Του Τζεφρευ Λεβετ*
…ο ανθρωπισμός αγνοείται, υπονομεύεται και αφανίζεται παγκοσμίως, και στη θέση του δολίως ή βιαίως επιβάλλεται ένας στυγνός ΑΠΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ… (Π.Ι.Καραφωτιάς)
Ο Dag Hammarskjold αντελήφθη πολύ ορθώς, ότι κάποια στιγμή τα Ηνωμένα Έθνη θα κληθούν να προλάβουν την καταστροφή της ανθρωπότητας από την κόλαση. Φέτος, ο Antonio Guterres, Γενικός Γραμματέας των ΗΕ, είπε ότι ζούμε στο χείλος της αβύσσου, κινούμενοι προς λάθος κατεύθυνση, ενώ ο Πάπας Φραγκίσκος, στη Λέσβο, είπε ξεκάθαρα ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται στο χείλος ενός ναυαγίου του Πολιτισμού. Δεν είναι υπερβολή να δούμε στον ορίζοντα μειωμένη ανθεκτικότητα και ένα τσουνάμι προβλημάτων ψυχικής υγείας στους νέους.
Μέσα από μια τόσο εξαντλητική εξέλιξη, ο ελληνικός λαός δυστυχώς υποφέρει και από ταλαιπωρία, όπως και το ίδιο το Σύστημα Υγείας και εννοείται βέβαια και οι άνθρωποί του. Βρίσκω όμως αλλοπρόσαλλο το γεγονός, ότι συλλήβδην οι Κυβερνήσεις διαχρονικά αλλά και επί των ημερών μας, δεν είχαν και δεν έχουν την πρόνοια και εκ των προτέρων, φροντίσει κατάλληλα και με τις επιβαλλόμενες μεθόδους και μέσα, να αντιμετωπίζουν κοινωνικά ζητήματα και προβλήματα, που εκ της ψυχολογίας τους και μόνον, είναι άμεσα συνδεδεμένα με την κουλτούρα της Δημόσιας Υγείας. Είναι αδιανόητο με τόσους ιατρούς στο Κοινοβούλιο, διαχρονικά η Ελλάδα να μην έχει ούτε Εθνική Πολιτική Υγείας, ούτε ετήσια Εκθεση πάνω στην Υγεία του Εθνους. Είναι αξιοπερίεργο που δεν εφαρμόσθηκαν διάφορες προτάσεις για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και τη Δημόσια Υγεία.
Στην πορεία του 21ου αιώνα, η Πολιτεία είναι ανέντιμη και ανέτοιμη στη πρόληψη, πολλώ μάλλον, στην διαχείριση κρίσεων υγείας. Αφού, η πολιτική γρίνια και αντιπαράθεση συνεχίζονται, λάθη δεν διορθώνονται. Αυτό είναι το πλέον βέβαιο. Το Ε.Σ.Υ. δεν εφαρμόσθηκε πλήρως, ενώ πολύ γρήγορα έγινε το ΄΄ορφανό παιδί΄΄ της Κυβέρνησης. Παλεύει συνεχώς, λόγω κομματικών ανταγωνισμών και ιδεολογικών αγκυλώσεων και λειτουργεί υποβαθμιζόμενο διαρκώς, εγκλωβισμένο στην ατελεύτητη λιτότητα. Και, ξανά σήμερα στην εποχή του covid-19, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μία εμπρηστική ρητορική σε βάρος της καθημερινότητας. Συμβαίνουν, ακριβώς όπως στις μέρες της καταστροφής στο Μάτι, αλλά και μόλις το τελευταίο καλοκαίρι με μία ακόμη οικολογική τραγωδία. Η έκθεση σχετικά με το Μάτι και ο,τι αυτή προέβλεπε, ποτέ δεν εφαρμόσθηκε, μελετημένη η οχι.
Μία άλλη έκθεση τώρα (αυτή των καθηγητών Τσιόδρα και Λύτρα) κυκλοφορεί, που έχει άμεση σχέση με την εν εξελίξει κρίση, τον ανθρώπινο πόνο, μερικοί υποστηρίζουν ότι αυτή φωτογραφίζει, κάποιες πολιτικές αδυναμίες. Μολονότι αυτή έχει διχάσει τον κόσμο, τα ευρήματα της συνολικά θα μπορούσαμε να πούμε ,ήταν ήδη γνωστά και διαχειρίσημα. Σε ένα εξελισσόμενο πεδίο καταστροφής, μελέτες (επιστημονικές) αναγκαίες μεν, ελλιπείς δε και ημιτελείς ενέργειες (πολιτικές), λαμβάνουν χώρα. Σε μία τέτοια διαχείριση, τόσο οι επιστήμονες όσο και οι κυβερνόντες έχουν λόγο και οι ρόλοι μπορούν να μπερδευτούν. Για ένα δεδομένο, περίπλοκο και προβληματικό πεδίο, όπως αυτό του COVID-19, αλλαγές γίνονται γρήγορα συνεχώς και απαιτούνται επίσης γρήγορες δράσεις βασιζόμενες σε προηγούμενες σκέψεις, πάνω σε αναπτυγμένα ήδη μοντέλα. Υπάρχουν άλλοι όμως που διαμαρτύρονται για την πορεία. Όμως η λήψη αποφάσεων υπό συνθήκες αβεβαιότητας είναι δύσκολη: σε στιγμές δυναμικής μετάβασης και κυριαρχίας επιδημιολογικών κυμάτων (δέλτα σε όμικρον) πιο πολύ. Υπάρχουν άλλοι όμως που διαμαρτύρονται για διαφορους λογους. Παράξενο όμως γιατί όλοι έχουν κάποιο δίκιο, κάτι που προσφέρει υλικό και πρόσκαιρο πεδίο συζητήσεων και σχολιασμών στα ΜΜΕ.
Η εκτίμηση της ποιότητας φροντίδας υγείας υπό αυξανόμενο φορτίο ασθενών με COVID-19, είναι μια δύσκολη υπόθεση. Κάθε σύστημα-νοσοκομείου, έχει παράθυρο βέλτιστης λειτουργίας. Όμως θεωρητικα η λειτουργία του Νοσοκομείου, μας λέει ότι η νοσηλεία εκτός ΜΕΘ θα φέρει μια σημαντική αύξηση της θνητότητας. Δύο Νοσοκομεία με την ίδια χωρητικότητα και ποσοστό πληρότητας κρεβατιών θα παρουσιάζουν διαφορετικές θνησιμότητες αν φροντίζουν διαφορετικούς πληθυσμούς ασθενών. Εάν νοσηλεύονται περισσότεροι ασθενείς, ΤΟΤΕ έχουμε περισσότερους θανάτους, αλλά η μεγαλύτερη διάρκεια νοσηλείας συνεπάγεται τελικά περισσότερη νοσηρότητα. Με ελλιπείς υγειονομικούς ελέγχους, έχουμε πιο πολλές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις.
Οι περιφερειακές ανισότητες, ενώ μειώθηκαν με την δημιουργία του Ε.Σ.Υ., επανήλθαν στην επιφάνεια την εποχή του COVID-19. Είναι καλό να τονισθεί ότι, η ενδονοσοκομειακή θνησιμότητα των βαρέως πασχόντων ασθενών με COVID-19, επηρεάζεται αρνητικά από το υψηλό φορτίο ασθενών ακόμη και χωρίς υπέρβαση χωρητικότητας, καθώς και από τις περιφερειακές ανισότητες. Πιστεύω ότι η έκθεση, γραμμένη από γνώστες της Υγειονομικής πραγματικότητας, με το κύρος τους υπογραμμίζουν την ανάγκη για ουσιαστικότερη ενίσχυση των Υγειονομικών Υπηρεσιών, με επίκεντρο την ισότητα και την ποιότητα φροντίδας των Ελλήνων.
Χωρίς την πολιτική ανατροφή της Δημόσιας Υγείας και την ανάπτυξη νέων πολιτικών στον νέο αιώνα, ο χώρος της Υγείας δεν θα είναι αρτιμελής, ακριβώς όπως η Υγειονομική Σχολή Αθηνών, δηλαδή η Δημόσια Υγεία έμεινε νομικά μη αρτιμελής, στον προηγούμενο αιώνα. Για να προσθέσει περισσότερη προσβολή στον κοινωνικό τραυματισμό, προ ολίγου χρόνου η κα Μέρκελ, είπε ότι είχε απόλυτη επίγνωση επί της υπερβολικής επιβάρυνσης που τα μέτρα λιτότητας έχουν προκαλέσει.
Μέσα στην πορεία του 21ου αιώνα, ένα σημείο αναφοράς, επιβάλλεται να είναι η Δημόσια Υγείαως μεγάλο εθνικό αγαθό, και ως βασικό στοιχείο και πρακτικό συστατικό, που δίνει ελπίδα στους Έλληνες.
*Ο Καθηγητής Jeffrey Levett έλαβε το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Gusi (Gusi Peace Prize International) το 2019, ένα από τα επιφανέστερα βραβεία στην Ασία. Θεωρείται το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης της Ανατολής και με αυτό έλαβε το κλειδί της πόλεως της Μανίλα (πρωτεύουσας των Φιλιππινών). Το βραβείο δεν είναι χρηματικό και δίδεται με την προσδοκία και ευχή ο αποδέκτης να συνεχίσει τον αγώνα για την ειρήνη. Το βραβείο δώθηκε για τις υπηρεσίες του για την Παγκόσμια Δημόσια Υγεία, τη διάδοση της Ελληνικής σκέψης και των αρχών της κλασσικής φιλοσοφίας.(Βλέπε wsimag: Greece gets a Gusi- Instruments and institutions for Peace, 16/1/ 2020). Τζεφρευ Λεβετ είναι Ομότιμος Καθηγητής Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, Αθήνα και Καθηγητής Ευρωπαϊκού Κέντρου Ειρήνης και Ανάπτυξης, Πανεπιστήμιο της Ειρήνης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, ΟΗΕ, Βελιγράδι (Βλέπε: Δημόσια Υγεία 1900-2018 : ο ραγισμένος καθρέφτης της παραμελημένης Κοινωνίας με κάλεσμα Θειϊκή παρέμβαση – Ξύπνα Θεά Υγεία για να μας δείξεις τη σωστή πορεία της πατρίδας.
