Του Χρίστου Αλεξόπουλου
Η προσέγγιση και ανάλυση των συνθηκών, που διαμορφώνει η ανθρώπινη δραστηριότητα σε πλανητικό επίπεδο, οδηγεί σε διαπιστώσεις, οι οποίες δείχνουν, ότι η δυναμική της εξέλιξης παράγει επικίνδυνες ανισορροπίες στις κοινωνίες και πτώση του βαθμού εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα και στους κοινωνικούς θεσμούς.
Ήδη καταγράφεται έντονη παρακμή με την αποδυνάμωση των κανόνων και του ηθικού τους φορτίου, οι οποίοι διέπουν τα κοινωνικά συστήματα (π.χ. πολιτικό, οικονομικό κ.λ.π.). Παράλληλα διαπιστώνεται κάθετη πτώση της παραγωγής συνεκτικών και με σημείο αναφοράς τις ανθρώπινες ανάγκες κοινωνικών αξιών, οι οποίες υποκαθίστανται από πρότυπα, που υπηρετούν συστημικές ανάγκες. Ουσιαστικά εργαλειοποιείται ο άνθρωπος με στόχο την διασφάλιση της λειτουργικότητας και της οικονομικής απόδοσης των κοινωνικών συστημάτων.
Εκτός από την παρακμή έντονη είναι και η διαφθορά. Η άμεση ή έμμεση κατάχρηση εξουσίας με στόχο την αποκόμιση προσωπικού οφέλους διευρύνει όλο και περισσότερο τα όρια της με κύριο εργαλείο είτε την διαχείριση εξουσίας είτε την οικοδόμηση συστημάτων εξάρτησης των πολιτών από διαχειριστές εξουσίας στο πλαίσιο της πελατειακής οπτικής. Αυτός ο τρόπος λειτουργίας αξιοποιείται πολύ έντονα στην Ελλάδα.
Την παρακμή και την διαφθορά έρχονται να συμπληρώσουν ως προς τις επικίνδυνες ανισορροπίες, που δημιουργούν, οι κρίσεις παγκόσμιας εμβέλειας. Πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι κρίσεις, που βιώνει αυτή την περίοδο η παγκόσμια κοινότητα, δηλαδή η κλιματική αλλαγή και η πανδημία του κορωνοϊού (Covid-9).
Οι συνθήκες, που έχουν διαμορφωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, πιστοποιούν με τον καλύτερο τρόπο τις τρεις παραμέτρους της λειτουργίας των σύγχρονων κοινωνιών.
Η πρόσφατη αθώωση του δολοφόνου δύο ανθρώπων κατά την διάρκεια αντιρατσιστικών διαδηλώσεων το 2020 από το δικαστήριο στην πόλη Kenosha στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής δείχνει το εύρος της παρακμής με την ανυπαρξία ηθικού φορτίου στους θεσμούς. Για την λήψη αυτής της απόφασης ήταν αρκετός ο ισχυρισμός του δράστη, ότι έπρεπε να προστατεύσει τον εαυτό του.
Το τραγικό είναι, ότι σε αυτή την χώρα ευδοκιμεί η κατοχή όπλων για αυτοάμυνα και αυτοπροστασία, υποτίθεται. Η εμπορεία όπλων δεν καταργείται από το πολιτικό σύστημα, διότι θα θιγούν οικονομικά συμφέροντα και κοινωνικές οπτικές του παρελθόντος. Ακόμη χειρότερο είναι, ότι ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump πανηγύρισε για την αθώωση λέγοντας «εάν αυτό δεν είναι αυτοάμυνα, τότε δεν είναι τίποτα».
Οι παρενέργειες της μη παραγωγής συνεκτικών κοινωνικών αξιών με ηθικό φορτίο στο πλαίσιο της συμβίωσης των ανθρώπων στις τοπικές κοινωνίες καταγράφονται σε υψηλό βαθμό. Πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η ενδοοικογενειακή βία και οι δολοφονίες γυναικών.
Σύμφωνα με έρευνα («Tausende demonstrieren in Paris gegen Gewalt an Frauen»,Zeit online, 20.11.2021), η οποία πραγματοποιήθηκε το 2017 στη Γαλλία (δηλαδή πριν από την πανδημία του Covid-19), πάνω από 220.000 γυναίκες δέχονται βία ή σεξουαλική κακοποίηση κάθε χρόνο. Σε αυτό τον αριθμό περιλαμβάνονται 94.000 θύματα βιασμού.
Το 2018 στην Γερμανία από τους 35,4 εκατομμύρια άνδρες οι 122 δολοφόνησαν τις γυναίκες τους, δηλαδή ένας κάθε 290.163. Ακόμη κάθε πέμπτο κορίτσι έχει κακοποιηθεί, ενώ η ενδοοικογενειακή βία κυμαίνεται στο 25%. Αυτά τα φαινόμενα δεν περιορίζονται μόνο στις χώρες, που προαναφέρθηκαν.
Η διαφθορά καταγράφεται επίσης σε πλανητικό επίπεδο. Μπορεί στην Ελλάδα να αποτελεί δομικό στοιχείο του συστήματος κοινωνικής οργάνωσης (π.χ. πελατειακό σύστημα), όμως ευδοκιμεί σε υψηλό βαθμό γενικότερα στον πλανήτη.
Στην Αυστρία το κοινοβούλιο αποφάσισε την άρση της ασυλίας του παραιτηθέντος καγκελαρίου Sebastian Kurz, ο οποίος εμπλέκεται σε υπόθεση διαφθοράς. Συγκεκριμένα κατηγορείται για κατάχρηση δημοσίων πόρων για να χρηματοδοτηθούν κατασκευασμένες δημοσκοπήσεις και να προβληθεί θετικά ο ίδιος από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης του αυστριακού ομίλου Österreich.
Επίσης σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian πάνω από το ένα τέταρτο των βουλευτών του συντηρητικού κόμματος των Τόρις (που κυβερνά τώρα την Μεγάλη Βρετανία) έχουν και δεύτερες δουλειές κερδίζοντας περισσότερα από 4 εκατομμύρια λίρες ετησίως. Πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του βουλευτή και πρώην γενικού εισαγγελέα Τζέφρι Κοξ, ο οποίος από το 2005 εργαζόμενος και ως δικηγόρος έβγαλε 6 εκατομμύρια λίρες.
Εκτός από την παρακμή και την διαφθορά ανισορροπίες δημιουργούν και οι κρίσεις παγκόσμιας εμβέλειας, όπως είναι η πανδημία του κορωνοϊού (Covid-19) και η κλιματική αλλαγή.
Έχει πολύ ενδιαφέρον η έρευνα «Jugend in Deutschland», που πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία από 14 έως 22 Οκτωβρίου 2021 σε δείγμα 1014 ατόμων ηλικίας 14 έως 29 ετών.
Το 40% των ερωτηθέντων διαμαρτύρονται για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην ψυχολογική τους κατάσταση. Υποφέρουν από την απώλεια του ελέγχου στην διαμόρφωση της καθημερινότητας τους (37%), φοβούνται για την επιδείνωση των σχέσεων τους (29%) και για την εκπαιδευτική τους πορεία και την επαγγελματική τους καριέρα (20%). Γενικά επικρατεί μεγάλη ανασφάλεια στους νέους σε παγκόσμιο επίπεδο, διότι η πανδημία πλήττει το σύνολο των κοινωνιών της παγκόσμιας κοινότητας.
Για το 56% των νέων, που συμμετείχαν στην έρευνα, η κλιματική αλλαγή είναι ένα φαινόμενο, που τους απασχολεί σε μεγάλο βαθμό. Η προθυμία τους όμως σε αυτές τις ηλικίες για παραίτηση από πολλά, τα οποία θεωρούν «κεκτημένα» και η αλλαγή του τρόπου ζωής τους με στόχο την αναστροφή της αρνητικής πορείας είναι μικρή. Το 80% των νέων δεν μπορούν να φαντασθούν την ζωή τους χωρίς ΙΧ αυτοκίνητο ή χωρίς να τρώνε κρέας.
Είναι εμφανές, ότι τα πρότυπα του καταναλωτισμού και του υλικού ευδαιμονισμού κυριαρχούν και δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια για την αναθεώρηση πολλών παραμέτρων της βίωσης της καθημερινότητας των νέων. Μπορεί να ανησυχούν και να διαμαρτύρονται για την κλιματική αλλαγή και να απαιτούν την αναστροφή της πορείας, όμως δεν συνειδητοποιούν, ότι υπάρχει και ένα τίμημα για αυτό, το οποίο πρέπει να «πληρώσουν» και οι ίδιοι. «Από μηχανής θεός» δεν υπάρχει πλέον.
Η πραγματικότητα, που διαμορφώνουν η παρακμή, η διαφθορά και οι πολυδιάστατες κρίσεις παγκοσμίως, σε βάθος χρόνου θα είναι πολύ δύσκολα διαχειρίσιμη, αν δεν αντιμετωπισθούν τα γενεσιουργά τους αίτια με κριτήριο το ανθρώπινο και το κοινωνικό συμφέρον σε συνδυασμό με την βιωσιμότητα στην πλανητική τους εκδοχή.
Οι συνθήκες, που πρέπει να διαμορφωθούν, απαιτούν διαφορετική οπτική και λειτουργία της παγκόσμιας κοινότητας, η οποία υπερβαίνει την βραχυπρόθεσμη οπτική του βιολογικού χρόνου στην διαχείριση της πραγματικότητας και την οριοθέτηση των κοινωνιών με εθνική περιχαράκωση στο ιδεολογικό ή καλύτερα ιδεοληπτικό πεδίο. Ο κόσμος είναι ενιαίος.
Παράλληλα είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη η αλλαγή του τρόπου σκέψης και λειτουργίας των πολιτών και των κοινωνιών και η παραίτηση από κατεστημένες οπτικές στην καθημερινότητα της ζωής ως προς το περιεχόμενο της ευημερίας και τον προσανατολισμό της αναζήτησης νοήματος σε αυτήν.
Πηγή: metarithmisi.gr
