Το νέο βιβλίο για τα μάρμαρα της Μάνης είναι γεγονός. Μετά την ελληνική έκδοση (2021), ήρθε η ώρα της ξενόγλωσσης (αγγλικής) για να καλύψει το διεθνές –επιστημονικό κυρίως- ενδιαφέρον που υπάρχει για τα μάρμαρα αυτά.
Το βιβλίο αυτό δημιουργήθηκε με αφορμή ορισμένους προβληματισμούς, ειδικότερα για την περιοχή της Μάνης και τα μάρμαρά της, τα οποία ενώ κυριάρχησαν στον αρχαίο κόσμο, σήμερα ουσιαστικά έχουν παραδοθεί στην εγκατάλειψη και τη λησμονιά. Κι ακόμη με αφορμή την προβληματική που έχει τεθεί ως προς την προέλευση έργων τέχνης και τεχνουργημάτων από μάρμαρο Μάνης, με την οποία ήδη αμφισβητείται η ίδια η ιστορική τους ταυτότητα και διαδρομή. Τα μάρμαρα της Μάνης αργοσβήνουν και μαζί με αυτά αργοσβήνει και η κληρονομιά της πέτρας, η πλέον εμβληματική ταυτότητα της Μάνης και του Μανιάτη. Το βιβλίο του Δρ. Π. Τζεφέρη, το δεύτερο στη σειρά, έρχεται να αλλάξει τις ισορροπίες αυτές…».
του Δημητρίου Μπίτζιου, Δρ. Γεωλόγου-Κοιτασματολόγου,
π. Διευθυντή Κοιτασματολογίας του ΙΓΜΕ
«Στο βιβλίο αυτό πρωταγωνιστούν η Μάνη και τα Μάρμαρά της, η Μάνη και ο Πολιτισμός της Πέτρας. Τα ιστορικά αυτά μάρμαρα αναφέρονται από τον Στράβωνα και τον Πλίνιο (τον Πρεσβύτερο) αλλά και τον γεωγράφο Παυσανία, οι οποίοι έζησαν την περίοδο του 1ου αι. π.X και 1-2ου αι. μ.Χ. αλλά και από άλλους κατά την Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο (Κοινόν των Λακεδαιμονίων και μετέπειτα Ελευθερολακώνων) κατά τις οποίες η χρήση τους ήταν εκτεταμένηστον τότε γνωστό κόσμο κυρίως με διάφορες ονομασίες όπως NeroAntico, RossoAntico, Marmor Taenarium, LapisTaenariusκ.α.». Στις φωτο, πάνω, RossoAntico της χερσονήσου Σκουταρίου-Παγανέας, κάτω RossoAntico του Προφήτη ΗλίαΔημαρίστικων Αν. Μάνης.
Το νέο βιβλίο για τα μάρμαρα της Μάνης είναι γεγονός. Μετά την ελληνική έκδοση (2021), ήρθε η ώρα της ξενόγλωσσης (αγγλικής) για να καλύψει το διεθνές –επιστημονικό κυρίως- ενδιαφέρον που υπάρχει για τα μάρμαρα αυτά. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα νέο βιβλίο, σαφώς βελτιωμένο και επικαιροποιημένο σε σχέση με την ελληνική έκδοση, το οποίοπροφανώς δεν είναι λεύκωμα ούτε ένα βιβλίο ιστορικής ή τουριστικής περιήγησηςγια την περιοχή της Μάνης. Αντιθέτως, πέρα από όλα τα ανωτέρω στοιχεία που πράγματι σε κάποιο βαθμό εμπεριέχει, το βιβλίο αυτό είναι κυρίως επιστημονικό και αποτελεί ένα συλλεκτικό βιβλίο τεκμηρίωσης για τους ιστορικούς αυτούς λίθους και τα μάρμαρα, τα μάρμαρα της Μάνης.
Η λήθη δεν ταιριάζει στα μάρμαρα της Μάνης, των οποίων η εκ νέου παραγωγή θα μπορούσε να επαναδρομολογηθεί. Πάντα με την δέουσα προσοχή και σεβασμό στο (φυσικό και πολιτιστικό) τοπίο της Μάνης αλλά και στο πλαίσιο των κανόνων της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής που αποτελεί την μόνη αποδεκτή αναπτυξιακή λύση.
Πράγματι, το βιβλίο αυτό εξετάζει τόσο την ιστορική πορεία των μαρμάρων της Μάνης όσο και την κατεξοχήν επιστημονική τους ταυτότητα. Ερευνά την γεωλογική του τοποθέτηση, καταγράφει πλήρως (για πρώτη φορά) τους χώρους εξόρυξης/εμφάνισης και επιχειρεί να ταυτοποιήσει τα μάρμαρα τόσο γεωχημικά και πετρογραφικά όσο και ισοτοπικά σε μια προσπάθεια να εξακριβωθεί η προέλευση (Provenancedetermination) διαφόρων μαρμάρινων έργων τέχνης με πιθανή προέλευση από το μάρμαρο Μάνης. Κι αυτό γιατί μέχρι σήμερα δεν έχουν τεκμηριωθεί και αναδειχθεί επαρκώς οι λατομικοί χώροι προέλευσης, αλλά και τα έργα τέχνης και τεχνουργήματα από μάρμαρο Μάνης, γεγονός που εγείρει αμφισβητήσεις από τους σύγχρονους μελετητές ως προς την ιστορική τους ταυτότητα και διαδρομή. Επίσης, στο πλαίσιο του παρόντος καταρτίζεται βάση δεδομένων δειγμάτων με κατάλληλη επιλογή όλων των επικρατέστερων ποικιλιών του μαρμάρου Μάνης τόσο από αρχαίες όσο και νεώτερες θέσεις εξόρυξης, με σκοπό την περαιτέρω συνεισφορά στην αρχαιογνωστική επιστήμη. Στο τέλος του βιβλίου δίνονται οι προοπτικές για τα μάρμαρα αυτά με γνώμονα την βιωσιμότητα αλλά και την ευρεία πολιτιστική παράδοση της περιοχής.
Η έκδοση (2021) με τίτλο «ΛίθοςΜάρμαρος, Ταινάριος» αποτελεί ήδη σημείο αναφοράς για το ελληνικό μάρμαρο.Η ανάγκη για την Αγγλική έκδοση, προέκυψε τόσο από το ενδιαφέρον επιστημόνων του εξωτερικού όσο και από την ευρύτερη στοχοθεσία και ανάγκη προβολής και ανάδειξης των μαρμάρων αυτών στο διεθνές περιβάλλον.
Παράλληλα, στις 400 σελίδες του βιβλίου, ξεδιπλώνεται όλη η γενικότερη ιστορία του ελληνικού μαρμάρου αλλά και η επιστήμη που σχετίζεται με την αναγνώριση και ταυτοποίησή του. Από την έρευνα των αρχαίων λατομείων, τις αρχαίες μεθόδους εξόρυξης μέχρι την μεθοδολογία για την πετρογραφική και ισοτοπική αναγνώριση του μαρμάρου, δηλ. μεθόδους απολύτως χρήσιμες για την γνώση των ιδιοτήτων του μαρμάρου, τις πιθανές χρήσεις του αλλά και τη διερεύνηση της προέλευσής του, κάτι που συχνά παραβλέπεται από τις σύγχρονες έρευνες.
Στην αρχή του βιβλίου, σε ξεχωριστό κεφάλαιο, περιλαμβάνεται μια αδρή περιγραφή των ιστορικών μαρμάρων και των φυσικών λίθων του αρχαίου και σύγχρονου κόσμου, με έμφαση στον Ελλαδικό χώρο και την Ανατολική Μεσόγειο. Κι όλα αυτά με σύγχρονες μεθόδους φωτογράφισης, drone, video και τη χρήση Qr codes για πρόσθετη πληροφόρηση.
«Τη θύμηση της Μάνης, της πέτρας και του αέρα της Μάνης, την έπαιρνα πάντα μαζί μου, όπου πήγαινα… Σαν φυλαχτό». Γιώργος Φτέρης (1891-1967).
Από τις σελίδες του αναδεικνύεται το σημαντικότατο ζήτημα της ένταξης όλων των αρχαίων λατομείων, λαξευμάτων, εμφανίσεων κλπ. σε μια δυναμική εθνική βάση δεδομένων κάτι που θα αποτελέσει εργαλείο για την ταυτοποίηση της προέλευσης αλλά και για την θεσμική, διοικητική και ουσιαστική προστασία και ανάδειξη των χώρων αυτών.
Τέλος, τίθεται το θέμα της αξιοποίησης και της προοπτικής των ιστορικών μαρμάρων στη σημερινή εποχή. Στο πλαίσιο αυτό, γίνονται ορισμένες προτάσεις που αφορούν τη δυνατότητα εκλεκτικής εξόρυξης ορισμένων ενδεικτικών ιστορικών μαρμάρων και λίθων που δεν παράγονται σήμερα, με ανάπτυξη μικρής κλίμακος μονάδων με βασικό σκοπό την προώθηση της τέχνης και του πολιτισμού.
Συνοψίζοντας, το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί, με αφορμή τα μάρμαρα της Μάνης, να ανοίξει θέματα σε ότι αφορά τη διάγνωση και τη σημασία της προέλευσης των ελληνικών μαρμάρων, την προστασία και ανάδειξη των εξορυκτικών χώρων προέλευσης, αλλά και την ένταξή τους σε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο για τον τόπο μας, στο οποίο κυρίαρχο ρόλο θα έχουν οι αξίες που σμιλεύτηκαν δίπλα από τις πέτρες της αρχαίας Ελλάδας και ειδικότερα της Μάνης: η αξία της πολιτιστικής μας ταυτότητας, η αυτοσυνειδησία, ηβαθύτερη φιλοσοφία της υπερηφάνειας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Ο συγγραφέας, Δρ. Π. Τζεφέρης με τον οποίο έχω συνεργαστεί επανειλημμένα και επί σειρά ετών, δούλεψε το θέμα με επιμονή και περισσό ερευνητικό «θράσος» απέναντι στην τραχιά και ιδιόρρυθμη μανιάτικη φύση, από την οποία έλκει την καταγωγή. Η αλήθεια είναι ότι η ολοκλήρωση ανάλογων εργασιών απαιτεί συνήθως την έμπρακτη συνδρομή πολλών συντελεστών για πολύ χρόνο και με παράλληλη σημαντική οικονομική υποστήριξη. Εδώ, στην συγκεκριμένη περίπτωση, είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι το μόνο που υπήρξε με σιγουριά ήταν η επιμονή και η προσήλωση του συγγραφέα να παραχθεί κάτι από τα πολλά που οφείλουμε σε αυτόν τον ιδιαίτερο τόπο, τη Μάνη, έναν τόπο εμβληματικό και γοητευτικό, πλην όμως στερημένο. Το παράδειγμα του κ. Τζεφέρη, ας είναι η αρχή και για άλλες ανάλογες προσπάθειες που σηματοδοτούν και αναδεικνύουν τον τομέα μας αλλά και προσδίδουν ιδιαίτερο συμβολισμό αλλά και προβολή στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικάτου τόπου μας, τα εμβληματικά τοπόσημα της κάθε περιοχής.
