Η χαοτική και ταπεινωτική αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν κατέδειξε για άλλη μια φορά ότι κακοί δρώντες καλύπτουν το κενό όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες υποχωρούν. Αν και δεν υπήρχε ποτέ εύκολος τρόπος να φύγουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο διεθνής συνασπισμός από το Αφγανιστάν, η αποστολή τους είχε σημειώσει πρόοδο σε πολλά μέτωπα και δεν υπήρχε λόγος για τον οποίο να πρέπει να έχουν φτάσει σε ένα τόσο ντροπιαστικό τέλος.
Ο κόσμος δεν πρέπει να αντλήσει λάθος μαθήματα από το Αφγανιστάν. Αυτό το φιάσκο ήταν κάθε άλλο παρά αναπόφευκτο. Θα επιδεινώσει επίσης την τρέλα εάν οι ανεπτυγμένες δημοκρατίες του κόσμου σταματήσουν να υποστηρίζουν την αναζήτηση της ελευθερίας και της δημοκρατίας σε αυταρχικά κράτη και χώρες που έχουν πληγεί από τον πόλεμο. Αυτό περιλαμβάνει το Αφγανιστάν, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους θα πρέπει να δώσουν την υποστήριξή τους τις τρέχουσες αντιστασιακές προσπάθειες για την εναντίωση στους Ταλιμπάν.
ΜΙΑ ΚΑΚΟΤΕΧΝΗ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ
Η αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν παραβίασε τρεις βασικές αρχές διαχείρισης συγκρούσεων. Πρώτον, μην πεις στον εχθρό πότε πρόκειται να αποσυρθείς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες καθόρισαν μονομερώς την 31η Αυγούστου 2021, ως την ημερομηνία κατά την οποία θα αναχωρούσαν όλες οι αμερικανικές δυνάμεις, καταργώντας κάθε κίνητρο για τους Ταλιμπάν να επιδιώξουν μια ειρηνική μετάβαση. Αντ’ αυτού, η ομάδα περίμενε την αποχώρηση των ΗΠΑ και στην συνέχεια άρχισε να καταλαμβάνει την χώρα δια της βίας, της δωροδοκίας, και του εκφοβισμού. Χρειάστηκαν μόνο μερικές εβδομάδες πριν φτάσουν οι Ταλιμπάν στην Καμπούλ. Το μάθημα είναι σαφές: ποτέ μην αφήσεις τον εχθρό να γνωρίζει τα σχέδιά σου. Η απόσυρση πρέπει να βασίζεται σε προϋποθέσεις και όχι να καθοδηγείται από το ημερολόγιο.
Δεύτερον, μην εγκαταλείπεις τους φίλους σου. Το 2018, η διοίκηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ κατέληξε σε συμφωνία με τους Ταλιμπάν χωρίς να θέσει ως όρο στην συμφωνία οι Ταλιμπάν να μην επιτίθενται στις αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας. Όταν αντίθετα παρέκαμψε την Καμπούλ διαπραγματευόμενη απευθείας με τους Ταλιμπάν, οι τοπικές φυλές και οι πολέμαρχοι είδαν τους κακούς οιωνούς. Είχαν κάθε κίνητρο να διαπραγματευτούν παράπλευρες συμφωνίες με τους Ταλιμπάν, με την ελπίδα ότι θα τους επέτρεπαν να αποφύγουν αντίποινα. Αποκόπτοντας την αφγανική κυβέρνηση από την διαδικασία των διαπραγματεύσεων, η Ουάσινγκτον και ο διεθνής συνασπισμός απογοήτευσαν τους εταίρους τους και υπονόμευσαν την δική τους αξιοπιστία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους δεν εγκατέλειψαν μόνο την αφγανική κυβέρνηση -εγκατέλειψαν τους άνδρες και τις γυναίκες που είχαν συνεργαστεί στενότερα μαζί τους. Παρά την απόφαση να φύγουν από το Αφγανιστάν μέχρι το τέλος Αυγούστου, οι περισσότερες χώρες δεν προετοίμασαν σχέδια εκκένωσης για τους πολίτες τους ή για τους διερμηνείς και άλλους Αφγανούς που βοήθησαν τον συνασπισμό. Πολλοί από αυτούς τους γενναίους Αφγανούς διατρέχουν τώρα σοβαρό κίνδυνο αντιποίνων από τους Ταλιμπάν. Οι σκηνές χιλιάδων Αφγανών που συγκεντρώθηκαν στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, αναζητώντας προστασία και ελευθερία στο εξωτερικό, είναι σπαραξικάρδιες.
Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους δεν βοηθήσουν τους ανθρώπους που τους συμπαραστάθηκαν κατά την διάρκεια της επιχείρησης στο Αφγανιστάν, πώς μπορούν να περιμένουν από [άλλους] ανθρώπους να τους υποστηρίξουν σε μελλοντικές στρατιωτικές επιχειρήσεις; Οι χώρες που ξεκινούν στρατιωτικές επεμβάσεις στο εξωτερικό έχουν σαφή ευθύνη να βοηθήσουν αυτούς που τους βοηθούν -και αυτή η ευθύνη δεν πρέπει να πνίγεται στην γραφειοκρατία.
Τρίτον, μην απορρίπτεις τις θυσίες των στρατευμάτων σου. Πολλοί βετεράνοι του αφγανικού πολέμου και οι οικογένειές τους ρωτούν εάν οι προσπάθειές τους ήταν μάταιες. Πηγαίνοντας πίσω στο 2001, η θεμελιώδης προτεραιότητα των Ηνωμένων Πολιτειών και των εταίρων τους ήταν να ξεριζώσουν την Αλ Κάιντα και την διεθνή τρομοκρατία από το Αφγανιστάν. Τα στρατεύματά μας ολοκλήρωσαν αυτή την αποστολή με γενναιότητα, συμπεριλαμβανομένου του όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες εξάλειψαν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Και τα τελευταία 20 χρόνια, ούτε μια τρομοκρατική επίθεση στην Βόρεια Αμερική ή την Ευρώπη δεν έχει εξαπολυθεί από το Αφγανιστάν. Η Ουάσινγκτον και οι εταίροι της δεν θα έπρεπε να έχουν φύγει με τρόπο που δημιουργεί αμφιβολίες για την αξία της δύο δεκαετιών προσπάθειάς τους.
Στο αποκορύφωμα της επέμβασης, υπήρχαν πάνω από 130.000 στρατιώτες από 51 χώρες του ΝΑΤΟ και εταίρους τους στο Αφγανιστάν. Αυτοί οι αριθμοί στην συνέχεια μειώθηκαν ραγδαία: μόνο 2.500 Αμερικανοί στρατιώτες, ως μέρος μιας διεθνούς αποστολής υποστήριξης 9.600 [στρατιωτών], παρέμειναν στην χώρα στο τέλος της αποστολής. Αυτό το ελάχιστο αποτύπωμα ήταν αρκετό για να σταθεροποιεί την κατάσταση με περιορισμένα θύματα και κόστος.
Θα μπορούσαμε να είχαμε μείνει και να πούμε στους Ταλιμπάν ότι θα φύγουμε με τον όρο να σταματήσουν να επιτίθενται στην αφγανική κυβέρνηση και να συμφωνήσουν σε μια πολιτική λύση που θα εξασφάλιζε ένα ειρηνικό μέλλον για το Αφγανιστάν. Αυτό θα είχε αποτρέψει την καταστροφική έξοδο, η οποία άφησε τώρα την χώρα σε πολύ χειρότερη κατάσταση και επέτρεψε την πιο θανατηφόρα ημέρα [1] για τα αμερικανικά στρατεύματα στο Αφγανιστάν σε μια δεκαετία.
ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΤΙ;
Αυτά τα λάθη οδήγησαν στην άτακτη απόσυρση από το Αφγανιστάν, αλλά δεν μπορεί να είναι το τέλος της ιστορίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους ίσως να έχουν τερματίσει την άμεση στρατιωτική εμπλοκή τους στον πόλεμο, αλλά πρέπει να λάβουν άμεσα μέτρα για να σώσουν τους ευάλωτους Αφγανούς και να αποτρέψουν τους Ταλιμπάν από την αποκατάσταση της βάναυσης θεοκρατίας τους.
Πρώτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους πρέπει να ολοκληρώσουν την εκκένωση Αφγανών που εργάστηκαν για τον διεθνή συνασπισμό και με διεθνείς οργανισμούς -τα Ηνωμένα Έθνη, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ- ακόμη και μετά την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από το αεροδρόμιο της Καμπούλ στις 31 Αυγούστου. Αυτοί οι διεθνείς θεσμοί δεν εκδίδουν θεωρήσεις. Οι ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου χώρας, της Δανίας, πρέπει να επιδείξουν γενναιοδωρία για να διασφαλίσουν ότι κάθε Αφγανός που χρειάζεται να φύγει τυγχάνει φροντίδας. Το ίδιο ισχύει και για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρέπει να κάνουμε τους Ταλιμπάν να τηρήσουν την δέσμευσή τους ότι θα συνεχίσουν να αφήνουν τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν την χώρα, ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της αποχώρησης [των ΗΠΑ]. Ορισμένοι πολίτες στις χώρες υποδοχής ενδέχεται να ανησυχούν για τη μαζική μετανάστευση -αλλά σε αυτή την περίπτωση οι ηθικές υποχρεώσεις υπερτερούν άλλων ανησυχιών.
Δεύτερον, η Ουάσινγκτον και οι εταίροι της θα πρέπει να απομονώσουν πολιτικά τους Ταλιμπάν. Οι δημοκρατίες του κόσμου δεν πρέπει να αναγνωρίσουν μια κυβέρνηση Ταλιμπάν. Επί του παρόντος, βλέπουμε τους Ταλιμπάν να στέλνουν συμφιλιωτικά μηνύματα στον έξω κόσμο, υποσχόμενοι ότι θα είναι υπεύθυνοι διαχειριστές και θα προστατεύουν τα βασικά δικαιώματα. Ωστόσο, είναι αδύνατο να τους εμπιστευτούμε. Οι ενοχλητικές αναφορές για βιαιότητα κατά των γυναικών, εκτελέσεις στρατιωτών, και περιορισμούς στους δημοσιογράφους δείχνουν την επιστροφή του ίδιου φονταμενταλιστικού αυταρχικού ισλαμιστικού καθεστώτος. Ομοίως, θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι δεν θα υπάρξει διεθνής βοήθεια στο Αφγανιστάν χωρίς οι Ταλιμπάν να πληρούν σαφείς προϋποθέσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς δεν υπάρχει τρόπος εγγύησης ότι η συνεχιζόμενη ροή βοήθειας προς ευάλωτα τμήματα της κοινωνίας δεν θα πλουτίζει την οργάνωσή τους.
Τρίτον, θα πρέπει να βοηθήσουμε τους Αφγανούς να βοηθήσουν τους εαυτούς τους να απαλλαγούν από τους Ταλιμπάν. Τουλάχιστον μια ένοπλη αντίσταση έχει ξεσπάσει ήδη στο βόρειο τμήμα της χώρας. Επικεφαλής είναι ο πρώην αντιπρόεδρος Αμρουλάχ Σαλέχ και ο Αχμάντ Μασούντ, γιος δολοφονημένου μαχητή κατά των Ταλιμπάν. Μέλη των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας που θέλουν να συνεχίσουν τον αγώνα κατευθύνονται προς την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων μελών των εκπαιδευμένων από τους Βρετανούς αφγανικών ειδικών δυνάμεων. Αν και η κατάσταση είναι ασταθής και η αντίσταση βρίσκεται στα αρχικά της στάδια, οι Ταλιμπάν δεν ελέγχουν ακόμη όλο το Αφγανιστάν. Μετά την καταστροφική αποχώρηση από την χώρα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους έχουν ηθική υποχρέωση να παρέχουν στρατιωτικό εξοπλισμό και οικονομική βοήθεια στις δυνάμεις κατά των Ταλιμπάν.
Οι δημοκρατίες του κόσμου δεν πρέπει να εγκαταλείψουν τον αγώνα για ελευθερία και δημοκρατία σε όλο τον κόσμο. Ορισμένες φωνές στις Ηνωμένες Πολιτείες υποστήριξαν ότι το αποτέλεσμα στο Αφγανιστάν καταδεικνύει τη ματαιότητα αυτής της ατζέντας [2]. Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Η ελευθερία και η δημοκρατία παραμένουν θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες και δεν είναι ξένες για κανέναν πολιτισμό. Έχουν απήχηση παγκοσμίως -συμπεριλαμβανομένων πολλών Αφγανών, οι οποίοι επωφελήθηκαν από τέτοιες αξίες τα τελευταία 20 χρόνια. Κατά την διάρκεια της παρουσίας μας, μια ολόκληρη γενιά βίωσε ένα Αφγανιστάν όπου τα κορίτσια μπόρεσαν να πάνε σχολείο και η κοινωνία των πολιτών άκμασε. Οι Αφγανοί ψήφισαν, ξεκίνησαν επιχειρήσεις και επωφελήθηκαν από διεθνείς επαφές. Σχεδόν σε κάθε μέτρηση της ανθρώπινης ανάπτυξης -όπως το προσδόκιμο ζωής, ο αλφαβητισμός, η παιδική θνησιμότητα, και τα δικαιώματα των γυναικών- οι Αφγανοί είναι σήμερα καλύτερα από όσο πριν από 20 χρόνια. Και επειδή το 65 % του πληθυσμού της χώρας είναι κάτω των 25 ετών, η πλειοψηφία των Αφγανών δεν μεγάλωσε κάτω από την φρίκη του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Μερικοί από αυτούς τους γενναίους Αφγανούς άνδρες και γυναίκες διαδήλωσαν ανοιχτά εναντίον των Ταλιμπάν, ενώ μερικοί αποχώρησαν στις απομακρυσμένες κοιλάδες και τα βουνά βόρεια της Καμπούλ για να εξαπολύσουν ένοπλη αντίσταση.
Ο κόσμος χρειάζεται ισχυρή αμερικανική ηγεσία για την προώθηση της ελευθερίας. Σε μια εποχή που οι αυταρχικές δυνάμεις ανεβαίνουν, θα ήταν καταστροφικό εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ομοϊδεάτες χώρες απογοητευτούν από τις αξίες μας. Ταυτόχρονα, η εμπειρία τους στο Αφγανιστάν θα τους διδάξει πώς να ενισχύσουν τις δημοκρατικές αξίες πιο αποτελεσματικά σε όλο τον κόσμο.
Κατ’ αρχήν, πρέπει να δείξουν περισσότερη υπομονή στην βοήθεια [που δίνουν] προς τις αναδυόμενες δημοκρατίες. Χρειάστηκαν γενιές για να αναπτυχθούν βιώσιμες δημοκρατικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική. Αλλά οι αξιωματούχοι και το κοινό σε αυτές τις χώρες συχνά περιμένουν από εύθραυστες μεταπολεμικές κοινωνίες να οικοδομήσουν μέσα σε μια νύχτα δημοκρατίες που λειτουργούν καλά. Ιστορικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους έχουν αποδείξει ότι μια μακροπρόθεσμη στρατιωτική παρουσία εξασφαλίζει την απαραίτητη σταθερότητα για να ανοίξει ο δρόμος για την ειρήνη, την ελευθερία, και την δημοκρατία. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα αμερικανικά στρατεύματα αναπτύχθηκαν στην Ιαπωνία και την Γερμανία -σήμερα δύο από τις καλύτερα λειτουργούσες δημοκρατίες στον κόσμο. Η παρουσία των ΗΠΑ στη μεταπολεμική Νότια Κορέα, την Κύπρο, την Βοσνία, και το Κοσσυφοπέδιο έχει προηγηθεί επίσης της ανάπτυξης δημοκρατικών κοινωνιών.
Οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν και το Ιράκ κατέστησαν σαφές ότι οι ισχυρές δημοκρατίες δεν μπορούν να χτίσουν δημοκρατία αλλού [3] μέσω στρατιωτικής βίας. Οι εγχώριοι πληθυσμοί κουράζονται τελικά από μακρούς πολέμους. Η εισροή βοήθειας και πόρων από διεθνείς δυνάμεις δημιουργεί επίσης εξάρτηση μεταξύ της κυβέρνησης και των πολιτών σε μεταπολεμικές περιοχές, η οποία τρέφει τον κεντρικό σχεδιασμό και την γραφειοκρατία. Η έλλειψη μιας ισχυρής κοινωνίας των πολιτών καθιστά πολύ εύκολο για τους κυβερνητικούς αξιωματούχους να επιδίδονται σε διαφθορά και πελατειακές συμπεριφορές αντί να υποστηρίζουν τις πολιτικές ελευθερίες και την επιχειρηματικότητα.
Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΠΟΛΕΜΗΣΕΙΣ ΓΙ’ ΑΥΤΗΝ
Οι αποτυχίες στο Αφγανιστάν ήταν κυρίως ζητήματα εκτέλεσης˙ δεν ακυρώνουν το βασικό μοντέλο στρατιωτικής επέμβασης που ξεκινά με την εφαρμογή μαζικής βίας για την εξάλειψη των τρομοκρατών [4] και άλλων εχθρικών στοιχείων πριν μειώσει δραστικά το [στρατιωτικό] αποτύπωμα, προκειμένου να βοηθήσει τις τοπικές Αρχές να οικοδομήσουν μια ελεύθερη και πιο σταθερή κοινωνία. Αλλά ένα σαφές μάθημα από το Αφγανιστάν είναι ότι η μετάβαση από την εισβολή στην σταθεροποίηση και την ανασυγκρότηση πρέπει να γίνει πολύ νωρίς και πρέπει να σχεδιαστεί και να χρηματοδοτηθεί καλά.
Σε μεταπολεμικές περιοχές, οι [εμπορικές] επιχειρήσεις εμφανίζονται σχεδόν αμέσως αφότου οι συνθήκες το επιτρέψουν. Αντί να σχεδιάζουμε μεγάλες εκστρατείες βοήθειας τις οποίες διαχειρίζονται κεντρικές γραφειοκρατίες, θα πρέπει να διασφαλίσουμε τις συνθήκες για οικονομική ανάπτυξη και να ενθαρρύνουμε την φυσική διαδικασία της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Με την ενίσχυση της ευημερίας των κοινοτήτων, μπορούμε να δημιουργήσουμε τοπική ανθεκτικότητα απέναντι σε καταχρηστικές κυβερνητικές ενέργειες και να καταστήσουμε ικανούς τους πολίτες σε μεταπολεμικές περιοχές να αναλάβουν την ευθύνη για το δικό τους οικονομικό μέλλον.
Αυτό το μοντέλο θα επιτρέψει στην τοπική επιχειρηματικότητα και την κοινωνία των πολιτών να ανθίσουν και θα προσφέρει καλύτερες ευκαιρίες στις τοπικές κοινότητες να αναπτύξουν μια καλά λειτουργική οικονομία. Οι δυνάμεις κατοχής θα πρέπει να μειώσουν την γραφειοκρατία και την πολυνομία, να στηρίξουν μια πιο ισχνή δημόσια διοίκηση και καλύτερες ευκαιρίες για επιχειρηματικότητα, να δώσουν λιγότερη έμφαση στα κυβερνητικά προγράμματα στήριξης, και να δημιουργήσουν περισσότερες ευκαιρίες για προσωπική οικονομική πρωτοβουλία. Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν λιγότερο ευάλωτη στην διαφθορά και θα δημιουργούσε πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας στις τοπικές κοινότητες από όσο το σημερινό γραφειοκρατικό, στρατιωτικοβαρές σύστημα.
Η οικοδόμηση ελεύθερων κοινωνιών θα κάνει τον κόσμο ένα ασφαλέστερο μέρος. Αυτές οι κοινωνίες είναι πιο ειρηνικές και σταθερές από όσο οι αυταρχικές ομόλογές τους, οι οποίες εμφανίζονται ξανά και ξανά ως εχθροί των δημοκρατιών του κόσμου και ως τόποι αναπαραγωγής τρομοκρατικών δικτύων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι δημοκρατίες του κόσμου πρέπει να συνεργαστούν για να αντιμετωπίσουν τα αναγεννημένα αυταρχικά καθεστώτα και να βοηθήσουν τις εύθραυστες και αναδυόμενες δημοκρατίες.
Η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της πήραν την σωστή απόφαση το 2001 να διώξουν τους Ταλιμπάν από την εξουσία. Έκαναν το σωστό μένοντας στο Αφγανιστάν για να βοηθήσουν στην οικοδόμηση μιας πιο σταθερής και ελεύθερης κοινωνίας. Και είχαν δίκιο που εγκατέλειψαν την χώρα: οι Αφγανοί πρέπει να αποφασίσουν για το δικό τους μέλλον.
Αλλά ο χρόνος, η μέθοδος, και ο τρόπος αναχώρησης ήταν όλα λάθος [5]. Ως αποτέλεσμα, το Αφγανιστάν έχει περιπέσει σε κρίση και η παγκόσμια αξιοπιστία των Δυτικών δημοκρατιών έχει υποστεί σοβαρή βλάβη -αποτυχίες που πρέπει τώρα να αντιστραφούν. Οι προηγμένες δημοκρατίες του κόσμου θα πρέπει να διδαχθούν από αυτά τα λάθη και δεν πρέπει να απογοητεύονται όταν πρόκειται για την προώθηση των αξιών τους και τον αγώνα για την ελευθερία.
Σύνδεσμοι:
[1] http://www.wsj.com/articles/afghanistan-kabul-airport-explosion-11629976397
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/afghanistan/2021-08-30/afghanist…
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-07-15/hearts-…
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/afghanistan/2021-08-18/afghanist…
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-08-16/we-all-…
Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-09-01/right-l…
Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition
Πηγή: foreignaffairs.gr
