Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Mέχρι που μπορεί να φθάσει η νοσταλγία της πορείας των προγόνων και η αγάπη της πατρίδας και της οικογενειακής ιστορίας; Βρέθηκα πρόσφατα στα βάθη της Μικράς Ασίας, εκεί που παληά χτυπούσε με δυναμη η καρδιά ενος δυναμικού και ζωντανού ελληνισμού. Περπάτησα στα χώματα της γεωλογικά μοναδικής Καππαδοκίας. Λίγο πιο ανατολικά απο την Φρυγία και τον ιστορικο Γόρδιο, οπου ο Μέγας Αλέξανδρος με το ξίφος του ξετύλιξε το πεπρωμένο της Ασίας, λιγο βορειότερα απο την Κιλικία, οπου ξετυλίχθηκαν συγκρούσεις ανάμεσα στους Μακεδόνες διαδόχους και επιγόνους στα ελληνιστικά χρόνια, και νοτίως της Παφλαγονίας, που φθάνει βόρεια μεχρι τον ιστορικό Πόντο, η Καππαδοκία καταλαμβάνει το κεντρικό μέρος του Μικρασιατικού υψίπεδου. Αυτό που ξεκινά λιγο πιο πάνω απο τα παράλια του Αιγαίου, την Σμύρνη, την Εφεσο και την Αλικαρνασσό και φθάνει μεχρι τα σύνορα με την Αρμενία, λίγο πιο πίσω απο το όρος Αραράτ και την Λίμνη Βαν.
Οπου κι’ αν φθάσει το μάτι στις περιοχές αυτές αντικρύζει εδάφη ποτισμένα από ιστορικό ελληνισμό. Η ιδιαίτερη μορφολογία του εδάφους στην κεντρική Καππαδοκία, με τους ιδιαίτερους και αιχμηρούς στην κορυφή βραχικούς σχηματισμούς, τα χώματα απο ασβεστόλιθο και τα ατέλειωτα υπόσκαφα με καταφύγια για τρωγλοδίτες, αναγνωρίζεις περιοχές πάνω στις οποίες η ιστορία αφησε ανεξίτηλα σημάδια. Εδώ ήταν που ο Ξέρξης συγκέντρωσε τις στρατιές του πριν ξεκινήσει για την εκστρατεία στην Ελλάδα. Που πέρασε απο τις Θερμοπύλες και είχε ντροπιαστική κατάληξη στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές. Από εδώ πέρασε ο Αλέξανδρος κατεβαίνοντας απο το όρος Ταύρος για τον θρίαμβό του στη μάχη της Ισσού. Εδώ από τους κλασσικούς και τους ελληνιστικούς χρόνους υπήρξε έντονος ελληνικός αποικισμός και θαυμαστά πνευματικά επιτεύγματα.
Γιά πολλούς έλληνες που έχουν ρίζες στα χώματα αυτά η συγκίνηση και μόνο της παρουσίας τους εδώ είναι καταλυτική. Ο Γιώργος Σεφέρης ταξίδεψε συγκινημένος στις περιοχές γυρω απο τη Σινασό στις αρχές της δεκαετίας του ’50, και συγκλονίσθηκε απο τα αποτυπώματα ελληνισμού και τις εκκλησιές που αντίκρυσε. Στο Μελοκόπι με τις υπόγειες πολιτείες, στην Καισάρεια που νοιώθει κανείς στον αέρα το βάρος της Ορθόδοξης κατάνυξης αλλά και στη Σινασό με τις δεκάδες εκκλησιές, άλλες καταχωμένες στα βράχια κι άλλες ολοζώντανες σε δημόσια θέα, η χριστιανική παράδοση είναι ολοζώντανη.
Η σημερινή Τουρκία δείχνει φιλική απέναντι σε προσπάθειες διάσωσης και συντήρησης αυτής της παράδοσης. Στα πλαίσια αυτα οι προσπάθειες του Γρηγόρη Χατζηελευθεριάδη, στα προγονικά του εδάφη στη Σινασό, είναι συγκλονιστικές. Μιά Ελλάδα ζωντανεύει στο οικογενειακό του αρχοντικό που αγόρασε απο τον τοπικό Δήμο, διέσωσε και συντήρησε. Με κόπο και ταλαιπωρία το μέγαρο του 1920, λίγο πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών δηλαδή, δεσπόζει πια σήμερα επιβλητικό στο κέντρο της Σινασού. Με την ελληνική και την τουρκική σημαία να κυματίζουν στο κεντρικό μπαλκόνι. Εξ’ ίσου κοπιώδεις είναι οι προσπάθειές του για την διάσωση και αναστύλωση της παληάς μητρόπολης της πόλης, της εκκλησίας των Κων/νου και Ελένης οπως και του μοναστηρίου του Αγ. Νικολάου. Στόχος είναι να χτισθούν γέφυρες ανάμεσα στους δύο λαούς, σε αντικατάσταση αυτών που έχουν απο δεκαετίες γκρεμισθεί.
Το Σεπτέμβριο οργανώνεται απο το Πανεπ. της Καππαδοκίας, στη Σινασό, μεγάλο διεθνές συνέδριο για την επέτειο των 100 ετών της ανταλλαγής των πληθυσμών. Με δεκάδες, μεταξύ αλλων, έλληνες και Τούρκους εισηγητές. Ενα σημαντικό βήμα για την οικοδόμηση της γέφυρας αυτής συνεργασίας και συνεννόησης. Το επιβλητικό πολεμικό κάστρο Ουτσκισάρ κοντά στη Σινασό και στο Προκόπι, αλλά και η περίφημη Πεδιάδα των Σπαθιών (Κιλιτσλάρ), με τις εκατοντάδες προεξοχές βράχων σε σχήμα σπαθιών, δεν θα θυμίζουν το διχαστικό παρελθόν της περιοχής. Θα σηματοδοτούν μια Καππαδοκία του αύριο, με βαθειά ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά.
