του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη*
Οι επιχειρήσεις θεωρούνται ουσιαστικοί παράγοντες στη θετική οικονομία, ισχυροί φορείς αλλαγής της κοινωνίας μας.
Για να τις ενθαρρύνουμε να εξελιχθούν με μακροπρόθεσμη προοπτική, φαίνεται απαραίτητο να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τις επιδόσεις τους μεταβαίνοντας από μια αυστηρά λογιστική νοοτροπία σε δείκτες που αντικατοπτρίζουν τις αξίες της θετικής οικονομίας.
Ο δείκτης θετικότητας των επιχειρήσεων αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην έκθεση «Για μια θετική Οικονομία» που υποβλήθηκε στον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Francois Hollande το 2013, ως συμπλήρωμα των δεικτών θετικότητας των εθνών και των πόλεων. Το 2015, μια πρώτη έκδοση του δείκτη θετικότητας συγκατασκευάστηκε με αρκετές πιλοτικές εταιρείες σε σχέση με το C3D. Ο στόχος του δείκτη θετικότητας των επιχειρήσεων είναι να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την παρακολούθησή τους σε ότι αφορά τη βιώσιμη απόδοσή τους.
Εξέλιξη των μοντέλων των επιχειρήσεων
Από τη βιομηχανική επανάσταση το παραγωγικό σύστημα θεώρησε την οικονομική επίδοση ως σκοπό, την κοινωνική μεταβλητή ως μέσο και το περιβάλλον ως εξωγενή μεταβλητή. Η οικονομική επιστήμη θεώρησε ιστορικά το περιβάλλον ως ένα εξωγενή περιορισμό που επιβάλλεται στις επιχειρήσεις, δηλαδή ως κόστος και οι φυσικοί πόροι ως μια μεταβλητή που προέρχονται από ένα άπειρο απόθεμα. Αυτό το όραμα της οικονομίας δεν θεωρείται πλέον αξιόπιστο από ένα αυξανόμενο αριθμό οικονομολόγων επειδή, αγνοεί τα φυσικά όρια της βιόσφαιρας. Είναι λοιπόν απαραίτητο να αλλαχθεί το παράδειγμα και τα τρία ακόλουθα στοιχεία να τοποθετηθούν στο κατάλληλο επίπεδο.
-Περιβάλλον: είναι μια κατάσταση απαραίτητη για την επιτυχία οποιασδήποτε επιχείρησης.
-Κοινωνία: δηλαδή, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης είναι ένας στόχος για όλους.
-Οικονομική επίδοση: Είναι το καλύτερο μέσο για μια συνολική επιτυχία.
Αυτό το νέο παράδειγμα δεν είναι φουτουριστικό. Τέσσερις τάσεις προσδιορίζουν τη θετική εξέλιξη των επιχειρήσεων (Global Positive Forum).
-Κυκλική οικονομία (βλ. Ζοπουνίδης, Παπαευθυμίου, Τσαγκαράκης, Κυκλική Οικονομία: προκλήσεις, πλεονεκτήματα και εφαρμογή, Πολυτεχνείο Κρήτης, 05/06/2020).
-Θετική οικονομία (η οικονομία ως μέσο εξυπηρέτησης στην υπηρεσία των επόμενων γενιών και αυτό προάγει την ανάπτυξη υπεύθυνη, βιώσιμη χωρίς αποκλεισμούς, βλ. J. Attali, l’Εconomie de la vie, Fayard, Ιούνιος 2020).
-Απαλλαγή από τον άνθρακα δημιουργεί επίσης δραστηριότητες με αξία.
-Η λήψη μακροπρόθεσμων προκλήσεων και της βιωσιμότητας των πόρων στη στρατηγική της επιχείρησης είναι απαραίτητη.
Κατασκευή του δείκτη
Ο δείκτης θετικότητας των επιχειρήσεων είναι μια ετήσια βαθμολογία μεταξύ 0 και 100, που εκτιμάται με βάση 35 κριτήρια χωρισμένα σε 5 διαστάσεις: περιβαλλοντικό αποτύπωμα, συνθήκες εργασίες, θετική κατανομή της αξίας που παράγεται από την επιχείρηση, κατάρτιση και έρευνα, στρατηγικό μακροπρόθεσμο όραμα.
Επικεντρώνεται στη συνεχή βελτίωση και λαμβάνει υπόψη το μακροπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς για κάθε κριτήριο, η βαθμολογία θετικότητας θεωρεί την πρόοδο που έχει σημειωθεί και την ικανότητά του να συγκριθεί με συγκεκριμένους στόχους. Είναι ένα καθολικό εργαλείο, το οποίο δεν περιλαμβάνει συγκεκριμένα κριτήρια ανάλογα με το μέγεθος, τον τομέα δραστηριότητας ή τη γεωγραφική θέση και επιτρέπει συγκριτικές μελέτες. Παρακάτω παρουσιάζονται περιληπτικά μερικά κριτήρια από κάθε διάσταση.
Εργασία
-Ευημερία στην εργασία
-Απουσίες από την εργασία
-Ασφάλεια των εργαζομένων
-Πολιτική προνομίων στους εργαζόμενους
-Εκφοβισμός
Περιβάλλον
-Ενέργεια
-Απόβλητα
-Οικολογική αντίληψη
-Βιοποικιλότητα
-Νερό
Κατανομή της αξίας
-Επένδυση
-Ισότητα ευκαιριών σε άνδρες/γυναίκες
-Μισθολογική κλίμακα
-Κατανομή του δημιουργούμενου πλούτου
-Διαφθορά
-Εκτίμηση της επίδρασης των δραστηριοτήτων της επιχείρησης στις τοπικές κοινωνίες
Κατάρτιση και έρευνα
-Επαγγελματική κατάρτιση
-Συνεργατική έρευνα-ανάπτυξη
-Ευαισθητοποίηση των πελατών (υπεύθυνη χρησιμοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών που πουλάει η επιχείρηση)
-Στρατηγικό Μακροπρόθεσμο όραμα
Εσωτερικά
-Πλάνο δράσης το λιγότερο 5 ετών
-Αντιπροσωπευτική παρουσία των νέων συνεργατών στη διακυβέρνηση της εταιρείας.
Εξωτερικά
-Ετήσια παρουσίαση του στρατηγικού οράματος και του πλάνου δράσης στους συμμετέχοντες της επιχείρησης: εργαζόμενοι, μέτοχοι, πελάτες, προμηθευτές.
-Ύπαρξη ενός διαρκούς μηχανισμού διαλόγου με τους συμμετέχοντες της επιχείρησης συμπεριλαμβανομένων και των επόμενων γενιών.
-Εκτίμηση των θετικών επιδόσεων των προμηθευτών.
Η εταιρεία Foundation Positive Planet του Jaques Attali, επεξεργάσθηκε το δείκτη της θετικότητας για τις επιχειρήσεις του CAC 40 του χρηματιστηρίου του Παρισιού. Η Societe Generale παίρνει την πρώτη θέση ακολουθούμενη από δύο ex-aequo Michelin και Kering.
Συμπερασματικά, ο στόχος της θετικής επιχείρησης είναι να ενσωματωθούν οι βασικές αρχές της θετικής οικονομίας στο κέντρο της στρατηγικής και του σχεδίου της επιχείρησης.
*Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
