Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Πολλές συζητήσεις γίνονται για την προσπάθεια των οπαδών του ακραίου Ισλάμ να διεισδύσουν στις δυτικές κοινωνίες και να δημιουργήσουν κοινότητες που πιστεύουν στον Μωάμεθ. Η Δύση μέσα στην μεγαλοψυχία της (η την αφέλειά της) αποφεύγει ανοιχτά να καταδικάσει αυτές τις κινήσεις. Αντίθετα πολλοι επιμένουν πως οι ακραίες πράξεις ισλαμικής τρομοκρατίας δεν εκπροσωπούν τους πραγματικούς μουσουλμάνους και πως είναι απλά μεμονωμένες πράξεις ξεστρατισμένων φανατικών.
Μιά προσεκτική όμως μελέτη των ιερών κειμένων του Ισλάμ δείχνει μάλλον ακριβώς το αντίθετο. Κι’ έχει και η ιστορία δείξει πως η κατάληψη της Ευρώπης υπήρξε πάντα κορυφαία επιδίωξη των οπαδών του Προφήτη. Κάτι που εγινε προφανές απο τις δύο μεγάες ποκιορκίες της Βιέννης. Μία απο τον Τούρκο Σουλτάνο Σουλειμάν τον Μεγαλοπρεπή και μια δεύτερη το 1684 από τα στρατεύματα του οθωμανού στρατηγού Καρα Μουσταφά. Αυτό που έχει ενδιαφέρον να αναλογισθούμε είναι τι ακριβώς σημαίνει η Βιέννη για τον δυτικό πολιτισμό και τι ακριβώς θα είχε χαθεί αν είχαν υλοποιηθεί αυτές οι βλέψεις των στρατιών του Ισλάμ.
Κατ’ αρχήν η Βιέννη της Αυστρο-Ουγγρικής Αυτοκρατορίας, με τις προχωρημένες για την εποχή φιλελεύθερες αντιλήψεις, και μετά η Κόκκινη Βιέννη με το σοσιαλιστικό καθεστώς του 1918 – 1934 έλαμψαν με τις ιδέες και την πρωτοπορία τους. Μετα το Anschluss και το σκοτάδι της ναζιστικής λαίλαπας η βιεννέζικη διασπορά, κυρίως στις ΗΠΑ αλλά και στην Αγγλία δεν έπαψε να φωτίζει πνευματικά την ανθρωπότητα με γνώση και καινοτομία. Η πόλη αυτή, που αντιστάθηκε με τόσο πείσμα στους μουσουλμάνους Οθωμανούς, υπήρξε παντα πυρσός προέλευσης διανοητικών επιτευγμάτων και εξελίξεων.
Με παράδοση στις πνευματικές κατακτήσεις η Βιέννη ξεχώρισε για τα μουσεία της, τα θέατρά της και τους χώρους υψηλής ποιότητας συναυλιών. Οι κάτοικοι γύρω απο το περìφημο Ring, το πλέον κεντρικό σημείο της πόλης, συντηρούσαν πάντα εντυπωσιακούς κήπους και τύπους μικρών ζωολογικών χώρων στα διαμερίσματά τους. Μαθήματα και σεμινάρια υπήρχε η παράδοση να οργανώνονται και εκτός των πανεπιστημιακών αιθουσών διότοι η πσράδοση της Βιέννης επέβαλε ο μορφωμενος άνθρωπος να ορίζεται απο την γενικη ευρύτητα γνώσεων (Bildung) κι’ όχι από την επί μέρους ακαδημαική εξειδίκευση.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως ένα μεγάλο μέρος του σύγχρονου κόσμου και των επιτευγμάτων του προέρχεται απο την βιεννέζικη διασπορά και τα τεράστια πνεύματα που αυτή περιελάμβανε. Επιτεύγματα βέβαια που ποτέ δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί εάν είχαν επικρατήσει οι μουσουλμανικές κατακτήσεις. Σημαντικοί εμιγκρέδες απο την μεταπολεμική Βιέννη υπήρξαν ο διάσημος πολιτειολόγος καθηγητής Paul Lazarsfeld (“τις εκλογές δεν τις κερδίζουν οι αντιπολιτεύσεις, τις χάνουν οι κυβερνήσεις”), ο γκουρού του management Peter Drucker, o μεγάλος κλασσικός οικονομολόγος Fritz Machlup, οι διάσημοι πολιτικοί φιλόσοφοι Karl Popper, Ernst Gombrich, Friedrich von Hyek, οι γνωστοί φιλελεύθεροι οικονομολόγοι Karl Polyani, Ludvig von Mises, οι σκηνοθέτες Rudolph Schindler, Billy Wilder, Fritz Lang, Werner Herzog και η ηθοποιός Hedy Lamarr, που υπήρξε και εφευρέτης της τεχνολογίας Βluetuth και του Wifi.
Oi πατέρες επίσης της Θεωρίας των Παιγνίων (Game Theory) Oscar Morgenstern και John von Neumann είχαν βιεννέζικες ρίζες. Οπως κι ο ανηψιός του Freud, πατέρας του spin, Eddy Bernays που ήταν πίσω απο την ιδρυση του γιγαντιαίου τεχνολογικού ακαδημαικού ιδρύματος RAND Corporation. Και να μην ξεχνάμε τον φιλόσοφο Witgenstein, τον περίφημο Κύκλο της Βιέννης και την αξέχαστη Herta Herzog, “την ισχυρότερη γυναίκα στον κόσμο της αμερικανικής διαφήμισης” (βλ. Richard Cocket, Vienna. 2024). Ο Νεοφιλελευθερισμός επίσης οφείλει τις καταβολές του από εκεί – από την περίφημη Αυστριακή Σχολή. Που υπήρξε η πηγή έμπνευσης για τις οικονομικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις της Μάργκαρετ Θάτσερ και του Ρόναλντ Ρήγκαν. Αυτά είναι ενδεικτικά κάποια πράγματα που απόλαυσε ο δυτικός πολιτισμός απο την ανάσχεση του Ισλάμ έξω από τα τείχη της Βιέννης.
