Του Δημήτρη Κούρκουλα
Η πορεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα 65 χρόνια της ύπαρξής της φέρει ανεξίτηλο το αποτύπωμα της συνεχούς γεωγραφικής επέκτασης μέσω των διαδοχικών διευρύνσεων που οδήγησαν από την Ευρώπη των 6 στην Ευρώπη των 28 και σήμερα, μετά το Brexit, των 27. Για τους περισσότερους αναλυτές η πολιτική διεύρυνσης θεωρείται η πλέον επιτυχημένη πολιτική της Ενωσης. Υπάρχουν όμως και οι σκεπτικιστές που θεωρούν ότι κάθε διεύρυνση οδηγεί στη χαλάρωση και διάβρωση της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διεύρυνση συνέβαλε στην ειρήνη, τη σταθερότητα, την ευημερία και την εμπέδωση της δημοκρατίας σε μεγάλο μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου. Παράλληλα ενίσχυσε το ειδικό βάρος της Ενωσης στο διεθνές οικονομικό, εμπορικό και γεωπολιτικό πεδίο.
Η εμπειρία των επτά διευρύνσεων μας διδάσκει ότι πρόκειται για μια εξαιρετικά κρίσιμη και σημαντική απόφαση για την ΕΕ καθώς μεταβάλλει την ίδια τη σύστασή της και διαμορφώνει καινούργιες εσωτερικές ισορροπίες. Κάθε νέα ένταξη προκαλεί τον φόβο της διαλυτικής επιρροής των νέων χωρών στο υπάρχον θεσμικό σύστημα και ενδυναμώνει την ανησυχία για αύξηση της ανομοιογένειας και της δυσχέρειας στη λήψη αποφάσεων.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνήλθε στη Θεσσαλονίκη το 2003 προσέφερε στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων την προοπτική ένταξής τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Στα 20 χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, η διαδικασία ένταξης έχει περάσει από σαράντα κύματα και συνεχίζει να αντιμετωπίζει εμπόδια, προκλήσεις και μεγάλες καθυστερήσεις.
Πολλοί έχουν σπεύσει να επιρρίψουν την ευθύνη της καθυστέρησης στην απροθυμία ή την αδυναμία των υποψήφιων χωρών να υλοποιήσουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις ώστε να μπορούν αύριο να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις ενός κράτους – μέλους. Είναι γεγονός ότι οι προϋποθέσεις που πρέπει να εκπληρώσει σήμερα μια υποψήφια χώρα είναι πολλαπλάσιες των προϋποθέσεων που έπρεπε να εκπληρώσει η Ελλάδα για να γίνει κράτος – μέλος το 1981.
Υπάρχουν όμως και αρκετοί αναλυτές που επιρρίπτουν την κύρια ευθύνη των καθυστερήσεων και των παλινδρομήσεων στην ΕΕ, και ιδίως σε ορισμένα κράτη – μέλη που θέτουν συνεχώς εμπόδια και δεν τηρούν τις υποσχέσεις τους έναντι των βαλκάνιων υποψηφίων ή χρησιμοποιούν την ενταξιακή διαδικασία ως μοχλό πίεσης για διμερείς διαφορές με τις υποψήφιες χώρες.
Από γεωπολιτική άποψη η ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων αποτελεί μια επιτακτική ανάγκη για την Ευρώπη. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ποια θα ήταν η γεωπολιτική κατάσταση στην περιοχή μας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αν η Βουλγαρία δεν είχε ενταχθεί στην ΕΕ.
Για τη χώρα μας δεν υπάρχει κανένα δίλημμα και κανένας δισταγμός. Θα είμαστε οι μεγάλοι κερδισμένοι της ενσωμάτωσης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ, κάτι που αποτελεί στρατηγικό στόχο της εξωτερικής μας πολιτικής εδώ και δεκαετίες. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να επιδιώκει την ένταξη των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων όχι ως εκδούλευση προς τους γείτονές μας αλλά για δικό της συμφέρον. Η επιδίωξη του στόχου αυτού δεν μπορεί βέβαια να οδηγήσει την Αθήνα να αποσιωπά σοβαρές παραβιάσεις θεμελιωδών αρχών του κράτους δικαίου εκ μέρους υποψήφιων χωρών. Η ευθυγράμμιση με το κοινοτικό κεκτημένο σε θεμελιώδη ζητήματα απαιτείται ήδη από το στάδιο της έναρξης της ενταξιακής διαδικασίας. Ας ελπίσουμε ότι όλες οι υποψήφιες χώρες θα αντιληφθούν έγκαιρα αυτό το γεγονός και θα πράξουν ανάλογα πριν υπάρξει επιβάρυνση στην ήδη εύθραυστη πορεία τους προς την πλήρη ένταξη.
ΤΑ ΝΕΑ 16-12-2023
