Του ΤΑΣΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Και ενώ οι στροβιλισμοί γύρω από το καλώδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης ανάμεσα σε Ελλάδα και Κύπρο δεν λένε να κοπάσουν, η Λευκωσία εμφανίζεται να το ξανασκέφτεται, αναβάλλοντας συνεχώς την οριστική απόφαση για το τι μέλλει γενέσθαι.
Η θετική προσέγγιση που επιτεύχθηκε την Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου μεταξύ των αρμοδίων αρχών Ελλάδας και Κύπρου σκάλωσε στο υπουργικό συμβούλιο της Λευκωσίας, που το πέρασε για περαιτέρω διερεύνηση σε μια πενταμερή όλων των εμπλεκομένων που θα συνέλθει την προσεχή Τρίτη.
Στη σύσκεψη θα πάρουν μέρος από κυπριακής πλευράς οι υπουργοί Ενέργειας και Οικονομικών και η υφυπουργός παρά τω Προέδρω, Ειρήνη Πική. Από ελληνικής πλευράς θα συμμετέχει ο υπουργός Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης. Θα συμμετάσχουν επίσης εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΑΔΜΗΕ καθώς και του φορέα υλοποίησης του έργου και της εταιρίας NEXANS.
Η Κύπρος διατείνεται ότι δεν έχει πειστεί ότι το καλώδιο κόστους 1,9 δις θα αποβεί προς όφελος των καταναλωτών και εκφράζει τους φόβους της ότι μπορεί στο τέλος να επιβαρυνθούν υπέρμετρα οι καταναλωτές.
Μολονότι δεν λέγεται δημοσίως ο απώτερος φόβος της Λευκωσίας ανάγεται στην συμπεριφορά της Τουρκίας, που ήδη στην Κάσο επιχείρησε να εμποδίσει τις έρευνες του ιταλικού πλοίου με πέντε πολεμικά που παρατάχθηκαν απέναντί του.
Πόσο νόμιμη, με βάση το Διεθνές δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας ήταν η επιθετική αυτή ενέργεια των Τούρκων;
Τι προβλέπει όμως το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) για τα δικαιώματα τοποθέτησης υποβρυχίων καλωδίων και αγωγών;
Το άρθρο 58 για τα Δικαιώματα και υποχρεώσεις των άλλων κρατών στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη αναφέρει:
Στην αποκλειστική οικονομική ζώνη, όλα τα κράτη, παράκτια ή χωρίς ακτές, απολαμβάνουν, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης, τις ελευθερίες της ναυσιπλοΐας και υπέρπτησης καθώς και τα δικαιώματα τοποθέτησης υποβρυχίων καλωδίων και αγωγών, που αναφέρονται στο άρθρο 87, ως επίσης και το δικαίωμα χρήσης των θαλασσών γι’ άλλους διεθνώς νόμιμους σκοπούς, που συνδέονται με την ενάσκηση αυτών των δικαιωμάτων και που εναρμονίζονται με τις άλλες διατάξεις της παρούσας σύμβασης, ειδικότερα στα πλαίσια της εκμετάλλευσης των πλοίων, των αεροσκαφών και των υποβρυχίων καλωδίων και αγωγών.
Αλλά και το άρθρο 87 για την Ελευθερία της ανοικτής θάλασσας διευκρινίζει:
Η ανοιχτή θάλασσα είναι ελεύθερη για όλα τα κράτη, παράκτια ή άνευ ακτών. Η ελευθερία της ανοικτής θάλασσας ασκείται σύμφωνα με τους όρους που αναφέρονται στην παρούσα σύμβαση, καθώς επίσης και στους λοιπούς κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Η ελευθερία αυτή περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τόσο για τα παράκτια όσο και για τα άνευ ακτών κράτη:
1. την ελευθερία ναυσιπλοΐας
2. την ελευθερία υπέρπτησης
3. την ελευθερία τοποθέτησης υποβρυχίων καλωδίων και σωληναγωγών τηρουμένων των διατάξεων του μέρους VI.
Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι η Τουρκία στέλνοντας στην περιοχή της Κάσου τα πολεμικά της πλοία ενήργησε ως πειρατής της Μεσογείου.
Παρ’ όλα αυτά η Λευκωσία βλέποντας και τις κινήσεις της Τουρκίας στην περιοχή της Κάσου, εμφανίζεται να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τον γεωπολιτικό κίνδυνο, που απειλεί το έργο. Και ειδικότερα, το ορατό ενδεχόμενο το καλώδιο να κατασκευαστεί και εν μέρει να ποντιστεί στη θάλασσα μεταξύ Κύπρου και Κρήτης, αλλά η διασύνδεση να μη λειτουργήσει, λόγω τουρκικής παρέμβασης.
Η απάντηση του σε σχετικό ερώτημα που κατατέθηκε στη Βουλή, το ΥΠΕΞ μεταξύ άλλων αναφέρει: ‘Ουδέποτε ζητήθηκε άδεια από τις τουρκικές αρχές, ούτε υπήρξε καμία αναγνώριση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Τουρκίας στην εν λόγω περιοχή και ούτε βεβαίως θα ήταν αυτό δυνατόν’.
Τα γεγονότα σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία εξελίχθηκαν ως εξής:
Στις 22 Ιουλίου ὁ υδρογραφικός σταθμός Ηρακλείου εξέδωσε την NAVTEX 693/24 για την διεξαγωγή ερευνών από το πλοίο ‘Ievoli Relume’ μεταξύ Καρπάθου και Ρόδου, και μεταξύ Καρπάθου και Κάσου. Την περιοχή εν μέρει επικαλύπτει το τουρκολυβικό μνημόνιο.
Ακολούθησε την ίδια ημέρα η τουρκική NAVTEX 671/24 ως αντίδραση στην ελληνική. Αργότερα πάλι ὁ σταθμός Ηρακλείου εξέδωσε την NAVTEX 715/24, για διεξαγωγή αεροναυτικής άσκησης στο Καστελόριζο στις 25 Ιουλίου, για να υπάρξει νέα τουρκική αντίδραση με τις NAVTEX 699/24 και 700/24 για διεξαγωγή άσκησης του τουρκικού ναυτικού την ίδια μέρα και στην ίδια περιοχή.
Παράλληλα, απαίτησε την ακύρωση της ελληνικής άσκησης, με τον ισχυρισμό η Αθήνα επιχειρεί σε αποστρατικοποιημένη περιοχή.
Στις 23 Ιουλίου και ενώ το ιταλικό ερευνητικό σκάφος διεξήγαγε έρευνες εντός ελληνικών χωρικών υδάτων, κατέπλευσαν στην περιοχή πέντε τουρκικά πολεμικά. Από ελληνικής πλευράς αντιπαρατεθηκαν μια φρεγάτα, μία κανονιοφόρος και ένα περιπολικό τοῦ Λιμενικού.
Τα τουρκικά πλοία σχημάτισαν ζώνη απαγορεύοντας στο ερευνητικό σκάφος να κινηθεί εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Λίγο αργότερα το ‘Ievoli Relume’ ανέστρεψε προς την Κρήτη για ανεφοδιασμό. Στη συνέχεια ελληνικές κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι δεν υπήρξε ένταση, αλλά ‘ενεργοποιήθηκε ο μηχανισμός απεμπλοκής’.
Δημοσίευμα της τουρκικής ‘Μιλλιέτ’ παρουσιάζει τα γεγονότα ως εξής:
‘Στη Navtex πού εξέδωσε ὁ Σταθμός της Αττάλειας στις 01.30 της 23ης Ιουλίου, τονίστηκε ότι μέρος της εν λόγω περιοχής βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας.
Επί πλέον το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό έστειλε 5 πολεμικά πλοία στην περιοχή. Η Ελλάδα, από την άλλη πλευρά, πήρε την απόφαση να στείλει περιπολίες τον Λιμενικού Σώματος στην περιοχή. Καθώς οι εξελίξεις συνεχίζονταν, υποβλήθηκε αίτηση στις τουρκικές αρχές για το ιταλικό πλοίο.
Κατόπιν αυτού, ο σταθμός της Αττάλειας εξέδωσε νέα Navtex στις 23.07 το βράδυ της Τρίτης (23 Ιουλίου) και ανακοίνωσε τις συντεταγμένες της γραμμής όπου το πλοίο θα πραγματοποιήσει έρευνες εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας’.
Ποιος άραγε λέει την αλήθεια και ποιος ψέματα;
