Του Αντώνη Βενέτη
Σε κάποιο σχετικά πρόσφατο φύλλο της «Κ», και στη στήλη του ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ, ο Ηλίας Μαγκλίνης αναφέρθηκε στο διασημότερο νεκροταφείο της πάλαι ποτέ Βρετανικής Αυτοκρατορίας, το Γουεστμίνστερ του Λονδίνου, εις το οποίο ευρίσκονται οι τάφοι και τα μνημεία των επιφανών ανδρών της Αγγλίας, εκ των οποίων ευάριθμοι και ένθερμοι φιλέλληνες, αλλά και κάποια αποτυπώματα Ελλήνων.
Μια περιγραφή του νεκροταφείου βρήκα σε αθηναϊκή εφημερίδα του 19ου αιώνα, την οποίαν υπογράφει ο Αιγυπτιώτης Έλληνας, μάλλον Κρητικής καταγωγής, ο Σωκράτης Λαγουδάκης.
Ο Σ.Λ. αναφέρεται από τον Άγγλος βιογράφο του Κ. Καβάφη, Ρόμπερτ Λίντελ (1908 – 1992), στο βιβλίο του «Καβάφης, κριτική βιογραφία».
Εις αυτό, ο Σ.Λ. περιγράφεται ως «ένας εκκεντρικός δημοσιογράφος με μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του», και μάλλον εχθρικά διακείμενος προς τον ποιητή, αν και συμπολίτης της μυθικής και καβαφικής Αλεξάνδρειας
Παραθέτω, λοιπόν, απόσπασμα της περιγραφής του Σωκράτη Λαγουδάκη, καταχωρισμένη στη ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ και στο φύλλο αυτής της 19.9.1893, κατά το οποίο:
ΝΕΑ ΕΦΗΜΕΡΙΣ, 19.9.1893 – ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΝ ΟΥΕΣΤΜΙΝΣΤΕΡ Εν Λονδίνω, Αύγουστος 1893… Η λέξις Ουεστμίνστερ είναι σύνθετος εκ της Ουέστ, ήτις σημαίνει δύσις και της ελληνικής λέξεως μινστέρ ήτις σημαίνει μοναστήριον, ώστε δυνάμεθα να μεταφράσωμεν την Ουεστμίνστερ Μοναστήριον της Δύσεως. […] Οι τάφοι των Βασιλέων ομοιάζουσι, το κατ΄εμέ, προς χρυσά πλαίσια των εικόνων των οποίων οι ζωγράφοι αναπαρηστώσι τας ηρωικάς μορφάς της Αγγλίας, μη βασιλικάς.
Ιδού ο αθάνατος Γεώργιος Κάννιγκ, όστις απέθανε πρωθυπουργός τω 1827, αφού ευεργέτησε την μητέρα των Εθνών, την ευγενή Ελλάδα. Τω 1827 εκόπη προς τιμήν αυτού εξ ορειχάλκου μετάλλιον μετά της ευγενούς προτομής. Εν εκ των μεταλλίων τούτων κατώρθωσα ν’ αποκτήσω και μέλλω να προσφέρω εις την Ευαγγελικήν σχολήν. Επίσης υπάρχει το άγαλμα του υιού του Κάνιγγος, αντιβασιλέως των Ινδιών, και του εξαδέλφου αυτού, πρεσβευτού εις Κωνσταντινούπολιν. […] Ιδού το άγαλμα, το πρωτότυπον του Μεφιστοφελούς, του Δισραέλη, λόρδου Βήκονσφιλδ, δις πρωθυπουργήσαντος, μισέλληνος φρικτού, γεννηθέντος το 1804 και αποθανόντος το 1881, ο Ροβέρτος Πηλ, φορεί ρωμαϊκόν ένδυμα, απέθανε το 1850. Ο Ριχάρδος Κόβδεν, του οποίου τα έργα πρέπει να μάθωσιν εκ στήθους οι Έλληνες πολιτικοί, απέθανε το 1865’ υπάρχει προτομή αυτού. […] Η προτομή του Μίλτωνος αποθανόντος το 1874. Το άγαλμα του Σαίξσπηρου, του τρισμεγίστου των ποιητών Άγγλων […] ο Κόννοπ Θερλουώλ, ιστορικός της Ελλάδος, απέθανε τω 1875,… ο Γεώργιος Γκρότε, του οποίου η Ελληνική Ιστορία εδημοσιεύθη από του 1846 – 1856,… ο Ροβέρτος Βροουϊνιγκ, ο ποιητής ούτος ετάφη εν τω μοναστηρίω τω 1889… επί του τάφου αυτού μικρά ανθοδέσμη… και επ’ αυτής κρέμαται τεμάχιον χάρτου και επί του χάρτου ελληνικά γράμματα! Φαντάζεσθε την συγκινησίν μου… Ιδού αντίγραφον πιστόν: «Τω φίλω μου Robert Browning. Ου σοι, ως εμοί φαίνεται, αλλ’ εμοί και τοις επιτηδείοις πάσι και χαλεπήν και βαρείαν, ην εγώ, ως εμοί δοκεί, εν τοις βαρυτάτ’ αν ενέγκαιμι».
Ω Ελλάς! Τα γράμματά σου υπάρχουσι παρά τας πηγάς του Νείλου επί του οβελίσκου της Άξουμ, εις τας Ινδίας υπάρχουσι μνημεία του μεγαλείου σου, και τα τέκνα του Ωκεανού εκλέγουσι την αθάνατόν σου γλώσσαν, όπως εκφράσωσι τον πόνον της καρδίας αυτών, όπως ο Χριστός, ίνα διαδώση το Ευγγέλιον αυτού. […]
Αλλ’ ιδού ο τάφος, προ του οποίου έκλινον το γόνυ και επί του οποίου ετέθη αμάραντος είναι μικρά πλάξ επί της οποίας υπάρχει: «Θεόδωρος Παλαιολόγος απόθανών το 1644, ο τελευταίος εκ της ελληνικής των αυτοκρατόρων οικογενείας». Ω κοιμού τον αιώνιον, το όνομά σου μένει εν Ελλάδι αθάνατον, όπως τα ονόματα πάντων, των βασιλέων Αυτής θυσιασθέντων προς δόξαν και τιμήν. […]
Σωκράτης κ. Λαγουδάκης.
