Του Ηλία Καραβόλια
«Η ρωσική επίθεση μας κοστίζει όλους» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος, αφού επέβαλε εμπάργκο -όπως και η Βρετανία- σε πετρέλαιο/αέριο από Ρωσία. Αλλά προσέξτε τι πρόσθεσε : «Από την κατάσταση που διαμορφώνεται δεν θέλουμε κάποιοι να αποκομίσουν πλεονεκτήματα».
Ξεκάθαρο σκηνικό : χάος με τάξη, πολύπλευρες απώλειες σχεδόν για όλους, αλλά και κέρδη για λίγους, αρκεί να ελέγχεται το όριο διάχυσης της ωφέλειας. Συγκριτικά πλεονεκτήματα – ούτως ή άλλως – σχεδόν απαγορεύονται σε κατάσταση «εμπόλεμης παγκοσμιοποίησης».
Με το πετρέλαιο στα ύψη και την παράνομη ρωσική εισβολή να συνεχίζεται προφανώς για καιρό ακόμη, η παγκόσμια οικονομία γίνεται ένα τεράστιο θέατρο νομισματικού, παραγωγικού, εμπορικού και καταναλωτικού πολέμου.
Το διεθνές εκκρεμές προσφοράς-ζήτησης, τα προθεσμιακά συμβόλαια στα ταμπλό των χρηματιστηρίων, οι νέες συναλλαγματικές ροές, οι εφοδιαστικές αλυσίδες και οι γραμμές παραγωγής, στο σύνολο τους θα «αναδομηθούν».
Αλλά η αναδόμηση αυτή ουσιαστικά θα σημαίνει «περιοδική αναδιάρθρωση» ισχύος για κράτη και επιχειρήσεις.
Είναι εμφανές πλέον ότι το παγκόσμιο οικονομικό και γεωπολιτικό σκηνικό μετατρέπεται (περίπου) σε ένα παίγνιο μη μηδενικού αθροίσματος(no zero sum game) με πολλούς συμμετέχοντες/δρώντες(agents). Και αυτό γιατί δεν μπορούν να εκτιμηθούν εκ των προτέρων συγκεκριμένα κέρδη και ζημιές για συγκεκριμένους παίχτες ( Σημ : Οι μόνοι σίγουροι χαμένοι είναι οι λαοί φυσικά, όπως πάντα).
Απαιτείται όμως καλή γνώση της συμπεριφορικής θεωρίας παιγνίων ( behavioral game theory) καθώς και της θεωρίας σιωπηρής συνεννόησης( silent conspiracy theory) μεταξύ των ισχυρών παιχτών.
Πρέπει εφ εξής να συνηθίσουμε σε ανακοινώσεις – θέσεις (positions) από τις ηγεμονικές δυνάμεις που θα στηρίζονται σε «ιδιάζοντα τελεσίγραφα» : κάτι σαν «εκλογικευμένες» απειλές που θα αναπαράγουν τον αναγκαίο θόρυβο (noise) ώστε να ανεβοκατεβαίνει το επίπεδο του κινδύνου.
Το έχουμε ξαναγράψει : πρόκειται για «χαοτική τάξη» και «σταθεροποιημένη αστάθεια», για ένα είδος πολυπολικής και σχετικά διαρκούς ανισορροπίας.
Δεν χωράνε πολλά μαθηματικά και εξισώσεις στην γεωπολιτική σκακιέρα, αλλά οι μεταβλητές του παγκόσμιου παίγνιου ισχύος κινούνται μεταξύ των άκρων που χαράζουν οι ανορθολογικές και οι προσαρμοστικές (adaptive) προσδοκίες. Όποιοι δρώντες ακολουθήσουν αποκλίνουσα στρατηγική από τις παραδοσιακές δομές αλληλεξάρτησης γεωπολιτικής, ενέργειας, βιομηχανικού ανταγωνισμού, δηλαδή όποιοι γίνουν «ακόλουθοι» των οικονομικών και πολιτικών τάσεων, θα κινδυνεύουν να χάσουν θέσεις ισχύος στο συστημικό πλαίσιο : να απωλέσουν δηλαδή βαθμούς χωροχρονικής ηγεμονίας.
Το καπιταλιστικό σύστημα πάντως -που πλέον πατάει ξανά περισσότερο στο έδαφος της γεωοικονομίας και στην διπλωματία της γεωπολιτικής – θα συνεχίζει να συντηρείται από την πολύπλευρη κρίση και θα μετατοπίζει έτσι το εσωτερικό όριο του, όπως δηλαδή το κάνει αιώνες τώρα μέσα στην Ιστορία…
