Το πολιτικό σύστημα σε «χαμηλή πτήση»… Του Χρίστου Αλεξόπουλου

Του Χρίστου Αλεξόπουλου

Η κακοκαιρία «Ελπίς» και γενικότερα συνθήκες έντονων ανισορροπιών (π.χ. πυρκαγιές στην Εύβοια και στο Μάτι και όχι μόνο), οι οποίες φανερώνουν, ότι το πολιτικό σύστημα, τόσο στην κυβερνητική όσο και στην αντιπολιτευτική του εκδοχή, έχει πολιτική οπτική, η οποία δεν υπερβαίνει τα όρια μιας ή δύο θητειών (ιδιαιτέρως στο επίπεδο της διακυβέρνησης) και εξαντλείται σε γενικεύσεις και ηθικολογικό λόγο στο επίπεδο της επικοινωνιακής διαχείρισης της πραγματικότητας, αναδεικνύουν την «χαμηλή πτήση» του πολιτικού συστήματος ως προς την δυνατότητα του να λειτουργεί και να διαχειρίζεται μακροπρόθεσμα την πορεία προς το μέλλον.

Το παράδειγμα της κακοκαιρίας «Ελπίς» είναι πολύ χαρακτηριστικό. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τις πυρκαγιές στην Εύβοια και στο Μάτι. Στο πλαίσιο της «Ελπίδας» η Αττική παραδόθηκε στην κακοκαιρία, πολλοί οδηγοί εγκλωβίστηκαν για ώρες στην Αττική Οδό λόγω του χιονιά, χιλιάδες νοικοκυριά παρέμειναν χωρίς ηλεκτρισμό και νοσοκομεία χωρίς τροφοδοσία.

Σε επίσκεψη του στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο πρωθυπουργός την διαβεβαίωσε «Κυρία Πρόεδρε, ειδικά για τους συμπολίτες μας στην Αττική, η οποία δοκιμάστηκε από αυτή την πρωτοφανή χιονόπτωση της Ελπίδας, αυτό, που θέλω να σας τονίσω, είναι, ότι η προσπάθεια για να χτίσουμε ένα ανθεκτικό και αποτελεσματικό κράτος είναι συνεχής και αποτελεί αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα για αυτή την κυβέρνηση. Θα υπάρχουν και πισωγυρίσματα» και κλείνει «θα γινόμαστε συνέχεια καλύτεροι».

Η αντιπολίτευση χρεώνει στην κυβέρνηση και στον πρωθυπουργό από ανεπάρκεια μέχρι ανικανότητα, ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση κατέθεσε πρόταση μομφής, η οποία μετά από 3ήμερη συζήτηση στη Βουλή απορρίφθηκε από την πλειοψηφία.

Στην συζήτηση για την πρόταση μομφής φάνηκε με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο η «χαμηλή πτήση» του πολιτικού συστήματος. Η ηθικολογία και ο γενικευτικός λόγος αποτέλεσαν το κυρίαρχο μίγμα επικοινωνιακής τακτικής.

Από την πλευρά της κυβέρνησης ο πρωθυπουργός τόνισε «προτιμώ την συγνώμη με την ειλικρινή διάθεση αυτοκριτικής, έστω και αν κινδυνεύει να χαρακτηρισθεί προσχηματική, από την καμία συγνώμη, που δεν ακούσαμε από το δικό σας στόμα, όταν είχατε 120 νεκρούς στο Μάτι και στην Μάντρα».

Την κυβερνητική οπτική εξέφρασε ακόμη πιο ακραία ο Υπουργός Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Αλλαγής με την φράση «Είπα, ότι εάν έχουμε νεκρό, εγώ αύριο θα παραιτηθώ. Αυτή είναι η ηθική μου».

Με άλλα λόγια, ο θάνατος ανθρώπων, που προκαλείται κατά την διάρκεια μιας κρίσης, λαμβάνεται υπόψη και πρέπει να αναλαμβάνονται ευθύνες σύμφωνα με αυτή την οπτική. Στην περίπτωση, που δεν είναι άμεσα ορατά τα αίτια των θανάτων για τον απλό πολίτη, όπως συμβαίνει στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, της εξαφάνισης ειδών ζώων και δασών (π.χ. πυρκαγιά στην Εύβοια) με επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή στην προοπτική του χρόνου, δεν υπάρχουν ευθύνες για την διαμόρφωση αυτών των καταστροφικών συνθηκών;

Στον χώρο της αντιπολίτευσης κυριαρχούν οι κριτικές περί απροετοίμαστης κρατικής μηχανής για την αντιμετώπιση της κακοκαιρίας και αποτυχημένης κυβέρνησης, η οποία δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες της. Παράλληλα καταγράφονται και τακτικισμοί, όπως είναι η πρόταση μομφής. Εκείνο, που δεν κάνουν όλες οι πλευρές, είναι η κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων, οι οποίες έχουν ορίζοντα σε βάθος χρόνου, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζουν τα γενεσιουργά αίτια των προβλημάτων και τις πολυδιάστατες παρενέργειες τους (οικονομία, εκπαίδευση κ.λ.π.).

Δυστυχώς τα συμπεράσματα, που βγαίνουν από την συστηματική προσέγγιση και ανάλυση της πρακτικής του πολιτικού συστήματος, δεν είναι αισιόδοξα και δεν δρομολογούν ελπίδες για υπέρβαση των ανεπαρκειών και της αδυναμίας κατάθεσης λειτουργικά μακροπρόθεσμου σχεδιασμού της πορείας προς το μέλλον, εάν δεν γίνει ριζικός επαναπροσανατολισμός της οπτικής των κομμάτων. Είναι δε αναγκαία και η ενεργοποίηση της κοινωνίας πολιτών για την συμπόρευση και της κοινωνίας σε αυτή την προσπάθεια.

Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το πολιτικό σύστημα, αλλά το σύνολο των κοινωνικών συστημάτων. Πρέπει να λειτουργούν με μακροπρόθεσμη οπτική και να διασφαλίζουν την ομαλή πορεία με εμπροσθοβαρή προγραμματισμό ακόμη και για την αντιμετώπιση και πολύ περισσότερο αποφυγή των αρνητικών παρενεργειών της δραστηριότητας του ανθρώπου στην ιστορική του διαδρομή (π.χ. τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως είναι η «Ελπίς», ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής).

Ο ηθικολογικός πολιτικός λόγος και η συνεχής επίρριψη ευθυνών στους εκάστοτε διαχειριστές της κυβερνητικής εξουσίας δεν επιλύουν τα προβλήματα, αλλά πολλαπλασιάζουν τις επιπτώσεις τους. Όλα τα κόμματα, που κυβέρνησαν την χώρα μέχρι τώρα, ευθύνονται για τις ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού και των υπόλοιπων κοινωνικών συστημάτων.

Για την τραγωδία στο Μάτι ευθύνη φέρει όχι μόνο η τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά όλα τα κόμματα, που διαχειρίσθηκαν την κυβερνητική εξουσία πριν από το ΣΥΡΙΖΑ με τον μη λειτουργικό και επικίνδυνο πολεοδομικό σχεδιασμό και την ανυπαρξία αντιπυρικών μέτρων στις δασώδεις περιοχές και όχι μόνο αυτά. Το ίδιο ισχύει και για τις παρενέργειες της κακοκαιρίας «Ελπίς» και την αντιμετώπιση τους.

Ο σχεδιασμός πρέπει να καλύπτει πολυδιάστατα τις ανάγκες, που δημιουργούνται από ακραία φαινόμενα. Για παράδειγμα, εκτός από την ύπαρξη επαρκών υποδομών, πρέπει να αξιοποιούνται και οι δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας (π.χ. τηλεκπαίδευση για την απρόσκοπτη λειτουργία της εκπαιδευτικής διαδικασίας ακόμη και σε περιπτώσεις ακραίων καιρικών φαινομένων).

Αντί να χρησιμοποιούνται οι συνθήκες κρίσης μόνο για την άσκηση κριτικής στις κυβερνήσεις, θα ήταν πιο λειτουργικό και χρήσιμο να κατατίθενται ολοκληρωμένα σχέδια αντιμετώπισης τους και να αναπτύσσεται διάλογος με στόχο την πραγμάτωση του ανθρώπινου και του κοινωνικού συμφέροντος.

Οι ηθικολογίες και οι «λεκτικές τσαχπινιές» των πολιτικών προσώπων δεν ωφελούν. Ας αρχίσουν να διαλέγονται και να κάνουν συγκλίσεις με σημείο αναφοράς την επιστημονική γνώση και τις τεχνολογικές της εφαρμογές για την οικοδόμηση σύγχρονου λειτουργικού κράτους, το οποίο θα είναι αξιοποιήσιμο από κάθε κυβέρνηση για το καλό των πολιτών.

Το πολιτικό σύστημα είναι σε θέση να απελευθερωθεί από την «χαμηλή πτήση» και να αποκτήσει ύψος, ώστε να διευρύνει τον ορίζοντα προσέγγισης και σχεδιασμού της πολυδιάστατης και ταχύτατα εξελισσόμενης πραγματικότητας;

Ανεξάρτητα από την απάντηση πρέπει να γίνει άμεσα. Ευθύνη για την πραγματοποίηση των αναγκαίων αλλαγών έχει και η κοινωνία, την οποία μπορεί να αναλάβει με τις συλλογικές μορφές έκφρασης των πολιτών, που διαθέτει. Στην Ελλάδα, βέβαια, δεν είναι επαρκώς ανεπτυγμένες και αυτόνομες. Η προσπάθεια όμως πρέπει να γίνει, διότι με αυτό τον τρόπο θα πιεσθεί σε διαδικασίες διαλόγου και το πολιτικό σύστημα για τις αναγκαίες αλλαγές στην οπτική του.

Πηγή: metarithmisi.gr