Ας ελπίσουμε ότι η περίφημη ρήση του ιστορικού Τόμας Φούλερ δεν θα αποδειχθεί προφητική.
Του Αθανασίου Χ. Παπανδρόπουλου
Θυμάται κανείς το βιβλίο του Γάλλου σοσιαλιστή οικονομολόγου και διανοούμενου Ζακ Αταλί, γραμμένο το 2010, με τίτλο Παγκόσμια Κατάρρευση σε 10 χρόνια; (Εκδόσεις Παπαδόπουλος). Ασφαλώς όχι. Τέτοιου είδους βιβλία δεν συμφέρει να τα θυμάται κανείς. Διότι πολύ απλά θίγουν πραγματικότητες που αργά ή γρήγορα μπορούν να γίνουν… τσουνάμι.
Να ’μαστε, λοιπόν, στο 2020, και το βιβλίο του Ζακ Αταλί προσλαμβάνει διαστάσεις προφητείας. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος, με τη συμβολή της πανδημίας Covid-19, πάει να ξεπεράσει τα 300 τρισ. δολάρια και υπερκαλύπτει τρεις φορές το παγκόσμιο ΑΕΠ.
Με δεδομένες τις επιπτώσεις του κορονοϊού στη συνολική οικονομική δραστηριότητα, μπορεί η διεθνής οικονομία να ξεφύγει από την παγίδα χρέους στην οποία έχει πέσει; Ή μήπως το τεράστιο χρέος προετοιμάζει τη φτώχεια για τις επόμενες γενιές;
Διότι στη σημερινή περίοδο σχεδόν αναγκαστικής αύξησης του παγκοσμίου χρέους, για να αποφευχθούν χειρότερες καταστάσεις, το πολύ σοβαρό διακύβευμα είναι αυτό του τρόπου που θα αντιμετωπισθεί η υπερχρέωση.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το χρέος που σχηματίζεται από την κρίση της πανδημίας είναι σε μεγάλο βαθμό «κακό» και άρα θα υπονομεύσει την ανάπτυξη αντί να συμβάλει σε αυτήν. Για την ώρα όμως, όλες οι χώρες δημιουργούν χρέος για να καλύψουν τις ζημιές της πανδημίας, αλλά καμιά σοβαρή συζήτηση δεν γίνεται για τη ρύθμιση του αυξανόμενου παγκόσμιου χρέους.
Αντιθέτως, όλο και περισσότερο, προβάλλονται διεθνώς λύσεις οι οποίες στην ουσία θα οδηγήσουν την παγκόσμια οικονομία σε ακόμα πιο ολισθηρό δρόμο από τον σημερινό. Για παράδειγμα, μια κατηγορία οικονομολόγων πιστεύει ότι η μέσω χρέους επέκταση του κρατισμού σε παγκόσμιο επίπεδο θα τιθασεύσει δήθεν τις αγορές, από τις οποίες όμως τα κράτη κυρίως είναι αυτά που δανείζονται και όχι οι ιδιώτες.
Άλλοι πάλι οικονομολόγοι, επιμένουν στην εφαρμογή πολιτικών μηδενικών επιτοκίων, η οποία στην ουσία, κατά τον ομότιμο καθηγητή Οικονομικών, Γιώργο Μπήτρο, είναι υπεξαίρεση ιδιοκτησίας. «Μια τέτοια πολιτική», τονίζει ο έγκριτος καθηγητής, «αποτελεί είσοδο του κομμουνισμού στην παγκόσμια οικονομία από την πίσω πόρτα. Με άλλα λόγια, μηδενικά επιτόκια σημαίνουν σοβαρό πλήγμα κατά της δημοκρατίας». Σημειώνουμε ότι πάνω στο θέμα αυτό, ο γνωστός χρηματιστής Τζωρτζ Σόρος, με άρθρο του, τάχθηκε υπέρ του μέτρου και τόνισε ιδιαίτερα ότι ένα σοβαρό πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της καθιέρωσης επιτοκίων υπό το μηδέν, είναι η παρεμπόδιση της κυκλοφορίας και αποθησαύρισης μετρητών από τα συνταξιοδοτικά ταμεία, τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς και τις ασφαλιστικές εταιρείες. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται η κατάργηση χαρτονομισμάτων αξίας 500 ή 200 ευρώ για παράδειγμα, η πριμοδότηση αλλά με κριτήρια χρόνου επανακαταθέσεων στην κεντρική τράπεζα και η ριζική καταπολέμηση της παραοικονομίας.
Με αφορμή έτσι την πανδημία, προκύπτει ότι θέλει να επιβεβαιώσει τη θεωρία του περί ανακλαστικότητας των αγορών, την οποία ο ίδιος έχει βαπτίσει «φονταμενταλισμό της αγοράς». Κατά την άποψή του, το γεγονός ότι οι κρατικές παρεμβάσεις είναι ελαττωματικές, δεν κάνει τις αγορές τέλειες. Άρα ο θεμελιώδης ισχυρισμός της θεωρίας της ανακλαστικότητας είναι ότι όλα τα ανθρώπινα δημιουργήματα έχουν ατέλειες. Οι χρηματοοικονομικές αγορές δεν τείνουν αναγκαία προς την ισορροπία· αν αφεθούν στους δικούς τους μηχανισμούς, κινδυνεύουν να οδηγηθούν σε ακραία ευφορία ή απόγνωση. Γι΄ αυτόν το λόγο, δεν αφήνονται στους μηχανισμούς τους· έχουν τεθεί υπό την εποπτεία των χρηματοοικονομικών Αρχών, που το έργο τους είναι να τις επιβλέπουν και να τις ρυθμίζουν. Ύστερα από τη Μεγάλη Ύφεση, οι Αρχές έχουν καταφέρει με αξιοσημείωτη επιτυχία να αποτρέψουν οποιαδήποτε μείζονα κατάρρευση του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος. Είναι ειρωνικό ότι η επιτυχία τους επέτρεψε στο φονταμενταλισμό της αγοράς να αναγεννηθεί.
Και λόγω της αναγέννησής του αυτής, οι χρηματοοικονομικές Αρχές απώλεσαν τον έλεγχο των χρηματοοικονομικών αγορών και αναπτύχθηκε η υπερ-φούσκα.
Αυτή της χορήγησης πιστώσεων, την οποία όμως ο κ. Σόρος, σήμερα, όχι μόνον θέλει να την ενισχύσει αλλά και να την διαιωνίσει. Από μόνο του δε, το γεγονός αυτό δημιουργεί σωρεία ερωτημάτων, που μόνον στη διάρκεια του χρόνου θα έχουν απάντηση… Αν, βέβαια, στο μεταξύ δεν έχει επιβεβαιωθεί με παταγώδη κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας ο Ζακ Αταλί.
