Της Άννυς Ποδηματά*
Τέτοια εποχή κάθε χρόνο, παντού στον κόσμο, συνήθως γίνεται ένας απολογισμός: ποιο ή ποια ήταν τα σημαντικότερα γεγονότα της χρονιάς που φεύγει, ποιες είναι οι προσδοκίες για τη χρονιά που έρχεται.
Για πρώτη φορά εδώ και αρκετές δεκαετίες, ο φετινός απολογισμός είναι για κάθε σημείο του πλανήτη ταυτόσημος. Το γεγονός της χρονιάς ήταν χωρίς δεύτερη σκέψη και συζήτηση η πανδημία. Και ήταν έτσι για ολόκληρη την ανθρωπότητα, για όλες τις ηπείρους, για όλα τα οικονομικοπολιτικά συστήματα.
Ο COVID-19 δεν έκανε φυλετικές, κοινωνικοοικονομικές, θρησκευτικές ή πολιτικές διακρίσεις. Χτύπησε άνδρες και γυναίκες, με διαφορετικό χρώμα δέρματος, σε χώρες πλούσιες και φτωχές, ανεπτυγμένες ή αναπτυσσόμενες, με καθεστώτα είτε αυταρχικά, είτε φιλελεύθερα, είτε υβριδικά (όπως π.χ. της Ουγγαρίας ή της Σιγκαπούρης).
Ακόμη και από τις παραλλαγές στη διαχείριση της πανδημικής κρίσης προκύπτουν μεν κάποια θετικά ή αρνητικά στοιχεία, αλλά όχι ισχυρά και αδιαμφισβήτητα συμπεράσματα. Για παράδειγμα, είναι προφανές ότι οι χώρες που είχαν αρχικά υποτιμήσει τον κίνδυνο και προέκριναν την επιλογή της ανοσίας αγέλης, για να μην υπάρξουν περιορισμοί/ κλυδωνισμοί στην οικονομική δραστηριότητα, επλήγησαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα από τον νέο κορωνοϊό.
Αρκεί κανείς να παρατηρήσει την εξέλιξη της πανδημίας στην Αμερική, συνεπεία της πολιτικής Τραμπ, αλλά και στο Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Σουηδία. Από την άλλη, ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι οι ευρωπαϊκές χώρες που προχώρησαν, έστω με καθυστέρηση, σε σχετικά συντεταγμένα και συντονισμένα μεταξύ τους αυστηρά περιοριστικά μέτρα, γενικής ή τοπικής εφαρμογής, είχαν θεαματικά καλύτερα αποτελέσματα. Αλλά και άλλες χώρες, με παρεμφερή πληθυσμιακά χαρακτηριστικά, που πήραν παρεμφερή μέτρα σχεδόν ταυτόχρονα, είχαν αξιοσημείωτες διαφορές και διακυμάνσεις στις επιδόσεις τους. Πέρα και πάνω από αυτό που μπορούσε να εξηγήσει η επιστήμη και η τεκμηρίωση.
Το πρώτο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι ο νέος κορωνοϊός αποδείχθηκε πιο ισχυρός από δόγματα, υπεροψίες και βεβαιότητες. Αυτό δεν σημαίνει ευτυχώς ότι είναι και ανίκητος και όλα δείχνουν ότι η έναρξη των μαζικών εμβολιασμών σηματοδοτεί την αρχή του τέλους της πανδημικής κρίσης. Προσοχή όμως! Αυτής της πανδημικής κρίσης. Και για να περιορίσουμε τους κινδύνους μιας νέας πανδημικής κρίσης, αλλά και για να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι εάν και εφόσον αυτή έρθει, ώστε να την αντιμετωπίσουμε καλύτερα, πρέπει να πάρουμε μερικά μαθήματα από τον COVID-19.
Το πρώτο και βασικό μάθημα έρχεται από τον ίδιο τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος μόλις πριν από λίγες ημέρες προειδοποίησε ότι η πανδημία του νέου κορωνοϊού δεν θα είναι η τελευταία και ότι εάν η ανθρωπότητα δεν αποφασίσει να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο την κλιματική αλλαγή, εάν δεν αλλάξει ριζικά τις συνθήκες εκτροφής Ζώων και καλλιέργειας, εάν, με δυο λόγια, δεν σεβαστεί στην πράξη τον πλανήτη που τη φιλοξενεί, τότε οι προσπάθειες προστασίας και βελτίωσης της ανθρώπινης υγείας θα είναι καταδικασμένες στην αποτυχία.
Το δεύτερο μάθημα, συνδεόμενο με το πρώτο, έχει να κάνει με τον σεβασμό του ανθρώπου προς τον άνθρωπο, με την αξία και τη σημασία της προστασίας όχι μόνο του εαυτού αλλά της κοινότητας, στους διαφορετικούς της κύκλους. Κανείς δεν είναι αλώβητος και κανείς μόνος του δεν μπορεί να προστατευτεί, εάν δεν μεριμνήσει και για την προστασία της κοινότητας. Και βέβαια, απόρροια αυτού είναι και το μάθημα που προκύπτει για τη σημασία θεσμών του οργανωμένου κράτους που είχαν υποτιμηθεί ή και συκοφαντηθεί στο παρελθόν, όπως το δημόσιο Σύστημα Υγείας και ευρύτερα το δίχτυ κοινωνικής προστασίας.
Και τέλος, ο COVID-19 ήρθε να μας υπενθυμίσει ότι όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με παγκόσμια προβλήματα, με προβλήματα που απειλούν την ανθρωπότητα στο σύνολό της, η μόνη αποτελεσματική επιλογή είναι η παγκόσμια συνεργασία σε επιστημονικό και πολιτικό επίπεδο.
*πρώην ευρωβουλευτής και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
