Του Στέφανου Μάνου*
Oσο θυμάμαι, τρεις υπουργοί επιχείρησαν μεγάλες ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις στον χώρο της ανώτατης παιδείας. Ο Γ. Σουφλιάς (ν. 2083/92), η Μ. Γιαννάκου (ν. 3549/07) και τέλος η Α. Διαμαντοπούλου (ν. 4009/11). Και οι τρεις, όμως, μεταρρυθμίσεις ακυρώθηκαν από τους αμέσως επόμενους υπουργούς. Με πιο ντροπιαστική την ακύρωση του νόμου Διαμαντοπούλου από εκείνους που τον είχαν ψηφίσει.
Από το 1992 έως το 2012 επιχειρήθηκαν μεγάλες μεταρρυθμίσεις που όμως δεν εφαρμόστηκαν. Και φθάσαμε στην τετραετία ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ με τρεις υπουργούς Παιδείας. Τον κ. Μπαλτά, τον κ. Φίλη και τον κ. Γαβρόγλου. Κατεδάφισαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους. Τους καθοδηγούσε η εμβληματική ρήση του πρώτου υπουργού Παιδείας ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ: «Η αριστεία είναι ρετσινιά». Γενικευμένη χαλάρωση, εξισωτισμός προς τα κάτω. Πληθωρισμός φοιτητών, πανεπιστημιακών τμημάτων, μελών ΔΕΠ. Κανείς και τίποτε δεν αξιολογούνταν.
Το συμπέρασμά μου από την πιο πάνω εμπειρία και η συμβουλή στους υπουργούς: Οσο δεν διαθέτουμε δημόσια διοίκηση στιβαρή, ικανή να εγγυηθεί τη συνέχεια, φροντίστε να ολοκληρώνετε τα μέτρα που θεσπίζετε κατά τη διάρκεια της θητείας σας. Ξεκινήστε αμέσως και φροντίστε να ολοκληρώσετε, ένα μέρος τουλάχιστον, όσο ελέγχετε την κατάσταση.
Σε αντίθεση με τους υπουργούς Σουφλιά, Γιαννάκου και Διαμαντοπούλου, η κ. Κεραμέως επέλεξε να ακολουθήσει διαφορετική πορεία. Μικρά βήματα, μικρές αποσπασματικές διορθωτικές κινήσεις. Μπορεί να μην ικανοποιούν τις απαιτήσεις των οπαδών του τέλειου, αλλά κάθε μικρή αποσπασματική κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση που εφαρμόζεται είναι καλύτερη από ένα «τέλειο» μη εφαρμοσμένο ολιστικό σχέδιο.
Το τελευταίο νομοσχέδιο της κ. Κεραμέως που θα αρχίσει να συζητείται στη Βουλή τις επόμενες μέρες αφορά τη βάση εισαγωγής στα προγράμματα των ΑΕΙ, το σώμα φύλαξης των ΑΕΙ και το θέμα των αιωνίων φοιτητών.
Η υπουργός έθεσε υπόψη των πρυτάνεων το νομοσχέδιο και αν κατάλαβα καλά, από τα ρεπορτάζ, υπήρξαν αντιρρήσεις για τη θέσπιση βαθμολογικού ορίου επειδή θα οδηγήσει σε μείωση του αριθμού των εισακτέων, με αποτέλεσμα να μείνουν κενές θέσεις σε περιφερειακά τμήματα.
Οπως διαπιστώνετε, οι πρυτάνεις, που θα φανταζόταν κανείς ότι είναι οι άριστοι, είναι εμποτισμένοι με τη λογιστική νοοτροπία τσοπάνου: όσο περισσότεροι φοιτητές, τόσο μεγαλύτεροι κρατικοί πόροι, αφήνοντας χωρίς νόημα την ακαδημαϊκή αξιολόγηση. Αφού παίρνουμε τη χρηματοδότηση «ανά κεφάλι», και είναι πολλά τα «κεφάλια», τι μας ενδιαφέρει η ποιότητα; Το ηθικό δίδαγμα του κ. Μπαλτά: «Η αριστεία είναι ρετσινιά», στηρίζει τον εξισωτισμό, τον πληθωρισμό των αγραμμάτων και απαιδεύτων. Αν έπρεπε να αξιολογήσω τους πρυτάνεις, θα έλεγα ότι όσοι πρυτάνεις είναι αντίθετοι με την εισαγωγή βαθμολογικού ορίου, είναι ακατάλληλοι για το αξίωμα.
Ενα ποσοστό για να έχετε μια αίσθηση της πραγματικότητας για τον φοιτητικό πληθυσμό, όπως διαμορφώθηκε σταδιακά από τους κ. Μπαλτά, Φίλη και Γαβρόγλου: Σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ πλην της Ελλάδας, στην ανωτάτη εκπαίδευση εισάγεται κατά μέσον όρο το 33% των νέων ηλικίας 18 ετών (δηλαδή των απολυομένων από τα λύκεια), ενώ στην Ελλάδα εισάγεται το 75%!
Το συμπέρασμά μου. Με την εισαγωγή του βαθμολογικού ορίου βεβαίως θα μειωθεί ο αριθμός των εισακτέων στα ΑΕΙ. Πρέπει να μειωθεί. Τα παιδιά μπορούν να κατευθυνθούν σε επαγγελματικές σχολές. Πρέπει όμως και η κ. Κεραμέως, χωρίς καθυστέρηση και δισταγμό, να καταργήσει δεκάδες πανεπιστημιακά τμήματα με ασαφές επιστημονικό αντικείμενο και να μεταφέρει δεκάδες τμήματα από τα πρώην ΤΕΙ (και νυν πανεπιστήμια) στα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης διετούς φοίτησης.
Η δημιουργία Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (η αστυνομία στα πανεπιστήμια) ώστε να περιοριστούν οι πράξεις βίας που έχουν συμβεί, εντός των ΑΕΙ, οι καταστροφές κτιρίων και υλικού, τα ορμητήρια επιθέσεων, η κατασκευή εκρηκτικών, το παρεμπόριο, η διακίνηση ναρκωτικών κ.λπ. είναι κατά τη γνώμη μου απολύτως επιβεβλημένη.
Το τρίτο κεφάλαιο του νομοσχεδίου της κ. Κεραμέως αφορά τους αιώνιους φοιτητές. Συγκέντρωσε λιγότερες αντιδράσεις επειδή θα εφαρμοστεί κάποτε στο μέλλον, οπότε οι περισσότεροι επιφυλάσσονται να αντιδράσουν τότε.
Τους αριθμούς τους παρουσίασε στην «Καθημερινή» την Κυριακή 10 Ιανουαρίου ο κ. Λακασάς. Το σύνολο των εγγεγραμμένων στα ΑΕΙ προπτυχιακών φοιτητών ήταν 669.000. Από το σύνολο αυτό, 283.000, δηλαδή το 42%, έχουν ξεπεράσει τον ελάχιστο χρόνο σπουδών μαζί με μια «εύλογη» διετή προσαύξηση της χρονικής διάρκειας για την αποφοίτηση· το γνωστό ν+2, όπου ν είναι ο ελάχιστος χρόνος σπουδών κάθε σχολής.
Τι προβλέπει το νομοσχέδιο της κ. Κεραμέως: Ενας νέος φοιτητής που θα μπει στο πανεπιστήμιο τον Σεπτέμβριο του 2021 σε τμήμα τετραετούς φοίτησης θα έχει έξι χρόνια (ν+2) για να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Για τον εγγεγραμμένο «αιώνιο», ας πούμε για παράδειγμα δέκα χρόνια, του δίνει άλλα δύο χρόνια. Ο τελευταίος δηλαδή θα μείνει στο πανεπιστήμιο 12 χρόνια! Γιατί; Σίγουρα για να φύγει, αφού έχει φύγει από το υπουργείο η κ. Κεραμέως. Εως τότε, όμως, πριν ή μετά τις εκλογές, κάποιος καλός άνθρωπος θα βρεθεί να τροποποιήσει τη διάταξη όπως έγινε με αντίστοιχες διατάξεις του νόμου Διαμαντοπούλου.
Είμαι, λοιπόν, της γνώμης ότι με τη δημοσίευση του νόμου οι εγγεγραμμένοι φοιτητές που έχουν υπερβεί τα έξι χρόνια στη σχολή θα πρέπει να μπορούν να εξεταστούν φέτος τον Ιούνιο ή/και τον Σεπτέμβριο και να αποφοιτήσουν ή να διαγραφούν οριστικώς από το πανεπιστήμιο. Οπότε πράγματι εντός του 2021 θα έχει αντιμετωπιστεί το ζήτημα των αιωνίων φοιτητών. Κάπου διάβασα ότι το να απαιτήσει τώρα η πολιτεία από ένα φοιτητή που έχει ήδη τουλάχιστον (ν+2) χρόνια σπουδών να παρουσιαστεί φέτος σε εξετάσεις τον Ιούνιο και το Σεπτέμβριο για να ολοκληρώσει τις σπουδές του σε περισσότερο από ν+2 χρόνια είναι υπερβολή. Οτι τάχα δημιουργείται ζήτημα συνταγματικότητας, εμπιστοσύνης στη διοίκηση. Δεν τα καταλαβαίνω αυτά τα επιχειρήματα. Οπως έγραψα παραπάνω, υπάρχουν 283.000 αιώνιοι. Είμαι βέβαιος ότι πολλοί από αυτούς έχουν στο ενεργητικό τους όχι ν+2 χρόνια αλλά δέκα ή περισσότερα χρόνια. Θα έχουν ακούσει πολλές φορές ότι πρέπει να ολοκληρώσουν, άλλως θα διαγραφούν. Αν δεν φύγει ικανός αριθμός αιωνίων φοιτητών εντός του έτους, το τρίτο σκέλος του νομοσχεδίου θα μείνει μόνον ως εξαγγελία.
Μία τελευταία παρατήρηση για τους αιωνίους. Οπως ρυθμίζει το ζήτημα η κ. Κεραμέως δίνεται η δυνατότητα σε ένα φοιτητή να εξεταστεί στο τέλος των σπουδών του έπειτα από ν+2 χρόνια. Μου φαίνεται ότι είναι κίνητρο εκπαιδευτικής αρρυθμίας. Μόνον ο κ. Σουφλιάς στο άρθρο 9 του ν. 2083/92 όριζε ότι οι σπουδές στη τριτοβάθμια εκπαίδευση διαρθρώνονται σε δύο κύκλους. Ο πρώτος διάρκειας τεσσάρων εξαμήνων έχει εισαγωγικό χαρακτήρα, προσφέρει τις βάσεις της επιστήμης. Ο φοιτητής για να παρακολουθήσει και να εξεταστεί σε μαθήματα του επόμενου δεύτερου κύκλου των σπουδών, οφείλει προηγουμένως να έχει παρακολουθήσει και εξεταστεί επιτυχώς σε όλα τα μαθήματα του πρώτου κύκλου. Μου φαίνεται λογική και σωστή προσέγγιση. Ετσι γίνεται στα περισσότερα πανεπιστήμια του κόσμου. Οι επόμενες μεταρρυθμίσεις Γιαννάκου και Διαμαντοπούλου υπέκυψαν στις πιέσεις και εισήγαγαν τη λογική των φύρδην μίγδην εξετάσεων στο τέλος. Αν, μάλιστα, θυμάμαι σωστά, η κ. Διαμαντοπούλου προέβλεπε το εξωφρενικό ο εξεταζόμενος να μπορεί να εξεταστεί τέσσερις φορές έως ότου καταφέρει να περάσει! Εύχομαι να επανεξεταστεί το ζήτημα των αιωνίων με στόχο να μειωθεί ο αριθμός τους το 2021 σε 150.000.
*πρώην υπουργός
Πηγή: kathimerini.gr
, η Μ. Γιαννάκου){kind=link}