Του Αντώνη Βενέτη
Με αφορμή μια έξοχη φωτογραφία του Αρθούρου Ρεμπώ στην “Κ” της 20.8.2023 παραθέτω τα επόμενα.
Πρόσφατα βρήκα ένα κείμενο του Κώστα Ουράνη του 1939, το οποίο περιλαμβάνεται στη συλλογή του “ΔΙΚΟΙ ΜΑΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΙ” εκδ. ΕΣΤΙΑΣ, αναφερόμενο στην “ελληνική διάσταση” του μεγαλοφυούς ποιητή του “Μεθυσμένου καραβιού” Αρθούρου Ρεμπώ (1854-1891).
Τα ντοκουμέντα που επικαλείται ο Κώστας Ουράνης προκύπτουν από την αλληλογραφία του ALFRED BARDEY, διευθυντή του ομώνυμου εισαγωγικού και εξαγωγικού οίκου, που είχε προσλάβει στην υπηρεσία του τον Αρθούρο Ρεμπώ και τον είχε στείλει στο Χαράρ της Αβυσσυνίας, να διευθύνει το λογιστήριό του. Στο Χαράρ ο Α.Ρ. γνώρισε τον Έλληνα υφιστάμενό του, Σωτήρου, τ’ όνομα, ίσως Σωτηρίου, πιθανόν από τα Δωδεκάνησα. Την 14/12/2016 στο γνωστό παλαιοβιβλιοπωλείο του Λάμπρου στην οδό Σόλωνος, εγνώρισα την κα Διδώ Λυκούδη, κάτοικο Γαλλίας, γεννηθείσα στην Αιθιοπία η οποία μου είπε ότι ο ως άνω αναφερόμενος Έλληνας Σωτήρου ελέγετο Σωτηρός (Σωτήρης) Κωνσταντίνου και διέθετε και φωτογραφία αυτού. Ήταν ένας δαιμόνιος Έλληνας, ένας σύγχρονος Οδυσσέας, ευφυής, τολμηρός, εξωστρεφής. Στον άνθρωπο αυτόν ο Ρεμπώ δεν βρήκε μόνο, έναν πολύτιμο συνεργάτη, αλλά ένα σύντροφο, πράγμα ακόμα πιο πολύτιμο, για τον Ευρωπαίο αυτόν, τον αποξενωμένο κι ολομόναχο σε μια πρωτόγονη αβυσσινιακή κωμόπολη, όπως σημειώνει ο Κ. Ουράνης.
Το 1883 ο Σωτήρου ανέλαβε την άκρως επικίνδυνη αποστολή να φέρει σ’ επικοινωνία τον οίκο Μπάρντεϋ με την αγορά της πόλης Ογκατέν, το νοτιότερο σημείο της Αιθιοπίας, εις την οποίαν μέχρι τότε δεν είχε πατήσει πόδι Ευρωπαίου. Ο δαιμόνιος Έλληνας κατόρθωσε, ξεπερνώντας όλες τις δυσκολίες και ξεφεύγοντας απ’ όλους τους κινδύνους να μπει πρώτος αυτός στο Ογκατέν.
Στην επιστροφή του στο Χαράρ εξιστόρισε στον Α. Ρεμπώ το ταξίδι του και τη διαδρομή του στο Ογκατέν και βάσει αυτών, ο Α. Ρεμπώ οικειοποιήθηκε το κατόρθωμα του Ελληνα φίλου του, και συνέταξε σχετική έκθεση την οποίαν απέστειλε στη Γαλλική Γεωγραφική Εταιρεία.
Οι φιλικές σχέσεις όμως των δύο φίλων εξακολούθησαν ακόμα και όταν ο Α. Ρεμπώ εγκατέλειψε το Χαράρ, δυσαρεστημένος με τους Μπάρντεϋ και πήγε στο Άντεν, από το οποίο είχε μαζί με τον Έλληνα φίλο του τακτική και εγκάρδια αλληλογραφία.
Τη δεκαετία του 1980 νομίζω, ο αξέχαστος και μοναδικός Μάνος Χατζηδάκις συνέθεσε ένα θαυμάσιο τραγούδι, σε στίχους Νίκου Γκάτσου, αφιερωμένο στον “καταραμένο ποιητή”.
– Αρθούρε Ρεμπώ
απόψε θα μπω στο μαύρο μεθυσμένο σου καράβι,
μακρυά ν’ ανοιχτώ
σε κύκλο φρικτό
που ο κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει…
