Στη δημοσιότητα έδωσε το Eurasia Group το note της για το ελληνικό ζήτημα και τις εξελίξεις μετά το Eurogroup της 22ης Μαΐου αλλά και την επερχόμενη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης στις 15 Ιουνίου.
«Το δράμα του ελληνικού χρέους παραμένει στο προσκήνιο, δυστυχώς για όλους όσοι παρακολουθούν τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, όταν άρχιζε το Eurogroup της 22ας Μαΐου, αυτό που όλοι θεωρούσαν ως βάση μιας “παγκόσμιας συμφωνίας” ήταν το εξής: μια συμφωνία που κινούνταν στους εξής άξονες: εκταμίευση, ελάφρυνση χρέους, χρηματοδότηση από το ΔΝΤ και αποδοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. Οχι πια. Η αίσθηση της αισιοδοξίας που στήριξε τις διαπραγματεύσεις στα μέσα Μαΐου έχει εξαφανιστεί» επισημαίνει το Eurasia Group και προσθέτει: Για να είμαστε σαφείς, το αποτέλεσμα του επόμενου Eurogroup της 15ης Ιουνίου εξακολουθεί να είναι πιθανό να οδηγήσει σε γενναιόδωρες εκταμιεύσεις για την Αθήνα (κατά πάσα πιθανότητα της τάξης των 7-10 δισ. ευρώ. Θα περιλαμβάνει επίσης κάποια επιπλέον, αν και περιορισμένη, ελάφρυνση του χρέους. Αλλά αυτή η ελάφρυνση του χρέους έπρεπε να ξεκλειδώσει τη χρηματοδότηση από το ΔΝΤ με βάση την εκτίμηση του Ταμείου ότι το ελληνικό χρέος θα ήταν στη συνέχεια βιώσιμο. Επίσης θα ξεκλείδωνε αυτό που είναι ακόμη πιο σημαντικό για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, την ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ. Αυτό σήμερα δεν ισχύει.
Τι πήγε στραβά; Το ΔΝΤ δεν θέλει το πρόγραμμα
Το Eurogroup της 22ας Μαΐου είχε τη δυνατότητα να συνάψει συμφωνία. Πρώτον, η ελληνική κυβέρνηση κατάφερε να νομοθετήσει το πακέτο πολιτικής που ζήτησε το ΔΝΤ (πρόσθετη λιτότητα ύψους 2% του ΑΕΠ) με πλειοψηφία 153 βουλευτών. Το μεγαλύτερο μέρος των εκκρεμοτήτων που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης (τα γνωστά προαπαιτούμενα) έχουν επίσης εγκριθεί. Ωστόσο, το σημαντικότερο είναι ότι το Βερολίνο συμφώνησε να αξιοποιήσει τις δεσμεύσεις για την ελάφρυνση του χρέους που έλαβε στις 25 Μαΐου του 2016 – ενώ παράλληλα εξακολουθεί να σέβεται τις παραμέτρους του εν λόγω πλαισίου.
Σε ό,τι αφορά τα δάνεια του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), ο γερμανός υπουργός Οικονομικών συμφώνησε να παρατείνει τη “μέση σταθμισμένη διάρκεια των ωριμάνσεων (επί του παρόντος 32,5 έτη) με εύρος οπουδήποτε μεταξύ 0 και 15 ετών. Δεύτερον, το Βερολίνο συμφώνησε σε μια ” διακοπή πληρωμών” – στην οποία καταβάλλονται τόσο το κεφάλαιο της Ελλάδας όσο και οι τόκοι από οπουδήποτε μεταξύ 0 και 15 ετών. Συνολικά, η Γερμανία ήταν πρόθυμη να επιτρέψει στην Ελλάδα να μην πληρώσει τίποτα για κάποιο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια να έχει μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα για να κάνει αποπληρωμές.
Οι ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου εμπόδισαν τον Σόιμπλε να δεσμευτεί σε 1 (αντί για 0) σε 15 χρόνια, καθώς αυτό θα ισοδυναμούσε με την αναγνώριση από την πλευρά της γερμανικής κυβέρνησης ότι η Ελλάδα – υπό οποιεσδήποτε συνθήκες – χρειάζεται ελάφρυνση χρέους. Το εκλογικό πλαίσιο της Γερμανίας προφανώς καθιστά κάτι τέτοιο πολύ δύσκολο.
Το Βερολίνο επέδειξε ευελιξία στις θέσεις του, σε βαθμό που εξέπληξε ακόμα και τους έμπειρους διαπραγματευτές. Ειδικά καθώς αυτό συνοδεύτηκε από μια βασική συμφωνία για την πορεία των πρωτογενών πλεονασμάτων μετά το πρόγραμμα. 3,5% μέχρι το 2022, πριν φθάσει σε ένα επίπεδο που είναι σύμφωνο με τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ – περίπου 2%. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα θεωρούν ότι αυτό το επίπεδο είναι κατάλληλο, εφικτό και βιώσιμο.
Το ΔΝΤ όμως δεν πείσθηκε Πρώτον, το ΔΝΤ προωθούσε μια πολύ πιο γενναιόδωρη αναδιάρθρωση των δανείων του EFSF. Δεύτερον, το ΔΝΤ ήθελε επίσης την αναδιάρθρωση των δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕSM και τα τον GLF)
Πριν υποβάλει την πρότασή του το ΔΝΤ γνώριζε ότι τα αιτήματά του δεν θα γίνουν δεκτά από κανένα μέλος της Ευρωομάδας – πόσο μάλλον τη Γερμανία. Για το Βερολίνο ήταν πάντα σαφές ότι κάθε πρόσθετη ελάφρυνση του χρέους πρέπει να λειτουργήσει μέσα στις παραμέτρους της συμφωνίας του Μαΐου του 2016: Η δέσμευση να παγιδευτεί με τα δάνεια ESM ή GLF δεν ήταν ποτέ μέρος της συμφωνίας.
Γιατί; Αν ο ΕSM δεν πρόκειται να εξοφληθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, θα περιορίσει απλώς τις δυνατότητές του στο μέλλον. Όμως με δεδομένο ότι η συζήτηση για τις όποιες αλλαγές στην ευρωζώνη, αν και δύσκολες παραμένουν, στο προσκήνιο, ο ESM δεν μπορεί να «καεί». Ο EFSF είναι μια τελειωμένη υπόθεση. Αντιθέτως ο ΕSM έχει μακροπρόθεσμο ρόλο στην καρδιά της ευρωζώνης. Ομοίως, το GLF ήταν απλώς τα μετρητά που αντλήθηκαν από τα κράτη μέλη και στη συνέχεια δάνεισαν στην Ελλάδα. Όταν τα χρήματα αυτά επιστραφούν,οι θετικές επιπτώσεις για τους προϋπολογισμούς των χωρών θα είναι άμεσες. Κανείς λοιπόν δεν επιθυμεί να υπάρξει καθυστέρηση στην όποια αποπληρωμή.
Οι θέσεις του ΔΝΤ, σταθεροποίηση επιτοκίων στο 1,5%, αναβολή πληρωμής τόκων έως το 2040 και παράταση ωριμάνσεων έως το 2070, θα απαιτούσε από τα κράτη μέλη να παρέχουν περισσότερες εγγυήσεις στον EFSF, γεγονός που θα απαιτούσε συζήτηση με τα κοινοβούλια. Ο χρονικός ορίζοντας που εξετάζει το ΔΝΤ θα έθετε ερωτήματα για τους πολίτες των χωρών που δανείζουν την Ελλάδα όχι μόνο για μία, αλλά για πολλές γενιές.
ΔΝΤ… μέσα-έξω
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του think-tank, η Αθήνα αναμένεται να λάβει μια εκταμίευση και κατά συνέπεια δεν πρόκειται να έχουμε κρίση ρευστότητας, ούτε αναζωπύρωση σεναρίων περί Grexit. Το ΔΝΤ πιθανότητα θα επιδοκιμάσει τη σκληρή δουλειά που έχει κάνει η Αθήνα, καθώς και τα νέα μέτρα που νομοθέτησε στο Κοινοβούλιο. Αυτό, με τη σειρά του, θα επιτρέψει μια κοινή δήλωση του Eurogroup που θα αναφέρει ότι επί της αρχής το ΔΝΤ θα μπει στο πρόγραμμα -με εκκρεμότητα βεβαίως τις συζητήσεις για μια ενδεχόμενη μελλοντική χρηματοδότηση- μόλις λάβει περισσότερες δεσμεύσεις από τους Ευρωπαίους για την ελάφρυνση του χρέους.
Συνεπώς, εκτιμά το Eurasia, οι θεσμικές διαδικασίες θα συνεχίσουν να κινούνται. Θα υπάρξει για παράδειγμα μια συζήτηση στο ΔΣ του Ταμείου για μια υποθετική συμμετοχή στο πρόγραμμα διάσωσης. Το ΔΣ θα μπορούσε ακόμη και να δώσει το πράσινο φως για ένα μνημόνιο οικονομικών πολιτικών με μια έκθεση βιωσιμότητας του χρέους (στην οποία βεβαίως θα αναφέρεται ότι το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο) και ένα δάνειο, το οποίο βεβαίως θα έχει ως προϋπόθεση την ελάφρυνση χρέους. Πρόκειται όμως απλώς για ένα εφεύρημα, εκτιμά το Eurasia.
Εάν το ΔΝΤ δεν μπει στο πρόγραμμα με εκταμιεύσεις χρημάτων μέχρι τα μέσα Ιουλίου, δεν έχει κανένα κίνητρο, σε καμία από τις πλευρές να αμβλύνουν τις διαφωνίες τους, την επόμενη χρονιά, μετά τις γερμανικές εκλογές και πριν τη λήξη του ελληνικού προγράμματος. Το εφεύρημα βεβαίως είναι πολύ σημαντικό για τη γερμανική πλευρά και τους βουλευτές της Bundestag.
Σύμφωνα με το Eurasia, τα παραπάνω θα έχουν συνέπειες και στη μελλοντική συνεργασία των Ευρωπαίων με το ΔΝΤ. Η αναλυτική αξιοπιστία του ΔΝΤ έχει υπονομευθεί στην ΕΕ. Ενώ οι επίσημες σχέσεις μεταξύ πολιτικών και υψηλόβαθμων αξιωματούχων των δύο πλευρών δεν είναι και οι καλύτερες.
Δεν υπάρχει QE
Σύμφωνα με ορισμένες φήμες, ο έλληνας υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος είχε την Τετάρτη στην Φρανκφούρτη μια μυστική συνάντηση με τον Μπενουά Κερέ της ΕΚΤ προκειμένου να διερευνήσει την πιθανότητα η Ελλάδα να ενταχθεί στο QE, χωρίς έκθεση βιωσιμότητας του χρέους από το ΔΝΤ. Σύμφωνα πάντως με τις εκτιμήσεις του Eurasia κάτι τέτοιο δεν είναι πιθανό να συμβεί.
Κατά συνέπεια, η μακροοικονομική προοπτική και η επενδυτική εμπιστοσύνη -τα πράγματα δηλαδή που ο Τσίπρας θέλει να επιτύχει- θα εξαρτηθούν αποκλειστικά από τη ισχύ της δήλωσης που θα κάνουν οι ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών στο Eurogroup. Τα πράγματα δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνα δεδομένου και του γεγονότος ότι ο πλήρης προσδιορισμος και η ποσοτικοποίηση των μέτρων θα γίνει μόνο το 2018.
Το νέο αφήγημα του Τσίπρα: Έδιωξα το ΔΝΤ
Με βάση τα παραπάνω ο Τσίπρας δεν θα έχει εξασφαλίσει την έκθεση βιωσιμότητας του χρέους από το ΔΝΤ. Σύμφωνα με το Eurasia, δύσκολα θα προχωρήσει σε ανάκληση των ψηφισμένων μέτρων. H de facto έξοδος του ΔΝΤ από το πρόγραμμα θα μπορούσε ωστόσο να χρησιμοποιηθεί από τον Τσίπρα ως ένα νέο αφήγημα. Θα μπορούσε δηλαδή να επιδιώξει να εμφανιστεί ως ο άνθρωπος που έδιωξε το ΔΝΤ από την Ελλάδα. Εάν αυτό συνοδευθεί με μια σχετικά μεγάλη εκταμίευση περί τα 10 δισ και μια στρατηγική για επιστροφή στις αγορές τότε θα είχε κάτι να «πουλήσει». Οι δημοσκοπήσεις ωστόσο δείχνουν μεγάλο προβάδισμα της ΝΔ. Τόσο η στάση του ΔΝΤ όσο και το πιθανό νέο αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσαν να αποτελέσουν παράγοντες για πρόωρες εκλογές στο τέλος της επόμενης χρονιάς, μετά τη λήξη του προγράμματος και πριν την εφαρμογή των νέων μέτρων.
