Είναι η συνεργασία με την λαϊκιστική ξενοφοβική δεξιά ο δρόμος για την επιστροφή της σοσιαλδημοκρατίας στο πολιτικό προσκήνιο; Αυτό φαίνεται να πιστεύει η 39χρονη Mette Frederiksen, ηγέτιδα των Δανών Σοσιαλδημοκρατών, η οποία δεν διστάζει να πολλαπλασιάζει τα ανοίγματα προς το Λαϊκό Κόμμα Δανίας, το οποίο συνδυάζει τον κοινωνικό συντηρητισμό με την προσκόλληση στο κοινωνικό κράτος και την απαίτηση για πολιτικές περιστολής της μετανάστευσης.
Η συνεργασία των δύο πολιτικών σχηματισμών έχει αποτυπωθεί σε διάφορες στιγμές το τελευταίο διάστημα.
Οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν υιοθετήσει θέσεις του Λαϊκού Κόμματος, όπως η απαγόρευση της λειτουργίας χώρων προσευχής στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, ενώ τα δύο κόμματα συντόνισαν τις δυνάμεις τους, προκειμένου να παρεμποδίσουν κυβερνητική πρόταση για αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης. Μάλιστα, όπως μας θυμίζουν οι Financial Times, η Frederiksen έφθασε στο σημείο να δώσει τον περασμένο Φεβρουάριο κοινή συνέντευξη με τον ηγέτη του Λαϊκού Κόμματος, Kristian Thulesen Dahl.
Σε ένα πολιτικό σύστημα όπου παραδοσιακά κυριαρχούν οι κυβερνητικοί συνασπισμοί, η Δανία κυβερνάται σήμερα από ένα σχήμα μειοψηφίας τριών δεξιών κομμάτων με τη στήριξη του Λαϊκού Κόμματος. Ωστόσο, οι Σοσιαλδημοκράτες εμφανίζουν ικανοποιητικές επιδόσεις στις δημοσκοπήσεις και συνεπώς μιας μορφή συνεργασίας με το Λαϊκό Κόμμα θα μπορούσε να τους οδηγήσει στην εξουσία.
Η ίδια η Frederiksen δικαιολογείται υποστηρίζοντας ότι το κόμμα της προσπαθεί, χωρίς να υιοθετεί αντιμεταναστευτικές θέσεις, να ανακτήσει την επαφή του με κρίσιμα τμήματα του εκλογικού σώματος, σε μια εποχή όπου η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία υφίσταται τη μία εκλογική ήττα μετά την άλλη – ακόμη και στις σκανδιναβικές χώρες. “Όταν μπήκα στην πολιτική, οι 13 από τους 15 ηγέτες της Ε.Ε. ήταν σοσιαλδημοκράτες: συγκρίνετέ το με την τωρινή κατάσταση”, υπογράμμισε η Frederiksen. μιλώντας στους Financial Times, προκειμένου να τονίσει το μέγεθος της πρόκλησης.
Η επικεφαλής της δανέζικης σοσιαλδημοκρατίας θέτει αυτή την πρόκληση και σε ένα φόντο διεθνές: “Είναι προφανές” τονίζει “ότι εάν οι Σοσιαλδημοκράτες δεν μπορέσουν να συνδεθούν με αυτούς για τους ποίους αποτελεί πρόκληση το μέλλον ή ο τρόπος που εξελίσσεται η κοινωνία μας, τότε δεν είμαστε πια ένα πραγματικά σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Νιώθω θλίψη όταν βλέπω τους φτωχούς και άνεργους ανθρώπους στις ΗΠΑ να ψηφίζουν τον Trump. Τον ψηφίζουν γιατί δεν μπορούσαν να βρουν μια φωνή για αυτούς στο Δημοκρατικό Κόμμα. Θέλω να το αποφύγω αυτό στη Δανία”.
Η ίδια θέτει ως προτεραιότητα να ξαναχτίσει το κοινωνικό συμβόλαιο στη Δανία. Αυτό σημαίνει “να πολεμήσουμε την ανισότητα, να εξασφαλίσουμε ότι δεν δεχόμαστε περισσότερους ανθρώπους από αλλού από όσους μπορούμε να διαχειριστούμε, να ελέγξουμε την παγκοσμιοποίηση”.
Οι θέσεις του Λαϊκού Κόμματος υπέρ του κοινωνικού κράτους διευκολύνουν τη σύγκλιση, στην προσπάθεια των Σοσιαλδημοκρατών να ενισχύσουν τη θέση τους μεταξύ των παραδοσιακών ψηφοφόρων τους, επενδύοντας στο αίσθημα φόβου ότι τυχόν ανεξέλεγκτη είσοδος μεταναστών θα διακύβευε τις γενναιόδωρες κοινωνικές παροχές που ακόμη υπάρχουν στη Δανία.
Άλλωστε, πλευρές της πολιτικής του Λαϊκού Κόμματος σε σχέση με το μεταναστευτικό ήδη εφαρμόζονται. Η Δανία έχει δεχτεί μικρό σχετικά αριθμό προσφύγων και μεταναστών την τελευταία διετία, ενώ ακόμη και μέτρα που προκάλεσαν την κατακραυγή, όπως ο νόμος του 2015 που επέτρεπε την κατάσχεση κοσμημάτων και πολύτιμων αντικειμένων από πρόσφυγες που αιτούνταν ασύλου, είχαν τη στήριξη και των Σοσιαλδημοκρατών. Ακόμη και η γειτονική Σουηδία επανέφερε τους ελέγχους στα σύνορα.
Η μετατόπιση αυτή προς τη δυνατότητα συνεργασίας με την ακροδεξιά δεν αφορά μόνο την δανέζικη κεντροαριστερά. Ενόψει των εκλογών του Οκτωβρίου, οι Αυστριακοί Σοσιαλδημοκράτες ανακοίνωσαν τα κριτήρια με τα οποία θα επιλέξουν πολιτικές συμμαχίες μετά τις εκλογές και ουσιαστικά ακύρωσαν την απαγόρευση συνεργασίας με τους ακροδεξιούς του Κόμματος της Ελευθερίας που είχαν θέσει εδώ και χρόνια. Ήδη από το 2015 ένας συνασπισμός ανάμεσα στους Σοσιαλδημοκράτες και τους ακροδεξιούς κυβερνά στο ομόσπονδο κρατίδιο του Μπούργκενλαντ.
Η όλη εξέλιξη παραπέμπει τρόπον τινά σε προηγούμενες εποχές της σοσιαλδημοκρατίας. Παρότι όντως τις τελευταίες δεκαετίες τα κεντροαριστερά κόμματα ακολούθησαν (όχι πάντα και όχι στον ίδιο βαθμό) πολιτικές κατευθύνσεις πολυπολιτισμικότητας και ανοχής, το παρελθόν τους περιλαμβάνει και πιο σκοτεινές πλευρές, όπως οι ευγονικές πρακτικές που υποστήριζε (και υλοποιούσε…) η σουηδική σοσιαλδημοκρατία ή οι τοποθετήσεις ενάντια στην εισροή φτηνής μεταναστευτικής εργασίας, διαδεδομένες μέχρι τη δεκαετία του 1980.
