Οι ατέρμονες συνομιλίες για την λύση του κυπριακού 46 χρόνια μετά την εισβολή και την κατοχή από τα τουρκικά στρατεύματα του 36% της μεγαλονήσου δείχνουν πως η Άγκυρα κρατάει όμηρο την Κυπριακή Δημοκρατία εκβιάζοντας τον διεθνή παράγοντα γράφε ΟΗΕ και λοιπές μεγάλες δυνάμεις να προκρίνουν επιλογές που θα είναι στα μέτρα των Τούρκων κατακτητών. Στο κείμενο που ακολουθεί παρουσιάζονται τα κατά καιρούς σχέδια που στην πορεία του χρόνου διολισθαίνουν όλο και περισσότερο προς τις τουρκικές θέσεις…
Θέσεις Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στις συνομιλίες
Υπάρχουν αρκετά βασικά θέματα γύρω από τα οποία κινούνται οι συνομιλίες.
- Το πολιτειακό σύστημα της Κύπρου
- Ζήτημα εγγυήσεων
- Τρεις ελευθερίες
- Στρατιωτικό καθεστώς της Κύπρου
- Το ζήτημα των εκτοπισμένων
- Η παρουσία Τούρκων εποίκων/μεταναστών
- Εδαφική προσαρμογή
Οι παραδοσιακές θέσεις των ελληνοκυπριακών και τουρκοκυπριακών θέσεων σε αυτά τα ζητήματα είναι αρκετά διαφορετικές. Εξαίρεση αποτελούν τα αριστερά τουρκοκυπριακά κόμματα CTP (Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα), BDH (Κίνημα ειρήνης και Δημοκρατίας) και TKP (Κόμμα Κοινοτικής Απελευθέρωσης)[1]
Στο πολιτειακό ζήτημα, Στο πολιτειακό ζήτημα, οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι έχουν αντίθετες προτιμήσεις. Οι Ελληνοκύπριοι επιθυμούν να είναι το κράτος ενιαίο (ή ομοσπονδία με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση) ενώ οι Τουρκοκύπριοι επιθυμούν δυο κράτη (ή συνομοσπονδία). Οι τρίτες χώρες υποστηρίζουν μια μέση πρόταση.
Στο ζήτημα της ασφάλειας, η ηγεσία της ελληνοκυπριακής κοινότητας παραδοσιακά δεν επιθυμεί την συνέχιση των εγγυήσεων, ενώ αντιθέτως οι Τουρκοκύπριοι επιθυμούν την συνέχιση τους. Οι τρίτες χώρες υποστηρίζουν μια μέση λύση.
Στο ζήτημα των τριών ελευθεριών ( δλδ μετακίνησης, εγκατάστασης και δικαίωμα να αποκτά κάποιος περιουσία) οι ελληνοκυπριακή ηγεσία είναι υπέρ καθώς αυτή η διευθέτηση τείνει περισσότερο προς το ενιαίο κράτος, ενώ οι Τουρκοκύπριοι επιθυμούν περιορισμούς.
Στην περίπτωση του εδαφικού, οι Ελληνοκύπριοι προτιμούν να διεκδικούν να ελέγχουν το 75% του εδάφους ενώ οι Τουρκοκύπριοι το 29%. Ορισμένες ακροδεξιές ομάδες δεν επιθυμούν την επιστροφή γης.
Από το 1974 έως το 1979
Συνομιλίες Βιέννης (και συμφωνία Γ’ Βιέννης)
Ο Μακάριος επέστρεψε στην Κύπρο το Δεκέμβριο του 1974 και το 1975 η τουρκοκυπριακή κοινότητα σε μια προσπάθεια αναβάθμισης αυτοανακηρύθχηκε σε μονομερώς σε «Τουρκικό Ομόσπονδο Κράτος της Κύπρου» στις (πριν την εισβολή: «Τουρκοκυπριακή Προσωρινή Διοίκηση»). Σε μια άλλη εξέλιξη, το αμερικανικό Κογκρέσο πάγωσε την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Τουρκία λόγω της εισβολής.[2]
Τρεις γύροι συνομιλιών διεξήχθησαν στη Βιέννη το 1975, ωστόσο λόγο εκατέρωθεν καχυποψίας απέβησαν άκαρπες για την λύση του Κυπριακού. Ωστόσο στις 2 του Αυγούστου, κατέληξαν σε συμφωνία, γνωστή και ως συμφωνία Γ’ Βιέννης, η οποία υπεγράφη μεταξύ Γλαύκου Κληρίδη και Ραούφ Ντενκτάς με την οποία μετακινήθηκαν 8.033 Τουρκοκύπριοι στον βορρά και ρυθμίστηκε ο τρόπος διαβίωσης 943 Ελληνοκύπριων που παρέμειναν στον βορρά. Η συμφωνία ονομάστηκε από την τουρκική πλευρά ως «Εθελοντική Αναδιάταξη Πληθυσμών». Ο Κληρίδης δέχτηκε κριτική για την υπογραφή της συμφωνίας, επειδή σήμαινε τη δημογραφική διχοτόμηση του νησιού, αν και η απόφαση πάρθηκε από τα θεσμικά όργανα της Κυπριακής Δημοκρατίας με επικεφαλής τον Μακάριο. [3]
Ο Αυστριακός Κουρτ Βάλντχαϊμ ήταν Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ από το 1972 έως το 1981
Ένας νέος γύρος συνομιλιών (5ος γύρος) υπό τον νέο Γενικό Γραμματέα Κουρτ Βάλντχαϊμ πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 1976, όμως οι συνομιλίες κατέληξαν σε αδιέξοδο.
Συμφωνία υψηλού επιπέδου Μακαρίου-Ντενκτάς (1977) για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία
Ραούφ Ντενκτάς, ο ιστορικός ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, εκ Πάφου.
Τον Ιανουάριο του 1977, υπογράφτηκε η «Συμφωνία υψηλού επιπέδου Μακαρίου-Ντενκτάς» (ή Συμφωνία 4 σημείων) η οποία έθετε τις βάσεις για την λύση του κυπριακού με Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Η ελληνοκυπριακή πλευρά υποχώρησε από την θέση της για ενιαίο κράτος, ενώ η τουρκοκυπριακή υποχώρησε από την θέση της για δύο κράτη.[2]
Η Συμφωνία προέβλεπε τα ακόλουθα:
- Μία ανεξάρτητη, αδέσμευτη, δικοινοτική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία.
- Η εδαφική περιοχή υπό τη διοίκηση κάθε κοινότητας θα συζητηθεί υπό το φως της οικονομικής βιωσιμότητας ή παραγωγικότητας και εγγείου ιδιοκτησίας.
- Θέματα αρχών, όπως η ελευθερία διακίνησης και εγκατάστασης, το δικαίωμα της περιουσίας και άλλα περαιτέρω θέματα, είναι ανοικτά προς συζήτηση, λαμβάνοντας υπόψη τη θεμελιώδη βάση του δικοινοτικού ομοσπονδιακού συστήματος και ορισμένες πρακτικές δυσχέρειες που πιθανόν να αναδειχθούν για την τουρκοκυπριακή κοινότητα.
- Οι εξουσίες και λειτουργίες της κεντρικής κυβέρνησης θα είναι τέτοιες ώστε να διασφαλίζουν την ενότητα της χώρας, έχοντας υπόψη τον διακοινοτικό χαρακτήρα του Κράτους.»
Πλαίσιο ABC
Tον Νοέμβριο του 1978, παρουσιάστηκε μια κοινή πρόταση από την αμερικανική, βρετανική και καναδική κυβέρνηση, γνωστή ως «Πλαίσιο ABC» (American, British, Canadian, ABC Plan). Βασιζόταν στο σύνταγμα του 1960 και στην προηγούμενη συμφωνία του 1977. Το κράτος θα ήταν δικοινοτικό και ομόσπονδο, με ισχυρή κεντρική κυβέρνηση. Ο Κυπριανού, ο οποίος διαδέχτηκε τον Μακάριο λόγω του ότι ο ίδιος απεβίωσε αιφνιδίως το 1977, έσπευσε να απορρίψει το σχέδιο προκαλώντας αντιδράσεις από την αντιπολίτευση.
Τον Μάιο του 1979, υπεγράφη μια νέα συμφωνία ανάμεσα στους ηγέτες της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας, (γνωστή ως Δεύτερη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου 1979 Κυπριανού-Ντεκτάς) με ένα κείμενο 10 σημείων αυτή τη φορά, με νέες υποχωρήσεις από τους δυο ηγέτες, Κυπριανού και Ντενκτάς.
1980 έως 1999
Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας επεδίωξε να διεθνοποιήσει το πρόβλημα του Κυπριακού, προσπαθώντας να εγγράψει το Κυπριακό στην ατζέντα του ΟΗΕ. Η τουρκοκυπριακή πλευρά επεδίωκε τον τερματισμό των συνομιλιών, τις οποίες θεωρούσε ατελέσφορες και χωρίς προοπτική, ώστε να αναγνωριστεί ως ξεχωριστό κράτος.
Δείκτες Ντε Κουεγιάρ
Ο Πέρεζ ντ ε Κουεγιάρ το 1982. Υπήρξε ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ στην Κύπρο και αργότερα ανέλαβε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ από το 1982 έως το 1991
Το καλοκαίρι του 1983, ο νέος ΓΓ του ΟΗΕ, Ντε Κουεγιάρ ανέλαβε πρωτοβουλία για έναρξη διαπραγματεύσεων, με την παρουσίαση ενός υπομνήματος, γνωστού ως «Δείκτες Ντε Κουεγιάρ» το οποίο βασιζόταν σε σύστημα Ομοσπονδίας με ταυτόχρονη παραχώρηση εδαφών από την τουρκοκυπριακή πλευρά. Η ανακήρυξη της Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου όμως δυναμίτισε τις συνομιλίες, οι οποίες συνεχίστηκαν μετ’ εμποδίων. Τελικά, πρώτος απέρριψε τους δείκτες Ντε Κουεγιαρ ο ηγέτης της ελληνοκυπριακής πλευράς (με το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ να διαφωνούν), με τον Ντενκτάς να φαίνεται πλέον ως διαλλακτικός. Μια νέα προσπάθεια από τον Ντε Κουεγιάρ το 1986, με βάση πάλι την διζωνική ομοσπονδία, απορρίφθηκε από την ελληνική κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου.
Το 1989, ο νέος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργος Βασιλείου παρουσίασε μια νέα πρόταση για την λύση του κυπριακού η οποία βασιζόταν στις προηγούμενες συμφωνίες και τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, όμως απορρίφθηκε από τους Τουρκοκύπριους.
Δέσμη Ιδεών Γκάλι 1992
Την σκυτάλη της ηγεσίας του ΟΗΕ από τον Ντε Κουεγιάρ ανέλαβε ο Μπούντρος Γκάλι. Οι προτάσεις του για λύση του Κυπριακού ονομάστηκαν “Δέσμη Ιδεών Γκάλι”, με τα βασικά σημεία να είναι η υιοθέτηση της ΔΔΟ, πολιτική ισοτιμία των δυο κοινοτήτων, επιστροφή εδαφών προς ελληνοκύπριους και ύπαρξη μίας νομικής προσωπικότητας και υπηκοότητας.
Ο Μπούτρος Μπούτρος – Γκάλι ήταν Αιγύπτιος πολιτικός και διπλωμάτης που την περίοδο 1992 – 1996 διετέλεσε γενικός γραμματέας του ΟΗΕ.
Εξαιτίας της αποτυχίας της προσπάθειας Γκάλι, ο Τζο Κλαρκ, ως νέος ειδικός μεσολαβητής του ΓΓ του ΟΗΕ, το 1992, πρότεινε τα «Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης» (ΜΟΕ) με στόχο την ανάπτυξη εμπιστοσύνης ανάμεσα στις δυο κοινότητες. [9]
1999 έως 2004, το σχέδιο Ανάν
Συνομιλίες Κληρίδη – Ντενκτάς, προς Σχέδιο Ανάν
Το 1999 ξεκίνησαν με πρωτοβουλία του νέου ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν οι συνομιλίες Κληρίδη – Ντενκτας, οι οποίες κατέληξαν στο σχέδιο Ανάν. Ο Κληρίδης υπήρξε υποστηρικτικός της διαδικασίας ενώ ο Ντενκτάς εγκατέλειψε την διαδικασία πριν ολοκληρωθούν οι συνομιλίες που οδήγησαν τελικά στο σχέδιο Ανάν. Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου απέρριψε σχέδιο, όπως και τελικά οι Ελληνοκύπριοι στην πλειοψηφία τους στο δημοψήφισμα του Μαΐου του 2004. Αντιθέτως, οι Τουρκοκύπριοι, παρά της εκκλήσεις του Ντενκτάς για απόρριψη του σχεδίου, ψήφισαν υπέρ.
2005 έως 2013
Συνομιλίες Παπαδόπουλου-Ταλάτ
O Τάσος Παπαδόπουλος, ηγήθηκε της εκστρατείας του ΟΧΙ στο σχέδιο Ανάν, το 2004
Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004 έδωσε νέα δυναμική στις προσπάθειες για λύση του Κυπριακού. Ο νέος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσος Παπαδόπουλος κατέληξε, με τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, επικεφαλής των Τουρκοκυπρίων, σε μια «ενδιάμεση συμφωνία» με βασικό άξονα την σύσταση τεχνικών επιτροπών για διευθέτηση προβλημάτων που επηρεάζουν την καθημερινότητα του λαού.
Συνομιλίες σε Βιέννη και Gran Montana
Το Κυπριακό μέσα απο ημερομηνίες σταθμούς
Το 2017 το κυπριακό βρέθηκε αρκετές φορές στο προσκήνιο και πέρασε ίσως στην πιο κρίσιμη φάση του, μετά την αποτυχία στο Ελβετικό θέρετρο Mont Pelerin. Την 1η Δεκεμβρίου 2016, σε δείπνο που παρέθεσε ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε στους δύο ηγέτες στη Λευκωσία, αποφασίστηκε όπως συνεχιστούν οι διαπραγματέυσεις στη Γενεύη.
Συγκεκριμένα, στο δείπνο που διήρκησε περίπου τέσσερις ώρες, συμφωνήθηκε να αρχίσουν εντατικές συνομιλίες στην Κύπρο, κυρίως σε επίπεδο διπραγματευτών.
Στις 9 Ιανουαρίου, Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακινζί μετέβησαν στη Γενεύη, για αξιολόγηση των μέχρι τότε δεδομένων, στις 11 Ιανουαρίου παρουσίασαν χάρτες επί του εδαφικού και στις 12 του ίδιου μήνα, πραγματοποιήθηκε διάσκεψη για το κυπριακό.
Στο ανακοινωθέν που εξέδωσαν τα ΗΕ,αναφέρεται ότι, “στη διάσκεψη θα συμμετάσχουν οι τρεις εγγυήτριες χώρες, ενώ μπορούν να προσκληθούν και άλλα μέρη εάν αυτό απαιτηθεί”.
«Υπάρχει μεγάλο περιθώριο να καταλήξουμε στη συντριπτική πλειοψηφία των θεμάτων και συνεπώς κατά την τριήμερη σύνοδο της Γενεύης να ολοκληρώσουμε κατ’ ευχήν και προς όφελος και των δύο κοινοτήτων τις συνομιλίες», ανέφερε σε δηλώσεις του ο Πρόεδρος Αναστασιάδης.
9 Ιαναουαρίου. Αρχίζουν στη Γενεύη, οι τριήμερες εντατικές διαπραγματεύσεις για το κυπριακό. Κατά το τριήμερο, γίνοντα δύο γύροι συναντήσεων, ο ένας το πρωί και ο άλλος το απόγευμα.
Στην ατζέντα περιλαμβάνονται το περιουσιακό, η ασφάλεια και οι εγγυήσεις. Τα άλλα θέματα είναι οικονομία-ΕΕ-Εφαρμογή της λύσης και εδαφικό με υποβολή χαρτών.
Οι δύο ηγέτες συζητούν επί των διαφωνιών που υπάρχουν στο κεφάλαιο του περιουσιακού. Καταθέτουν έγγραφα με τις θέσεις των δύο πλευρών. Η συζήτηση χαρακτηρίζεται δύσκολη και απο τις δύο πλευρές. Σε έγγραφο γίνεται καταγραφή των ανοιχτών ζητημάτων που αφορούν στον τρόπο πληρωμής των αποζημιώσεων, το ζήτημα του “συναισθηματικού δεσμού”,αλλά και απο τις δύο πλευρές.
Ο Μουσταφά Ακιντζί βάζει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης το ζήτημα της εκ περιτροπής προεδρίας, ζητώντας μια καταρχήν συμφωνία, κάτι που απέρριψε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης.
Για την πορεία των διαπραγματεύσεων ενόψει της Διάσκεψης της Γενεύης, ενημερώνει τους πολιτικούς αρχηγούς, ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας.
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας παρουσιάζει τις ελληνικές θέσεις, οι οποίες αφορούν στο ζήτημα των εγγυήσεων και το ζήτημα της ασφάλειας. Η ελληνική πλευρά ζητεί κατάργηση των εγγυήσεων και να υπάρχει ασφάλεια και στις δύο κοινότητες.
10 Ιανουαρίου: Ο Αναπληρωτής Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Βίκτωρας Παπαδόπουλος, σε μια προσπάθεια να διασκεδάσει τις ανησυχίες για τη μορφή που θα πάρει η διάσκεψη της 12ης Ιανουαρίου και για το εάν και κατά πόσο θα είναι ξεκάθαρη η παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, προέβει στην πιο κάτω δήλωση:
“Eίναι εκ των ων ουκ άνευ η παρουσία της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως σχετικό μέρος, αφού πρόκειται για διάσκεψη που στόχο έχει και την τροποποίηση διεθνών συμβάσεων που την αφορούν”.
“Είναι εξίσου αναγκαία η παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποίαν η Κύπρος είναι κράτος μέλος, όπως επίσης και η παρουσία των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας του διεθνούς οργανισμού, ο οποίος θα κληθεί διά ισχυρού ψηφίσματος να υιοθετήσει τα τυχόν συμφωνηθέντα και στη συνέχεια να διασφαλίσει την εφαρμογή τους”.
Άρα, καταλήγει η δήλωση, “οι όποιες άλλες ερμηνείες υπάρχουν, δεν ανταποκρίνονται ποσώς στα όσα έχουν συμφωνηθεί κατά το δείπνο της 1ης Δεκεμβρίου”.
Την ίδια ώρα, ο εκπρόσωπος του Τ/Κ ηγέτη Μπαρίς Μπουρτζού, ισχυρίζεται ότι στη διάσκεψη της 12ης Ιανουαρίου, θα υπάρχουν πέντε μέρη που είναι άμεσα ενδιαφερόμενα για τη λύση του κυπριακιού και το θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων, στην έναρξη της διάσκεψης.
Άλλα ενδιαφερόμενα μέρη θα προσκληθούν, εάν κριθεί αναγκαίο και εγκριθεί απο τις πλευρές, υποστήριξε.
11 Ιανουαρίου: Ελληνοκυπριακή και τουρκοκουπριακή πλευρά ανταλλάζουν χάρτες.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε ανάρτησή του στο twitter κάνει λόγο “για σταθμό στην ιστορία Συνεχίζουμε με συνέπεια την προσπάθεια ικανοποίησης των προσδοκιών του κυπριακού λαού”.
Στις δηλώσεις του ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης ανέφερε ότι “υπάρχουν πρόνοιες που δεν μας ικανοποιούν ως τελικό αποτέλεσμα και οι διαφωνίες έχουν υποβληθεί γραπτώς στον Πρόεδρο Αναστασιάδη”. «Κατ’ ουσίαν είναι η πρώτη φορά στην ιστορία των διαπραγματεύσεων που γίνεται αυτή η ανταλλαγή χαρτών. Το θεωρούμε ως μία ιδιαίτερα θετική εξέλιξη. Την ίδια στιγμή, από τη μελέτη που έγινε επί του χάρτη που υποβλήθηκε από τουρκοκυπριακής πλευράς, κατ’ αρχήν εξετάστηκε αν ανταποκρίνεται στα δεδομένα, δηλαδή στο 29,2%”.
12 Ιανουαρίου. Αποχώρηση Ελένης Θεοχάρους απο τη διάσκεψη. Λίγες ώρες πριν απο την έναρξη της διάσκεψης, η Πρόεδρος του Κινήματος Αλληλεγγύη Ελένη Θεοχάρους αποχωρεί διαμαρτυρόμενη απο τη Γενέυη.
Η κ. Θεοχάρους ανέφερε ότι δεν τηρήθηκαν οι προϋποθέσεις που τέθηκαν για την πραγματοποίηση της Διεθνούς Διάσκεψης, προσθέτοντας ότι η δική μας πλευρά προχωρεί σε αυτή χωρίς να έχει λυθεί το κεφάλαιο το εδαφικού και του περιουσιακού.
Σημείωσε ακόμη, ότι ο χάρτης της τ/κ πλευράς δεν πέρασε από το Εθνικό Συμβούλιο, καθώς δεν πληρούσε τις προδιαγραφές που τέθηκαν
Σε ένδειξη διαμαρτυρίας επίσης δεν παρέστησαν στην τελετή έναρξης της Διάσκεψης, οι Πρόεδροι του ΔΗΚΟ Νικόλας Παπαδόπουλος, της ΕΔΕΚ Μαρίνος Σιζόπουλος και των Οικολόγων Γιώργος Περδίκης.
Σε κοινή ανακοίνωση οι τέσσερις πολιτικοί αρχηγοί, περιλαμβανομένης της Ελένης Θεοχάρους , επικρίνουν τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, για αποδοχή τουρκικών διαδικαστικών όρων και της πάγιας τουρκικής αξίωσης για σύγκλιση πενταμερούς διάσκεψης. Μάλιστα, τονίζουν το γεγονός ότι η παρουσία του κατοχικού ηγέτη αναβαθμίζει το ψευδοκράτος.
Η διάσκεψη της Γενεύης ολοκληρώνεται χωρίς να βρεθεί κοινή συνισταμένη για ασφάλεια και εγγυήσεις. Οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται πλέον σε επίπεδο τεχνοκρατών.
Τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, σε κοινή ανακοίνωση που εκδόθηκε αναφέρονται τα εξής:
“Συγκλήθηκε σήμερα 12 Ιανουαρίου 2017 στη Γενεύη η Διάσκεψη για την Κύπρο, υπό την αιγίδα του γ. γ. των Ηνωμένων Εθνών, με την συμμετοχή της αυτού εξοχότητας Μουσταφά Ακιντζί και της αυτού εξοχότητηας Νίκου Αναστασιάδη, των υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας, της Τουρκίας και του Ηνωμένου Βασιλείου ως εγγυητριών δυνάμεων και την παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως παρατηρητή.
Η Διάσκεψη συνεχάρη στους κ. κ. Αναστασιάδη και Ακιντζί για την σημαντική πρόοδο που σημειώθηκε τους τελευταίους 20 μήνες στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό. Μόνο χάρη στην αφοσιωμένη τους εργασία κατέστη δυνατόν να συγκληθεί σήμερα η Διάσκεψη.
Είναι η πρώτη φορά που συγκεντρώθηκαν όλοι για να συζητήσουν το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων, το έκτο και τελευταίο κεφάλαιο των διαπραγματεύσεων.
Νίκος Χριστοδουλίδης: Αν καταλήγαμε απόψε σε συμφωνία θα ήταν καλύτερα
Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Διάσκεψης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος έκανε λόγο εκ νέου για ιστορική συνάντηση, δήλωσε μεταξύ άλλων:
«Απόψε ξεκίνησε μια δύσκολη συζήτηση για το κεφάλαιο ασφάλειας και εγγυήσεων. Η διάσκεψη θα συνεχιστεί σε επίπεδο τεχνοκρατών. Θα συναντηθούν στις 18 Ιανουαρίου για να συζητήσουν πιο συγκεκριμένα, για τις ανησυχίες που υπάρχουν και για τις απόψεις”.
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν έκρυψε την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι δεν υπήρξαν αποτελέσματα: “ Ήταν ιστορική και αναγκαία η Διάσκεψη. Ωστόσο δεν σας κρύβω ότι αν μπορούσαμε να είχαμε κατάληξη, θα ήτaν ακόμα καλύτερα”.
18 Ιανουαρίου: Αρχίζει στο Μοντ Πελεράν η Διάσκεψη για την Κύπρο, σε επίπεδο τεχνοκρατών. Στόχος, η ετοιμασία κειμένου εργασίας το οποίο θα διαβιβαστεί στους ηγέτες των δύο κοινοτήτων.
19 Ιανουαρίου. Ολοκληρώθηκε ενωρίτερα η διάσκεψη σε επίπεδο τεχνοκρατών, στο Μοντ Πελεράν για το ζήτημα της Ασφαλείας και των Εγγυήσεων. Οι αντιπροσωπείες ετοίμασαν έγγραφο επί τεσσάρων υποκεφαλαίων που αφορούν στη διασφάλιση του Συντάγματος, επίβλεψη εφαρμογής της συμφωνίας, εσωτερική ασφάλεια και εξωτερική ασφάλεια.
1η Φεβρουαρίου. Η παραπέρα πορεία των συνομιλιών συζητήθηκε σε συνάντηση του Προέδρου Αναστασιάδη με τον τ/κ ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαρακτηρίζει τη συνάντηση, “δημιουργική”.
2η Απριλίου Μετά απο τέσσερις ώρες, τις οποίες διήρκησε το δείπνο μεταξύ του Προέδρου Αναστασιάδη και του Τ/Κ ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί υπο την αιγίδα των ΗΕ, ο κ. Έιντε ανέφερε ότι θα συνεχίσει τις επαφές με τους δύο ηγέτες, προκειμένου να δημιουργηθεί το έδαφος για την επανέναρξη των συνομιλιών. Ωστόσο, ο Μουσταφά Ακιντζί επέμενε στη “διόρθωση” του λάθους, όσον αφορά στο ενωτικό δημοψήφισμα.
Υπενθυμίζεται ότι ο Μουσταφά Ακιντζί αποχώρησε απο το τραπέζι των συνομιλιών, μετά την απόφαση της βουλής, για αναφορά στα σχολεία του ενωτικού δημοψηφίσματος του 1950.
11 Απριλίου. Επαναρχίζουν οι συνομιλίες για το κυπριακό. Προηγήθηκε στις 4 Απριλίου η συνάντηση του Μουσταφά Ακιντζί με το ΓΓ των ΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, στις Βρυξέλλες. Ο κυβερνητικός Εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης δηλώνει ότι η συνάντηση των δύο ηγετών θα είναι διαδικαστικής φύσεως.
22 Μαίου: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε διάγγελμά του προς τον κυπριακό λαό, αποκαλύπτει την πρόταση προς την τ/κ πλευρά. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρει ότι κατά την την τελευταία συνάντηση της 17ης Μαίου, ο Τ/Κ ηγέτης υπέβαλε την πρόταση για σύγκλιση νέας διάσκεψης στη Γενέυη, σε μια διαδικασία πάρε- δώσε. Την ίδια ώρα, ο Μουσταφά Ακιντζί, επέμεινε όπως ανασταλούν οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης πρότεινε όπως γίνει καταγραφή επί ενός τριπτύχου:
(α) των συγκλίσεων και συναντιλήψεων που είχαν μέχρι εκείνη την στιγμή επιτευχθεί,
(β) των εκκρεμοτήτων που η απόσταση ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι μικρή, όπως επίσης
(γ) των θεμάτων εκείνων που όπως προέκυπτε από την μέχρι τότε συζήτηση, υπήρχαν ουσιώδεις διαφωνίες ανάμεσα στις δύο πλευρές.
H πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας για κοινή δημοσιογραφική διάσκεψη όπου θα τονίζεται και απο τις δύο πλευρές ότι τίποτα δεν θεωρείται συμφωνημένο αν δεν συμφωνηθούν όλα, πέφτει στο κενό.
16 Ιουνίου. Ο Έσπεν Μπαρθ Έιντε ανακοινώνει μετά απο συνάντηση με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, ότι η νέα διάσκεψη για το κυπριακό θα πραγματοποιηθεί στο Κραν- Μοντάνα της Ελβετίας.
28 Ιουνίου.Με το κεφάλαιο της ασφάλειας αρχίζει η σύνοδος για το κυπριακό, στο Κραν-Μοντανά της Ελβετίας. Το πρωί ξεκινούν οι εργασίες της ασφάλειας και των εγγυήσεων και το απόγευμα πραγματοποιούνται οι συνομιλίες των δύο πλευρών, για τα υπόλοιπα κεφάλαια.
30 Ιουνίου. Ο Αντόνιο Γκουτέρες ο οποίος βρίσκεται στο Κραν- Μοντάνα κατά την έναρξη της δήλωσης του ανέφερε πως υπάρχει ιστορική ευκαιρία για συνολική λύση του Κυπριακού. Ο δρόμος είπε για να γίνει η Διάσκεψη δεν ήταν εύκολος, «αλλά ο δρόμος προς την ειρήνη δεν είναι ποτέ εύκολος». Ο ΓΓ του ΟΗΕ έκανε λόγο για αποφασιστικότητα και καλή θέληση από όλα τα μέρη για να ξεπεραστούν τα τελικά εμπόδια και να φτάσουμε σε λύση. Κάλεσε επίσης του δύο ηγέτες να ακούσουν το κάλεσμα του για ειρήνη στη Κύπρο.
Οι συνομιλίες συνεχίζονται με το ναυάγιο να είναι πλέον ορατό. Ο Αντόνιο Γκουτέρες με μια κίνηση ματ, αποφασίζει να επιστρέψει στο Ελβετικό θέρετρο, ώστε να δώσει μια νέα ώθηση στις συνομιλίες.
Σε μια άλλη εξέλιξη, ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Κοτζιάς κάνει λόγο για προσπάθεια εκβιασμού της διαπραγμάτευσης απο την Τουρκική πλευρά.
«Χθες έγινε μια προσπάθεια εκβιασμού της διαπραγμάτευσης. Την αποτρέψαμε με σαφήνεια. Δε θα επιτρέψουμε σε κανέναν να ζητάει όλα ή τίποτα» τόνισε ο κ. Κοτζιάς, επισημαίνοντας ότι «η διαπραγμάτευση είναι για να κάνουμε ένα συμβιβασμό που να ωφελεί όλες τις πλευρές».
«Εγώ εξήγησα στους συναδέλφους μου» πρόσθεσε «ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά, όπως και η Ελλάδα, διαθέτει το Δίκαιο και τη δύναμη του Δικαίου, ενώ η άλλη πλευρά διαθέτει την κατοχή και το στρατό. Αυτή είναι η διαπραγμάτευση».
4 Ιουλίου. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας καταθέτει πρόταση που έχει σαν στόχο να ξεπεραστούν τα προβλήματα. Η πρόταση του Προέδρου Αναστασιάδη χαρακτηρίστηκε απο τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου “μη σοβαρή”. Ο Μουσταφά Ακιντζί δεν δίστασε να δηλώσει ότι η πρόταση έγινε “για τα μάτια του κόσμου”
6 Ιουλίου. Μετά απο μαραθώνιες διασκέψεις και το δείπνο που ακολούθησε επήλθε το αδιέξοδο. Η Τουρκία επέμενε σε διατήρηση των εγγυήσεων και παραμονή των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων. Στο θέμα των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων, ο Τούρκος ΥΠΕΞ απαιτούσε επανεξέταση σε δεκαπέντε χρόνια. Στο εδαφικό, οι Τούρκοι αποδέχθηκαν επιστροφή μόνο μέρους της Μόρφου,ενώ ζητούσαν πρωτογενές δίκαιο και ισότιμη μεταχείριση των Τούρκων πολιτών. Ο πρόεδρος Αναστασιάδης και ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Κοτζιάς απάντησαν αρνητικά. Ο Αντόνιο Γκουτέρες κηρύσσει αδιέξοδο.
Στους μήνες που ακολούθησαν δεν έγινε κατορθωτή η συνέχιση του διαλόγου για την επίλυση του κυπριακού. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης παρά το γεγονός ότι επανέλαβε σε αρκετές περιπτώσεις την ετοιμότητά του για επιστροφή στο τραπέζι των συνομιλιών, δεν βρήκε ανταπόκριση απο την άλλη πλευρά. Η Τουρκία σε κάθε ευκαιρία προβάλλει την αδιάλλακτη θέση για συνέχιση των εγγυήσεων και παραμονή των τουρκικών στρατευμάτων στο νησί. Την ίδια ώρα, προβαίνει σε παράνομες δεσμέυσεις μέρους της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Στο εσωτερικό μέτωπο, όσο πλησιάζουν οι προεδρικές εκλογές της 28ης Ιανουαρίου, κορυφώνονται οι αλληλοκατηγορίες για το ναυάγιο στο Κραν- Μοντάνα. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης πλην του ΑΚΕΛ κατηγορούν το Νίκο Αναστασιάδη, ότι τα έδωσε όλα.
Απο την πλευρά του το ΑΚΕΛ κάνει λόγο για υπαναχώρηση της τελευταίας στιγμής εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας, λόγω προεδρικών.
Ωστόσο, το ενδεχόμενο μιας νέας διάσκεψης αναμένεται να καθοριστεί μετά το Φεβρουάριο του 2018. Αυτό είναι και το μήνυμα που έστειλε ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν κατά την πρόσφατη συνάντηση που είχε με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψής του, στην Αθήνα…
Θέματα Τουρκικής πλευράς στις συνομιλίες
- Υφαλοκρηπίδα και χωρικά ύδατα
- Αποστρατικοποίηση των νησιών
- Εναέριος χώρος
- Κυριαρχία βραχονησίδων και μικρότερων νήσων και ειδικά των Ιμίων
- Δραστηριότητες έρευνας και διάσωσης(SAR) και σε ποιον ανήκουν
