Του Χρήστου Αλεξόπουλου
Η σύγχρονη πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από μια πολύ μεγάλη αντίφαση. Ενώ η επιστημονική γνώση και τα μεθοδολογικά εργαλεία, που την παράγουν, διαμορφώνουν ένα λειτουργικό πλαίσιο για την διαχείριση της εξέλιξης, οι ανθρώπινες επιλογές και αποφάσεις στα διάφορα κοινωνικά συστήματα (π.χ. πολιτικό, οικονομικό κ.λ.π.) αυξάνουν τον βαθμό διακινδύνευσης και αποσταθεροποίησης των κοινωνιών και διαμορφώνουν μη βιώσιμες συνθήκες για τον άνθρωπο και την βιοποικιλότητα.
Το πιο ανησυχητικό είναι, ότι η παγκόσμια κοινότητα ακόμη δεν συνειδητοποιεί το μέγεθος των κινδύνων, ούτε αντιδρά σε λειτουργικό χρόνο για την αντιμετώπιση τους και την διασφάλιση της βιωσιμότητας τόσο της ανθρώπινης οντότητας όσο και των οικοσυστημάτων, τα οποία διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις για μια ασφαλή πορεία προς το μέλλον.
Τα παραδείγματα είναι πολλά και καλύπτουν το σύνολο των παραμέτρων της βίωσης της πραγματικότητας.
Σύμφωνα με έρευνα του European Environment Agency (ΕΕΑ, Ευρωπαϊκός Οργανισμός για το Περιβάλλον) κάθε 8ος θάνατος στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνδέεται με την ρύπανση του περιβάλλοντος. Το 2012 κατεγράφησαν 630.000 θάνατοι, που αντιστοιχούν στο 12% επί του συνόλου των θανάτων.
Κύριες αιτίες είναι η ρύπανση της ατμόσφαιρας και η χρήση χημικών, ενώ ακολουθούν η επιβάρυνση λόγω θορύβου και τα ακραία καιρικά φαινόμενα στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής.
Η πιο επιβαρυμένη περιοχή είναι η Ρουμανία (κάθε 5ος θάνατος οφείλεται στην ρύπανση της ατμόσφαιρας) και οι λιγότερο επιβαρυμένες είναι η Δανία και η Σουηδία (ένας θάνατος στους 10 οφείλεται στην ρύπανση της ατμόσφαιρας).
Επίσης το καλοκαίρι του 2020 ήταν πολύ δύσκολο με υπερβολικά υψηλές θερμοκρασίες. Οι καύσωνες ήταν πιο συχνοί και πιο ισχυροί. Στην Αρκτική η άνοδος της θερμοκρασίας ήταν περισσότερο από διπλάσια σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο με ολέθριες επιπτώσεις.
Το Γεωλογικό Ινστιτούτο Έρευνας για την Δανία και την Γροιλανδία (Geus) γνωστοποίησε, ότι από τον μεγαλύτερο παγετώνα της Αρκτικής στην βόρεια ακτή της Γροιλανδίας Nioghalvfjerdsfjorden αποκολλήθηκε ένα τεράστιο κομμάτι 113 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Από το 1999 είχαν ήδη λιώσει 160 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Σύμφωνα με μετεωρολόγους του Projekt World Weather Attriution η θερμοκρασιακή άνοδος αυτού του ύψους οφείλεται στην εκπομπή αερίων στο πλαίσιο της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Και ενώ συμβαίνουν αυτά, αποψιλώνεται επικίνδυνα το Τροπικό Δάσος του Αμαζονίου, το οποίο λειτουργεί ως πνεύμονας για την βιωσιμότητα της ατμόσφαιρας, με αποτέλεσμα να ενεργοποιούνται πολίτες σε όλο τον κόσμο για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος (π.χ. Fridays for Future, Extinction Rebellion).
Στην Βραζιλία όμως ο πρόεδρος Jair Bolsonaro έγραψε στο λογαριασμό του στο Facebook «Γνωρίζετε, ότι οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις δεν σημαίνουν τίποτα για εμένα» και συνεχίζει «Είμαι αυστηρός με αυτούς τους ανθρώπους, αλλά δεν καταφέρνω να σκοτώσω αυτό τον καρκίνο, που συνθέτουν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις».
Με τέτοιου περιεχομένου και αυτής της ποιότητας απόψεις και πολιτικές θέσεις γίνεται εμφανές, ότι ο βαθμός διακινδύνευσης ακολουθεί ανοδική πορεία και πρέπει άμεσα να αντιμετωπισθεί. Η αποψίλωση του Τροπικού Δάσους του Αμαζονίου δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Ακόμη γίνεται εξόρυξη ορυκτών καυσίμων για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ κράτη, όπως η Τουρκία, απειλούν άλλες χώρες με επιδίωξη την συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Ένας άλλος μεγάλος κίνδυνος, ο οποίος θα προκαλέσει σε παγκόσμιο επίπεδο αποσταθεροποιητικές ανισορροπίες είναι η μαζική μετακίνηση πληθυσμών σε βάθος χρόνου.
Σύμφωνα με έρευνα του Institute for Economics and Peace (με έδρα το Sydney στην Αυστραλία και παραρτήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, στο Μεξικό και στην Ολλανδία) θα μπορούσαν να δημιουργηθούν πολύ δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες ζωής για 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους μέχρι το 2050.
Οι πιο επικίνδυνες περιοχές είναι η υποσαχάρια αφρικανική ζώνη, επίσης πιο νότια ευρισκόμενα κράτη όπως η Ανγκόλα και η Μαδαγασκάρη, αλλά και χώρες της Ασίας από την Συρία μέχρι το Πακιστάν.
Τα γενεσιουργά αίτια, σύμφωνα με την έρευνα, είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα (π.χ. πλημμύρες και θύελλες) καθώς και η έλλειψη πόσιμου νερού και τροφίμων.
Επίσης η Bündnis Entwicklung Hilft (Ένωση η Ανάπτυξη βοηθά) και το Institut für Friedenssicherungsrecht und Humanitäres Völkerrecht του πανεπιστημίου του Bochum στην Γερμανία στην ετήσια έκθεση παρουσιάζουν, ποιες χώρες είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε κινδύνους υπαρξιακών διαστάσεων. Στις πιο υψηλές θέσεις είναι οι νησιωτικές χώρες (όπως Vanuatu, Tonga, Dominica, Fidschi), διότι είναι εκτεθειμένες στα ακραία καιρικά φαινόμενα, ενώ λόγω της ανόδου της επιφάνειας της θάλασσας απειλείται η ύπαρξη τους.
Το αποτέλεσμα αυτών των ανισορροπιών θα είναι η διαμόρφωση ενός πολύ πιο μαζικού κινήματος προσφυγικών ροών και η δημιουργία δυσεπίλυτων προβλημάτων στις χώρες υποδοχής, όπως είναι οι ευρωπαϊκές, οι οποίες θα δεχθούν και τις μεγαλύτερες πιέσεις.
Πως θα διαχειρισθούν αυτό το πρόβλημα και τις παρενέργειες του το ευρωπαϊκό και γενικότερα το πλανητικό πολιτικό σύστημα αλλά και οι κοινωνίες; Η μέχρι τώρα ακολουθούμενη πρακτική της μη αντιμετώπισης των γενεσιουργών αιτίων της ακόμη περιορισμένης έκτασης μαζικής μετακίνησης πληθυσμών μεταθέτει την όξυνση και μεγιστοποίηση του προβλήματος στο μέλλον. Δεν το επιλύει.
Ο βαθμός διακινδύνευσης των σύγχρονων κοινωνιών, ανεπτυγμένων ή μη, ενισχύεται ακόμη περισσότερο, εάν συνυπολογισθούν και άλλα πλανητικής εμβέλειας προβλήματα, όπως είναι η μαζοποίηση τους στα υπερβολικά μεγάλα αστικά κέντρα και η σταδιακή αποστασιοποίηση τους από την φύση και την διατήρηση των αναγκαίων φυσικών ισορροπιών, ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα τόσο της ανθρώπινης οντότητας όσο και της βιοποικιλότητας καθώς και η λειτουργικότητα της σχέσης μεταξύ τους.
Δυστυχώς δεν συνειδητοποιείται επαρκώς τόσο από το πολιτικό σύστημα όσο και από τους πολίτες σε πλανητικό επίπεδο, ότι η αντιμετώπιση των πολύ επικίνδυνων ανισορροπιών, που απειλούν τις σύγχρονες κοινωνίες, προϋποθέτει αλλαγή τρόπου σκέψης και λειτουργίας των κοινωνικών συστημάτων (πολιτικό, οικονομικό, υγείας, εκπαιδευτικό κ.λ.π.) και οικοδόμηση ενός διαφορετικού μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης, το οποίο ως προς την κατεύθυνση της πορείας του θα βασίζεται στην διασφάλιση του ανθρώπινου συμφέροντος στις πλανητικές του διαστάσεις.
Ειδάλλως δεν είναι διαχειρίσιμα μεγέθη ούτε η κλιματική αλλαγή και η ρύπανση του περιβάλλοντος ούτε και η συνεχώς αυξανόμενη μαζική μετακίνηση πληθυσμών, η οποία, όσο περνάει ο χρόνος, θα παίρνει μορφή τεράστιας χιονοστιβάδας με οδυνηρές επιπτώσεις στην κοινωνική πραγματικότητα.
Πηγή: metarithmisi.gr
