Έστω δύο παράλιες χώρες Α και Β με ακτογραμμές (κ-α) και (κ-β) αντίστοιχα και χερσαία σύνορα (κ-κο), βλέπε σχήμα 1.
Οι γραμμές (κ’-α’) και (κ’-β’) απέχουν 12 ναυτικά μίλια από τις αντίστοιχες ακτογραμμές και καθορίζουν τα χωρικά ύδατα της κάθε χώρας στα οποία ασκεί πλήρη δικαιώματα.
Κάθε σημείο της ακτογραμμής, που συμβολίζεται με διακεκομμένη γραμμή, αποτελεί το κέντρο ενός κύκλου οικονομικής επιρροής 200 ναυτικών μιλίων και όλοι μαζί οι κύκλοι με κέντρα την ακτογραμμή καθορίζουν την ΑΟΖ της χώρας αυτής επί της θαλάσσης. Σαν παράδειγμα θεωρούμε το σημείο (Μ), το οποίο είναι έξω από τα χωρικά ύδατα και των δύο χωρών και που απέχει 25 ναυτικά μίλια από το κοντινότερο σημείο (λ) της ακτογραμμής της χώρας Β και 54 ναυτικά μίλια από το κοντινότερο σημείο (κ) της ακτογραμμής της χώρας Α.
Κάθε χώρα θεωρεί ότι το σημείο (Μ) εμπίπτει στην δική της ΑΟΖ, διότι απέχει λιγότερο των 200 ναυτικών μιλίων από το κοντινότερο σημείο της ακτογραμμής της, με αποτέλεσμα την δημιουργία τριβών μεταξύ των χωρών. Το διεθνές δίκαιο δεν είναι σαφές διότι θεωρεί ότι μία χώρα δεν μπορεί να ορίσει μονομερώς δικαίωμα επί ενός σημείου εντός 200 ναυτικών μιλίων από την ακτογραμμή της αλλά απαιτεί την ύπαρξη συμφωνίας μεταξύ δύο χωρών με αποτέλεσμα να δημιουργούνται παράλογα έκτροπα όπως για παράδειγμα η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης
Για την αποφυγή παρεξηγήσεων και την δημιουργία ενός κανόνος για την δίκαιη επίλυση των διαφορών η παρούσα πρόταση εισάγει την έννοια του δικαιώματος της εγγύτητας (ΔΕ) επί ενός σημείου, έστω (Μ) του σχήματος 1, που απέχει λιγότερο των 200 ναυτικών μιλίων από ένα τουλάχιστον σημείο της ακτογραμμής περισσοτέρων της μίας χωρών.
Σαν δικαίωμα εγγύτητας μιας χώρας επί ενός σημείου ορίζεται ο λόγος των 200 ναυτικών μιλίων, που είναι το δικαίωμα επιρροής κάθε σημείου της ακτογραμμής της, προς την απόσταση, σε ναυτικά μίλια, του σημείου (Μ) από το κοντινότερο σημείο της ακτογραμμής της χώρας αυτής.
Είναι προφανές ότι το ελάχιστο (ΔΕ) μίας χώρας είναι 200/200=1, διότι κάτω από αυτό δεν έχει δικαίωμα καθόσον το σημείο ευρίσκεται πέραν των 200 μιλίων, ενώ το μέγιστο (ΔΕ) είναι 200/12=16,67 πάνω από το οποίο η εν λόγω χώρα είναι ο μόνος διεκδικητής επί του σημείου το οποίο ευρίσκεται στα χωρικά της ύδατα των 12 ναυτικών μιλίων.
Μετά από αυτόν τον ορισμό το δικαίωμα εγγύτητας της χώρας Α (ΔΕ-Α) επί του σημείου (Μ) του σχήματος 1 είναι (ΔΕ-Α)=200/(κ-Μ)= 200/54=3,7 και για την χώρα Β (ΔΕ-Β)=200/(λ-Μ)=200/25=8,0. Το άθροισμα των δικαιωμάτων επί του σημείου (Μ) είναι 3,7+8,0=11,7 και αν τα ανάγουμε επί τις εκατό το μερίδιο της χώρας Α, (Μερ-Α), είναι 3,7/11,7=31,6% ενώ της Β, (Μερ-Β), είναι 8,0/11,7=68,4%
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
Κατωτέρω δίδονται δύο παραδείγματα εφαρμογής του κανόνος του δικαιώματος εγγύτητας για δύο σημεία της Ανατολικής Μεσογείου όπου υπάρχει διένεξη μεταξύ Ελλάδος-Κύπρου-Τουρκίας
Παράδειγμα 1
Στην εικόνα 1 δίδεται σαν παράδειγμα η χωρική απεικόνιση μίας γεώτρησης νοτίως της Κύπρου.
Στον πίνακα 1 δίδονται κατ΄ εκτίμηση οι αποστάσεις από τις γειτονικές χώρες, υπολογίζονται τα δικαιώματα εγγύτητας για κάθε μία και εξαιρούνται αυτές που απέχουν περισσότερο από 200 μίλια, τέλος για τις εγγύτερες υπολογίζονται τα αντίστοιχα μερίδια.
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα η απόσταση της γεώτρησης από τον Λίβανο και το Ισραήλ συμπίπτει διότι το σύνορο τους είναι το κοντινότερο σημείο και των δύο.
Στον πίνακα 1 βλέπουμε ότι, σύμφωνα με τον κανόνα του δικαιώματος εγγύτητας, η Τουρκία είναι ο τέταρτος κατά σειρά μέτοχος ενώ δημιουργεί την μεγαλύτερη τριβή στην περιοχή έχοντας υπέρμετρες απαιτήσεις .
Παράδειγμα 2
Στην εικόνα 2 δίδεται σαν παράδειγμα η χωρική απεικόνιση μίας γεώτρησης νοτίως της Κρήτης επί της οποίας διεκδικεί δικαιώματα και η Τουρκία αποκλείοντας την Ελλάδα σύμφωνα με την παράνομη συμφωνία της με την Λιβύη.
Στον πίνακα 1 δίδονται κατ΄ εκτίμηση οι αποστάσεις από τις γειτονικές χώρες, υπολογίζονται τα δικαιώματα εγγύτητας για κάθε χώρα και εξαιρούνται αυτές που απέχουν περισσότερο από 200 μίλια, τέλος για τις εγγύτερες υπολογίζονται τα αντίστοιχα μερίδια.
Στον πίνακα 2 παρατηρούμε ότι για το συγκεκριμένο παράδειγμα και σύμφωνα με τον κανόνα του δικαιώματος εγγύτητας η Τουρκία δεν έχει κανένα δικαίωμα ενώ με την παράνομη συμφωνία της με την Λιβύη οι δύο χώρες διεκδικούν τα δικαιώματα στο συγκεκριμένο σημείο αποκλείοντας την Ελλάδα που είναι ο εγγύτερος γείτονας.
ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από τα ανωτέρω παρατηρούμε ότι σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανόνα ένα σημείο της θάλασσας που δεν ευρίσκεται εντός των χωρικών υδάτων των 12 ναυτικών μιλίων κάποιας χώρας μπορεί να απέχει λιγότερο των 200 ναυτικών μιλίων από σημεία των ακτογραμμών περισσοτέρων χωρών και ο κανόνας της εγγύτητας καθορίζει επακριβώς τα δικαιώματα κάθε μίας εξ αυτών. Το διεθνές δίκαιο δεν καθορίζει αυτομάτως με γεωγραφικούς όρους το δικαίωμα κάθε χώρας σε σημεία εκτός των χωρικών υδάτων της αλλά εντός των 200 ναυτικών μιλίων από τις ακτές. Αντιθέτως απαιτεί την συμφωνία μεταξύ δύο χωρών που θα προλάβουν να συνάψουν συμφωνία για τον καθορισμό ΑΟΖ δημιουργώντας τριβή μεταξύ των υπολοίπων. Έχουμε φθάσει και στον παραλογισμό παράνομων συμφωνιών μεταξύ χωρών για σημεία που απέχουν περισσότερο των 200 ναυτικών μιλίων από την μία ή και από τις δύο και να αγνοούν εγγύτερες χώρες.
Ο κανόνας του δικαιώματος εγγύτητας καθορίζει επακριβώς το μερίδιο κάθε χώρας σε κάθε σημείο της θάλασσας που απέχει λιγότερο των 200 ναυτικών μιλίων από το κοντινότερο σημείο της ακτογραμμής της.
Είναι δίκαιος και δεν εξαρτάται από το θράσος, την απληστία, τις παράλογες συμμαχίες, και την απειλή των ισχυροτέρων γειτόνων έναντι των ασθενεστέρων .
Μπορεί να αποτελέσει βάση διαπραγματεύσεων μεταξύ αντιμαχομένων χωρών ακόμη και να προταθεί σε διεθνείς οργανισμούς για γενική εφαρμογή.
Τέλος το δικαίωμα εγγύτητας πρέπει να ληφθεί σαν μετοχή σε εταιρικό κεφάλαιο και το μερίδιο ενός εκάστου των μετόχων να υπολογίζεται επί των τελικών κερδών λαμβανομένων υπόψη των δαπανών , των αμοιβών τρίτων και των εσόδων. Μία τέτοια συνεργασία θα πρέπει να λειτουργεί με τρόπο ανάλογο των ανωνύμων εταιρειών ώστε οι μικρομέτοχοι να εξασφαλίζονται έναντι των μεγαλομετόχων χωρίς να χρειάζεται να έχουν το πιστόλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Θα πρέπει κάποτε το Διεθνές Δίκαιο να γίνει πραγματικά δίκαιο και να παρέχεται αυτομάτως και αυτοδικαίως στη βάση αντικειμενικών κανόνων και όχι αυθαίρετων συμφωνιών.
Ηλίας Σταμπολιάδης, Μηχανικός Μεταλλείων Μεταλλουργός
