Του Σεραφείμ Κωνσταντινίδη
Μία από τις «ψηφιακές» εφαρμογές που λειτουργούν σε υπολογιστές ή κινητά και παρέχουν τραπεζικές υπηρεσίες ανακοίνωσε ότι διαθέτει 270.000 πελάτες στην Ελλάδα, πριν εμφανιστεί επίσημα στη χώρα. Ξεκίνησε με την ιδέα να προσφέρει δωρεάν υπηρεσίες πληρωμών ώστε να πωλήσει υπηρεσίες από τις οποίες θα έχει έσοδα. Στην πορεία εξελίχθηκε κι όσοι τη χρησιμοποιούν έχουν τον έλεγχο των χρημάτων που ξοδεύουν, θέτουν όρια στα μηνιαία έξοδα, διαχειρίζονται συνδρομές σε άλλες υπηρεσίες, στέλνουν σε φίλους και λαμβάνουν άμεσα χρήματα χωρίς κρυφά κόστη και στρογγυλοποιούν τις πληρωμές που πραγματοποιούν με την κάρτα τους, αποταμιεύοντας τα μικροποσά που περισσεύουν.
Οι βαθύτερες εξελίξεις, όμως, είναι ότι βρισκόμαστε σε πρωτόγνωρη εποχή, διπλού νομισματικού συστήματος. Τα «κανονικά» νομίσματα που εκδίδουν οι κεντρικές τράπεζες συνυπάρχουν με χρήμα που εκδίδουν ιδιωτικοί φορείς ως ψηφιακές υπηρεσίες καινοτομίας. Τράπεζες διαφόρων ειδών, εταιρείες τηλεπικοινωνιών, συστήματα πληρωμών, εκδίδουν στην πραγματικότητα χρήμα, που στηρίζεται πάνω στο επίσημο νομισματικό σύστημα των κεντρικών τραπεζών. Η καινοτομία και η διαφοροποίηση του χρήματος συνδυάζονται με τη σταθερότητα και την εμπιστοσύνη του επίσημου νομίσματος.
Επειδή, όμως, η ψηφιακή εξέλιξη δεν μπορεί να αποτραπεί, οι κεντρικές τράπεζες σχεδιάζουν δικά τους ψηφιακά νομίσματα. Η κεντρική τράπεζα της Κίνας σχεδόν έξι χρόνια ετοιμάζει ψηφιακό νόμισμα, ενώ και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει ξεκινήσει ανάλογη προετοιμασία.
Το ουσιαστικό ερώτημα είναι αν η «ψηφιακή επέλαση» των κεντρικών τραπεζών θα εκτοπίσει τα «ιδιωτικά» ψηφιακά νομίσματα ή θα επιτρέψει την άνθησή τους. Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, σε πρόσφατη συνέντευξη εξέφραζε την άποψη ότι το ευρωπαϊκό ψηφιακό νόμισμα θα προστατεύει όσους το χρησιμοποιούν αλλά δεν θα καθιστά αναγκαστική τη χρήση του ούτε θα αποκλείει τα συστήματα πληρωμών που υπάρχουν σήμερα.
Αυτό που βλέπουμε είναι ότι επιταχύνονται οι εξελίξεις. Σε πέντε χρόνια, δηλαδή το 2026, θα υπάρχουν ψηφιακά νομίσματα κεντρικών τραπεζών, παράλληλα με τα «κανονικά», αλλά και τα «ανεπίσημα» ψηφιακά. Προφανώς, οι συνέπειες θα αρχίσουν να προδιαγράφονται και θα προεξοφλούνται πριν εμφανιστούν στην πράξη. Η αρχιτεκτονική του διεθνούς νομισματικού συστήματος θα είναι διαφορετική αλλά τα ανοικτά όμως ζητήματα είναι πολλά.
Αυτή τη στιγμή η αξία των ιδιωτικών νομισμάτων δεν είναι σταθερή. Το πλέον γνωστό από όλα, το bitcoin, έχει τόσο υψηλή διακύμανση της αξίας του που ο συγγραφέας του «Μαύρου Κύκνου», Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ, δήλωσε ότι θα πωλήσει όσα έχει, επειδή θέλει το νόμισμά του να μην έχει μεγαλύτερη διακύμανση από τα προϊόντα που θέλει να αγοράσει με αυτό.
Οι κεντρικές τράπεζες θα διευκολύνουν την αποδοχή και αγορά των νομισμάτων αυτών ώστε να έχουν σταθερότητα και αξία ως νομίσματα κι όχι ως επένδυση; Είναι ένα από τα ερωτήματα στα οποία δεν υπάρχει ακόμα απάντηση.
Εφόσον τα κράτη αποκτήσουν τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα, θα πρέπει να κάνουν τις επιλογές τους όσον αφορά τα ιδιωτικά. Θα αποφασίσουν αν πρέπει το σημερινό διπλό νομισματικό σύστημα να επεκταθεί στην ψηφιακή εποχή. Πρόκειται για ένα επιπλέον μεγάλο δίλημμα της εποχής, στο οποίο πρέπει να απαντήσουν οι κυβερνήσεις των μεγάλων κρατών που πρωταγωνιστούν στον κόσμο.
Οι κεντρικές τράπεζες, δηλαδή τα κράτη, θα επιτρέψουν τη λειτουργία με συνθήκες εποπτείας σε νομίσματα που δεν ελέγχουν; Η τεχνολογία, χάρη σε εφευρετικούς ερασιτέχνες και εμπνευσμένους επαγγελματίες της αγοράς, ανοίγει πάλι ένα παλιό πρόβλημα. Ξαναγίνεται επίκαιρο το θέμα που είχε λυθεί τους προηγούμενους αιώνες. Πρέπει να αποφασιστεί ποιος ελέγχει το χρήμα.
