«Για το θέμα των (τουρκικών) στρατευμάτων, ο Γενικός Γραμματέας (Αντόνιο Γκουτέρες) σημείωσε ότι «Μηδέν στρατοί, Μηδέν εγγυήσεις» ήταν κόκκινη γραμμή για την Τουρκία, ενώ μακράς διάρκειας παραμονή τουρκικών στρατευμάτων παραμένει κόκκινη γραμμή για την Ελληνοκυπριακή πλευρά. Τα παραπάνω σημειώνει η πρακτικογράφος του ΟΗΕ, Σίλια Ρίτσαρσον, στο αυστηρώς εμπιστευτικό έγγραφο για το περίφημο Δείπνο στο Κραν Μοντάνα, την τελευταία ημέρα των διαπραγματεύσεων για τη λύση του Κυπριακού.
Σημειώνει ότι (ο Γ.Γ. του ΟΗΕ) «δεν βλέπει προοπτική για περαιτέρω μετακινήσεις σε αυτό το θέμα από κανένα μέρος και κατέληξε ως αυτή είναι μια συζήτηση που πρέπει να γίνει σε ανώτερο επίπεδο (π.χ. με εμπλεκομένους τους Πρωθυπουργούς Ελλάδας και Τουρκίας).
Σύμφωνα με το έγγραφο: «Ο Γενικός Γραμματέας ρώτησε εάν η Τουρκία θα μπορούσε να σκεφτεί επανεξέταση της παρουσίας των στρατευμάτων και ο κ. Τσαβούσογλου απάντησε ότι δεν έχει ένσταση αυτό να συζητηθεί σε επίπεδο Πρωθυπουργών.
Η εκτίμηση του Γενικού Γραμματέα ήταν πως αυτό το θέμα μπορούσε, αληθώς, να συζητηθεί σε επίπεδο Πρωθυπουργών αλλά δεν υπήρχε καμία εγγύηση για ένα τέτοιο αποτέλεσμα».
Από το έγγραφο των Ηνωμένων Εθνών, αποκαλύπτεται για πρώτη φορά το ανάρμοστο παιγνίδι που έπαιζε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος -σύμφωνα και με άλλες πληροφορίες- ήταν εκνευρισμένος και ερειστικός. Σε κάποια στιγμή, απευθυνόμενος προς τον Έλληνα ομόλογό του, Νίκο Κοτζιά, που ζήτησε να παρουσιαστούν γραπτώς οι θέσεις της Τουρκίας, απάντησε θυμωμένος (σημειώνουμε ότι δεν περιλαμβάνεται σε αυτά τα πρακτικά):
«Δεν είμαι υποχρεωμένος να σου δώσω τίποτα γραπτώς. Δεν είσαι το αφεντικό μου. Θα μοιραστώ (μαζί σας) ό,τι θέλω. Θα μοιραστώ ό,τι δίνει εντολή ο πρωθυπουργός μου και ο πρόεδρός μου. Δεν είσαι το αφεντικό μου. Ο πρωθυπουργός σου δεν είναι το αφεντικό μου και δεν μπορεί κανένας να μου ζητήσει γραπτό έγγραφο. Εντάξει; Μοιράστηκα τη γνώμη μου, είτε σας αρέσει είτε όχι, είτε τη δέχεστε είτε όχι. Χωρίς την εφαρμογή της συμφωνίας, πώς θα σας δώσω το δικαίωμα της επέμβασης. Δεν θα το δώσω αυτό», είπε αφήνοντας άφωνους τους παρευρισκόμενους.
Σύμφωνα με τα πρακτικά του ΟΗΕ: «Ο κ. Τσαβούσογλου είπε πως η δήλωση του Γενικού Γραμματέα με την οποία το Μονομερές Δικαίωμα Επέμβασης παρουσιάζεται ως ‘’μη βιώσιμο’’ έχει σημειωθεί καλά. Επίσης, σημειώθηκε η δήλωση του Γενικού Γραμματέα ότι τα στρατεύματα θα μπορούσαν να μείνουν. Επανέλαβε ότι «Μηδέν στρατεύματα, μηδέν εγγυήσεις» δεν είναι σημείο αφετηρίας για την Τουρκία. Μοιράστηκε, είπε, μια πρόταση με τον Γενικό Γραμματέα, που αφορά και τη Συνθήκη Εγγυήσεων και τη Συνθήκη Συμμαχίας.Έδειξε, είπε, περισσότερη ευελιξία και προσθέτοντας ένα καινούργιο στοιχείο, εισηγείται όπως το Μονομερές Δικαίωμα της Επέμβασης θα μπορούσε να επανεξεταστεί υπό την προϋπόθεση συμφωνίας επί άλλων θεμάτων».
Είναι φανερό, ότι ο Τούρκος υπουργός δεν προσφέρει τίποτα στον κ. Αναστασιάδη στα βασικά θέματα της παραμονής των κατοχικών στρατευμάτων, των εγγυήσεων και των επεμβατικών δικαιωμάτων. Αντίθετα, απαιτεί να πάρει από πριν ό,τι ζητά, για να δει αν θα μπορεί να δείξει ευελιξία στα παραπάνω θέματα.
Περαιτέρω, είναι σαφές από το Πλαίσιο Παρακολούθησης και Εφαρμογής πως δεν περιλαμβάνεται οποιαδήποτε αναφορά για το θέμα των Εγγυήσεων και του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ, ΚΡΑΝ ΜΟΝΤΑΝΑ, 6 ΙΟΥΛΙΟΥ, 9.15 μμ.
Ο Γενικός Γραμματέας, κ. Αναστασιάδης, Επικεφαλής Αντιπροσωπείας, κ. Άϊντε, κ. Μαυρογιάννης, κα Σπέχαρ, κ. Ακκιντζί, Επικεφαλής Αντιπροσωπείας, κα Χεττ, κ. Ναμί, κα Γουόρνε Σμιθ, πρακτικογράφος, κ. Κοτζιάς, Επικεφαλής Αντιπροσωπείας, κα Ρίτσαρσον, πρακτικογράφος, κ. Παρασκευόπουλος, κ. Τσαβούσογλου, Επικεφαλής Αντιπροσωπείας, κ. Οζούγκεργκιν, κ. Ντάγκαν, Επικεφαλής Αντιπροσωπείας, κα Μογκερίνι, Επικεφαλής Αντιπροσωπείας, κ. Μάρτιν Βέρβεϊ
Κύρια σημεία που ηγέρθησαν: Οι συζητήσεις ήταν το αποκορύφωμα μιας ολόκληρης ημέρας διαβουλεύσεων και διμερών συναντήσεων μεταξύ του Γενικού Γραμματέα και όλων των αντιπροσωπειών. Οι αντιπροσωπείες επικεντρώθηκαν στο θέμα για το μέλλον της Συνθήκης Εγγυήσεων καθώς και στο θέμα της παρουσίας ξένων στρατευμάτων. Στο τέλος, ο Γενικός Γραμματέας, βάσει της εκτίμησης του, θεώρησε καλύτερο να κλείσει τη Διάσκεψη, λέγοντας ότι τα απαραίτητα στοιχεία για λύση δεν μπορούν να επιτευχθούν. Λαμβάνοντας υπόψη τα γεγονότα γύρω από το τραπέζι, ο Γενικός Γραμματέας δήλωσε ότι μια λιτή δήλωση χρειάζεται να εκδοθεί για να εξηγεί πως η Διάσκεψη έκλεισε μετά που δεν επιτεύχθηκε συμφωνία. Δεν θα δοθούν περαιτέρω εξηγήσεις.
Κατοπινές ενέργειες: Καμιά
Περίληψη της συζήτησης: Ως εισαγωγή, ο Γενικός Γραμματέας σημείωσε ότι, πάρα τις δυσκολίες της ημέρας, ήταν σημαντικό να αναγνωριστεί η σκληρή δουλειά και όσα επιτεύχθηκαν σε αυτή τη διαδικασία, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος, πως εδώ στο Κραν Μοντάνα, οι πλευρές κατάφεραν να φθάσουν σε συναινέσεις ή κοντά σε συναινέσεις σε πολλά θέματα. Τα εναπομείναντα θέματα, ωστόσο, ήταν τέτοια που τα μέρη έχουν ξεκάθαρα εκφράσει συγκρουόμενα συμφέροντα. Η εκτίμηση του ήταν συνεπώς πως έφθασε η ώρα να προχωρήσουν με προσέγγιση πακέτου γύρω από τα έξι ζητήματα: Εδαφικό, Διαμοιρασμός της Εξουσίας, περιουσίες, τα Δικαιώματα των Τούρκων υπηκόων, Εγγυήσεις και Ξένα Στρατεύματα. Προχώρησε κάνοντας μια επισκόπηση της κατάστασης για κάθε μια πτυχή.
Για το εδαφικό, ο Γενικός Γραμματέας περιέγραψε τις τελευταίες προτάσεις στο τραπέζι από τις πλευρές ως εξής: Οι Ελληνοκύπριοι πρότειναν να χρησιμοποιηθεί ο χάρτης του σχεδίου Ανάν, ενώ οι Τουρκοκύπριοι πρότειναν να χρησιμοποιηθεί ο χάρτης που κατέθεσαν στο τραπέζι στις 11 Ιανουάριου στη Γενεύη, αλλά με τροποποίηση, που αναμενόταν από αυτούς από την ε/κ πλευρά, ως επιπρόσθετο στοιχείο.
Για το θέμα της Διακυβέρνησης και του Διαμοιρασμού της Εξουσίας, ο Γενικός Γραμματέας είπε ότι οι πλευρές «πρακτικά ήταν σε πλήρη συμφωνία». Θα υπήρχε ένα σύστημα εκ περιτροπής προεδρίας στη βάση του 2:1, με την κατανόηση ότι «τίποτα δεν συμφωνείται αν δεν συμφωνηθούν όλα» και πως το θέμα της εκ περιτροπής προεδρίας είναι συνδεδεμένο με το αποτέλεσμα των συζητήσεων στο εδαφικό και ασφάλειας και εγγυήσεων. Για την ισότιμη μεταχείριση Τούρκων υπηκόων, παρά τις αυξανόμενες συγκλίσεις, ο Γενικός Γραμματέας υπέδειξε τις επίμονες διαφωνίες σχετικά με το κότα (πλαφόν), για τα αγροτικά προϊόντα και τα πρόσωπα. Για τα άτομα η διαφωνία ήταν αναφορικά με τους νεοαφιχθέντες, που θα έρχονταν από την Τουρκία μετά τη λύση και για τους οποίους οι Ελληνοκύπριοι πρότειναν την αναλογία 4:1 (έναν Τούρκο υπήκοο για κάθε τέσσερις Έλληνες υπηκόους), ενώ οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν στην αναλογία 1:1 (ένας Τούρκος για κάθε έναν Έλληνα που έρχεται).
Για το Περιουσιακό, ο Γενικός Γραμματέας σημείωσε μια «γενική συμφωνία στη φιλοσοφία», με λύσεις στο μελλοντικό Τουρκοκυπριακό Συνιστών Κρατίδιο υπέρ των σημερινών χρηστών και λύσεις στις υπό αναπροσαρμογή περιοχές υπέρ των εκτοπισμένων ιδιοκτητών. Στις περιπτώσεις όπου οι λύσεις θα είναι υπέρ των σημερινών χρηστών, οι περιπτώσεις θα εξακολουθούν να διαφέρουν με τις περιπτώσεις «συναισθηματικής σύνδεσης» και αναφορές σε δεδικασμένες υποθέσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με τους Τουρκοκυπρίους να επιμένουν σε ρητώς καθορισμένα κριτήρια και τους Ελληνοκυπρίους να ευνοούν γενική αναφορά. Κάποιες διαφορές παραμένουν σχετικά με τον κανόνα 1/3 και ειδικά περισσότερο με το θέμα των μικρών τεμαχίων γης, με τους Τουρκοκυπρίους να προτείνουν καθεστώς που να ευνοεί τους σημερινούς χρήστες και τους Ελληνοκυπρίους να προτείνουν καθεστώς που να ευνοεί τους εκτοπισμένους ιδιοκτήτες.
Προχωρώντας στο θέμα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων, ο Γενικός Γραμματέας μίλησε πρώτα για το θέμα των Εγγυήσεων. Υπενθυμίζοντας την εισήγηση του την προηγουμένη εβδομάδα, πως δηλαδή θα ήταν δύσκολο να παραμείνει η Συνθήκη Εγγυήσεων και το Μονομερές Δικαίωμα Επέμβασης που περιέχεται σε αυτήν, έλαβε υπόψη τη θέση της Τουρκίας, ότι η Συνθήκη Εγγυήσεων θα πρέπει να διατηρηθεί.
Ο Γενικός Γραμματέας σημείωσε ότι, επιπρόσθετα, η Τουρκία του έδωσε άτυπο έγγραφο με το οποίο εισηγείται η Συνθήκη Εγγυήσεων να αντικατασταθεί με Συνθήκη Εφαρμογής.
Έχοντας ρωτήσει εάν η Τουρκία θα μπορούσε να δεχθεί κατάργηση της Συνθήκης Εγγυήσεων αμέσως, εάν αντικαθίστατο με ένα αξιόπιστο μηχανισμό παρακολούθησης, ο κ. Τσαβούσογλου απάντησε στον Γενικό Γραμματέα πως η Τουρκία ήταν ανοικτή σε διάλογο στο θέμα αυτό, αλλά αυτή η ευελιξία της θα εξαρτάτο από την πρόοδο που θα γινόταν στα τέσσερα άλλα εσωτερικά θέματα.
6. Ο Γενικός Γραμματέας σημείωσε ότι οι Ελληνοκύπριοι έθεσαν στο τραπέζι μια πρόταση για μηχανισμό εφαρμογής και παρακολούθησης της λύσης. Είπε ότι ο ίδιος έχει ετοιμάσει άτυπο έγγραφο, το οποίο διένειμε στους συμμετέχοντες (επισυνάπτεται), που περιγράφει έναν μηχανισμό εφαρμογής και παρακολούθησης στον οποίο τα Ηνωμένα Έθνη και ο ίδιος προσωπικά θα μπορούσαν να παίζουν ένα σημαντικό ρολό.
7. Για το θέμα των στρατευμάτων, ο Γενικός Γραμματέας σημείωσε ότι «Μηδέν στρατοί, Μηδέν εγγυήσεις» ήταν κόκκινη γραμμή για την Τουρκία, ενώ μακράς διάρκειας παραμονή τουρκικών στρατευμάτων παραμένει κόκκινη γραμμή για την Ελληνοκυπριακή πλευρά. Δεν βλέπει προοπτική για περαιτέρω μετακινήσεις σε αυτό το θέμα από κανένα μέρος και κατέληξε ως αυτή είναι μια συζήτηση που πρέπει να γίνει σε ανώτερο επίπεδο (πχ με εμπλεκομένους τους Πρωθυπουργούς Ελλάδας και Τουρκίας).
Ο Γενικός Γραμματέας ρώτησε εάν η Τουρκία θα μπορούσε να σκεφτεί επανεξέταση της παρουσίας των στρατευμάτων και ο κ. Τσαβούσογλου απάντησε ότι δεν έχει ένσταση αυτό να συζητηθεί σε επίπεδο Πρωθυπουργών.
Η εκτίμηση του Γενικού Γραμματέα ήταν πως αυτό το θέμα μπορούσε, αληθώς, να συζητηθεί σε επίπεδο Πρωθυπουργών άλλα δεν υπήρχε καμία εγγύηση για ένα τέτοιο αποτέλεσμα.
Έθεσε δύο πιθανότητες στις πλευρές: (α) θα μπορούσε να καλέσει τους Πρωθυπουργούς στη Νέα Υόρκη τις επόμενες ημέρες, (β) οι Πρωθυπουργοί θα μπορούσαν να έρθουν στο Κραν Μοντάνα τις επόμενες λίγες μέρες για να προσπαθήσουν να ξεπεράσουν το αδιέξοδο. Επανέλαβε ότι και οι δύο αυτές επιλογές ήταν στο τραπέζι. Τα Ηνωμένα Έθνη δεν είχαν ατζέντα, ο μοναδικός τους σκοπός ήταν να υπηρετήσουν και να ακολουθήσουν τους δύο ηγέτες.
8. Ο Γενικός Γραμματέας έδωσε το λόγο για σχόλια επί των εκτιμήσεων του.
9. Ο κ. Αναστασιαδης ρώτησε αν το άτυπο έγγραφο που διένειμε ο Γενικός Γραμματέας συνυπολογίζεται στην πρόταση για αντικατάσταση της Συνθήκης Εγγυήσεων και του Δικαιώματος Επέμβασης.
Ο Γενικός Γραμματέας απάντησε όχι, τα δύο θέματα είναι ξεχωριστά. Η εκτίμηση του ήταν πως εκεί, ανεξαρτήτως (σ.σ: εννοεί ανεξαρτήτως τι θα γίνει με τη Συνθήκη Εγγυήσεων και Δικαιώματος Επέμβασης) υπήρχε η ανάγκη για έναν Μηχανισμό Εφαρμογής και Παρακολούθησης ο οποίος θα έδινε σε μεγάλο επίπεδο ευθύνη στα Ηνωμένα Έθνη.
10. Ο κ. Κοτζιάς πήρε το λόγο λέγοντας ότι, παρά το γεγονός ότι έγινε πολύ δουλειά, οι προετοιμασίες δεν ήταν αρκετές για να συζητηθεί ο πυρήνας του προβλήματος. Η μια πλευρά παρουσιάζει θέσεις βασισμένες στο διεθνές δίκαιο και έθεσε στο τραπέζι προτάσεις για Μηχανισμό Εφαρμογής και Παρακολούθησης. Έχοντας κατά νου ότι θα υπάρχει μια Συνθήκη για τη Νέα Τάξη Πραγμάτων, η Ελλάδα δεν ήταν υπέρ να υπάρχει και άλλη Συνθήκη (πχ. Συνθήκη Εφαρμογής, που προτάθηκε από την Τουρκία). Θα ήταν έτοιμος να συζητήσει τον Μηχανισμό Εφαρμογής και Παρακολούθησης μόνο εάν αυτός θα στόχευε να αντικαταστήσει τη Συνθήκη Εγγυήσεων, όχι ως απλό συμπλήρωμα σε αυτή.
11. Ο κ. Κοτζιάς έκανε και κάποια σχόλια επί του Άτυπου Εγγράφου του Γενικού Γραμματέα, λέγοντας πως ο μηχανισμός που προτάθηκε ήταν υπερβολικά πολύπλοκος, με πάρα πολλά επίπεδα και έλλειψη σαφήνειας για το τι θα έκανε το κάθε επίπεδο. Περισσότερη σαφήνεια χρειάζεται ειδικότερα σε σχέση με το δεύτερο επίπεδο, για την «Επιτροπή των μερών». Ποιος θα ήταν ο ρόλος αυτής της Επιτροπής και πως θα διαφοροποιείται από το επίπεδο 1 (Επί του εδάφους επιχειρησιακή παρακολούθηση και αναφορά). Ο ακριβής ρόλος των (υφιστάμενων) εγγυητών θα πρέπει να καθορισθεί. Εκείνος προσωπικά δεν θα μπορούσε να σκεφτεί οποιοδήποτε ρόλο άλλο από του παρατηρητή και επανέλαβε πως τα μέρη δεν θα μπορούσαν να ελέγχουν τους εαυτούς τους. Πηγαίνοντας στο τρίτο επίπεδο και την Ομάδα Εξεχουσών Προσωπικοτήτων, ο κ. Κοτζιάς θεώρησε αυτήν ως αχρείαστη.Τέλος, καλωσόρισε τον προβλεπόμενο ρόλο για τον Γενικό Γραμματέα (επίπεδο 4) και του Συμβουλίου Ασφαλείας (επίπεδο 5) στον μηχανισμό, όπως και επίσης ότι λαμβάνει υπόψη ότι η Ε.Ε θα έχει ρόλο στην παρακολούθηση της εφαρμογής του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
12. Πηγαίνοντας στα στρατεύματα, ο κ. Κοτζιάς εισηγήθηκε να γίνει διαχωρισμός για αυτά που έφθασαν το 1974 και οι 650 που προβλέπονται από τη Συνθήκη Συμμαχίας. Η πρώτη κατηγορία θα αναμένεται να φύγει αμέσως κάτω από τον τίτλο «αποστολή εξετελέσθη». Τα στρατεύματα κάτω από τη δεύτερη κατηγορία θα πρέπει επίσης να φύγουν, πιθανόν, όμως, όχι αμέσως και μέσα από διαφορετική «μεθοδολογία» απόσυρσης. Ο κ. Κοτζιάς δήλωσε έτοιμος να συζητήσει μια διαδικασία επανεξέτασης για αυτά τα στρατεύματα, παρόλο που αυτό θα απαιτείτο να γίνει σε επίπεδο Πρωθυπουργών. Εισηγήθηκε όπως η κάθε αντιπροσωπεία επιστρέψει στην πρωτεύουσα της για να προετοιμάσει την τελική απόφαση και την τεχνική δουλειά, ενώ εν τω μεταξύ να συνεχιστεί η οριστικοποίηση του πλαισίου Παρακολούθησης της Εφαρμογής. Είναι σημαντικό να οικοδομήσουμε πάνω στα επιτεύγματα του Κραν Μοντάνα και να συνεχίσουν οι συζητήσεις.
13. Μιλώντας απευθείας εις απάντηση στον κ. Κοτζιά, ο κ. Ντάνκαν είπε πως, ενώ ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών υπέδειξε ότι τα μέρη δεν θα έπρεπε να χάσουν την ευκαιρία, κάνει (ο κ. Κοτζιάς) ακριβώς αυτό. Αναγνώρισε πως όλοι καθοδηγούνται από τις εκλογικές τους περιφέρειες, αλλά επέμεινε πως σε κάποιο σημείο τα μέρη χρειάζεται να «αναλάβουν ρίσκο». Αυτό το πρόβλημα έχει πάει πολύ μακριά. Η αίσθηση του ήταν πως ότι «μπορεί να υπάρχει κίνηση». Ο Γενικός Γραμματέας έχει δηλώσει ότι το μονομερές δικαίωμα επέμβασης θα πρέπει να φύγει. Εάν τα μέρη αγνοήσουν αυτή την κίνηση θα χάσουν μια ιστορική ευκαιρία; Ο κ. Ντάνκαν πρότεινε στα μέρη να επικεντρωθούν στην πρόοδο που έγινε και να την «κεφαλαιοποιήσουν», επιστρέφοντας στις λεπτομέρειες σε κατοπινό στάδιο. Εάν αληθώς υπήρξε «κίνηση», κάλεσε τα μέρη να την αναγνωρίσουν. Mη ακούγοντας καμία απάντηση, είπε ότι η σιωπή που επικρατούσε ίσως υποδηλώνει ότι υπήρχε.
14. Ο κ. Τσαβούσογλου είπε πως η δήλωση του Γενικού Γραμματέα με την οποία το Μονομερές Δικαίωμα Επέμβασης παρουσιάζεται ως «μη βιώσιμο» έχει σημειωθεί καλά. Επίσης, σημειώθηκε η δήλωση του Γενικού Γραμματέα ότι τα στρατεύματα θα μπορούσαν να μείνουν. Επανέλαβε ότι «Μηδέν στρατεύματα, μηδέν εγγυήσεις» δεν είναι σημείο αφετηρίας για την Τουρκία. Μοιράστηκε, είπε, μια πρόταση με τον Γενικό Γραμματέα, που αφορά και τη Συνθήκη Εγγυήσεων και τη Συνθήκη Συμμαχίας.Έδειξε, είπε, περισσότερη ευελιξία προσθέτοντας ένα καινούργιο στοιχείο, εισηγείται όπως το Μονομερές Δικαίωμα της Επέμβασης θα μπορούσε να επανεξεταστεί υπό την προϋπόθεση συμφωνίας επί άλλων θεμάτων. (σημείωση «Φ»: Είναι η πρόταση που φαίνεται στα πρακτικά των δύο συναντήσεων του Γενικού Γραμματέα με τον κ. Τσαβούσογλου το απόγευμα πριν το δείπνο. Πρόκειται για τη Μετονομασία της Συνθήκης Εγγυήσεων σε Συνθήκη Εφαρμογής, με τους τέσσερεις συμβαλλομένους και πάλι να υπογράφουν, μονομερές δικαίωμα δράσης/επέμβασης και ρήτρα επανεξέτασης του σε 15 χρόνια για τις εγγυήτριες δυνάμεις ή και νωρίτερα επανεξέταση αν ικανοποιηθούν κάποιες προϋποθέσεις).
Ήταν σημαντικό να επικεντρωθούν πρώτα στη συνολική λύση, να εφαρμόσουν το πώς αυτή θα παρακολουθείται και μετά από συγκεκριμένα ζητήματα θα μπορούσαν να συζητηθούν. Ο κ. Τσαβούσογλου πρόσθεσε ότι, παρόλο που δεσμεύτηκε να κάνει το καλύτερο που μπορεί για να είναι πιο ευέλικτος, δεν εμπιστευόταν ότι η πρόταση του θα παρέμενε εμπιστευτική.
Οι Ελληνοκύπριοι που διαρρέουν τις προτάσεις της Τουρκίας τον έκαναν επιφυλακτικό. Πρόσθεσε πως, παρόλο ότι έδειξε ευελιξία στο θέμα των Εγγυήσεων, η πλήρης απόσυρση των στρατευμάτων ήταν κόκκινη γραμμή για την Τουρκία και ακόμα η Ελλάδα και οι Ε/κ συνεχίζουν να επιμένουν σε αυτό. Ο κ. Ακιντζί επιβεβαίωσε ότι υπάρχει πρόταση για σημαντική μείωση των στρατευμάτων αμέσως μετά τη λύση.
15. Υπενθυμίζοντας ότι η διάσκεψη για την Κύπρο δεν ήταν μόνο για την Ασφάλεια και τις εγγυήσεις, ο κ. Τσαβούσογλου σημείωσε ότι υπάρχουν ακόμη κάποια θέματα ανοικτά στα πέντε κεφάλαια και ρώτησε τους ηγέτες αν νομίζουν ότι θα είναι σε θέση να τα λύσουν. Υποδεικνύοντας ότι αυτή θα ήταν «η τελευταία διάσκεψη», ρώτησε τον Γενικό Γραμματέα εάν υπάρχει προοπτική να φέρουν τους Πρωθυπουργούς στο Κραν Μοντάνα σε λίγες μέρες. Αν έτσι ήταν, ο ίδιος προσωπικά θα μπορούσε να μείνει. Αυτό το οποίο θα μπορούσε να συμφωνηθεί οι αντιπροσωπείες να αναχωρήσουν χωρίς να ληφθούν αποφάσεις.
16. Δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι ο ίδιος δεν φοβήθηκε να θέσει γραπτώς τις προτάσεις του, ο κ. Αναστασιάδης ρώτησε γιατί η Ελληνοκυπριακή πλευρά δεν ξέρει για τις προτάσεις της Τουρκίας. (σημείωση «Φ».: Ο Κύπριος πρόεδρος ομιλεί για το άτυπο έγγραφο που επέδωσε ο Τσαβούσογλου το απόγευμα στο Γ.Γ. για εγγυήσεις, μονομερές δικαίωμα επέμβασης/δράσης, τα στρατεύματα και για το οποίο γίνεται αναφορά πιο πάνω στην παράγραφο 14).
Θέλει να ξέρει τι εννοεί ο κ. Τσαβούσογλου λέγοντας «ευελιξία», όπως επίσης και ποιος θα είναι ο ρόλος των εγγυητριών δυνάμεων στον μηχανισμό παρακολούθησης. Πώς θα είναι σίγουρος ότι η πρόταση που τέθηκε στο τραπέζι (από την Τουρκία) δεν είναι απλώς η Συνθήκη Εγγυήσεων κάτω από διαφορετικό όνομα;
Επανέλαβε πως μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν άκουσε ότι η πρόταση του Γενικού Γραμματέα για τον Μηχανισμό Παρακολούθησης ήταν με οποιοδήποτε τρόπο συνδεδεμένη με τον μονομερές δικαίωμα επέμβασης ή με τον τερματισμό των Εγγυήσεων. Αποδοκίμασε την έλλειψη κινήσεων από την Τουρκία να συναντήσει τις ανησυχίες των Ελληνοκυπρίων και επέμενε ότι θέλει σαφήνεια.
17. Ο κ. Τσαβούσογλου απάντησε πως τα μέρη είχαν κάνει συμφωνία να μην αποκαλύπτουν τις εκατέρωθεν θέσεις, ωστόσο, το τουρκικό έγγραφο έχει διαρρεύσει. Επίσης, υπέδειξε το γεγονός ότι, στην εκδοχή του δικού τους εγγράφου που διέρρευσε στον Τύπο, η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει συμπεριλάβει μια αναφορά για να «απορρίψει την έννοια της εκ περιτροπής προεδρία». Δεν μπορούσε να εμπιστευθεί τον κ. Αναστασιάδη.
Ο κ. Αναστασιάδης παρενέβη λέγοντας πως ο καλύτερος τρόπος να καταλάβεις μια χώρα είναι ο «ειρηνικός τρόπος» Αν δεν υπάρξει σαφήνεια., ευελιξία δεν σημαίνει τίποτε.
18. Ο κ. Ακκιντζί σημείωσε ότι οι δύο πλευρές δεν ήταν στο ίδιο επίπεδο επείγουσας ανάγκης (για λύση). Κάποιες αντιπροσωπείες σκέφτονται ότι είναι ώρα να λυθεί το πρόβλημα και πως τα μέρη βρίσκονταν ενώπιον ρίσκου να χαθεί μια ευκαιρία. Η λύση ξεγλιστρά από τα χέρια τους και όλοι θα είναι υπεύθυνοι απέναντι στις νεότερες γενιές. Η εκτίμηση του είναι ότι οι πλευρές μπορούν να συμφωνήσουν σε ένα πακέτο επί των έξι πτυχών, που καταγράφηκαν από τον Γενικό Γραμματέα και να τεθεί ημερομηνία για δημοψηφίσματα. Θα μπορούσαν μετά να επιστρέψουν στην Κύπρο και να προβούν στις ανάλογες προετοιμασίες. Κάλεσε τον κ. Αναστασιάδη να κάνει μια «τελευταία προσπάθεια», προσθέτοντας πως αν αποτύχουν να το κάνουν θα είναι υπόλογοι στους λαούς τους. Η τελευταία ευκαιρία για επανένωση είναι ενώπιόν τους.
Ο κ. Αναστασιαδης ρώτησε πώς θα μπορούσε να υπογράψει κάτι τέτοιο.
Ο κ. Τσαβούσογλου απάντησε ότι αυτός (ο κ. Αναστασιάδης) άκουσε πως θα μπορούσε να υπάρξει αναθεώρηση των εγγυήσεων σε 15 χρόνια.
19. Ο κ. Κοτζιάς είπε πως απαιτείται οι πλευρές να εμπλακούν από κοινό αφετηριακό σημείο, να αναγνωρίσουν το κοινό συμφέρον και να οικοδομήσουν μια θετική ατζέντα. Κάλεσε τις πλευρές να εμπλακούν σε συζήτηση, όπως ο ίδιος έκανε, στον μηχανισμό παρακολούθησης και να αναζητήσουν κοινά σημεία και να μοιραστούν τα συμφέροντα.
20. Σε απάντηση των σχολίων του κ. Κοτζιά, ο Γενικός Γραμματέας επανέλαβε ότι ήταν πολύ ξεκάθαρος πως δεν θα μπορούσε να υπάρχει οποιοδήποτε μονομερές δικαίωμα επέμβασης. Η πρόταση για Μηχανισμό Παρακολούθησης της Εφαρμογής στο άτυπο έγγραφο του βασίζεται στην ιδέα πως η Συνθήκη Εγγυήσεων δεν θα πρέπει να υπερισχύει.
Αυτή είναι η ιδέα. Η αίσθηση του από τις συζητήσεις εκείνης της ημέρας ήταν πως η Τουρκία θα μπορούσε να εξετάσει να τεθεί τέρμα στις εγγυήσεις. (Σ.Σ.: Βάσει όλης της συζήτησης και των πρακτικών των συναντήσεων πριν από δείπνο, ο Γενικός Γραμματέας αναφέρεται σε τουρκική πρόταση για επανεξέταση σε 15 χρόνια).
Ο κ. Ακκιντζί παρενέβη και είπε στον κ. Αναστασιάδη ότι ο Γενικός Γραμματέας του λέει ότι το «ποτήρι» για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις «δεν ήταν άδειο», αλλά δεν τον ακούει.
Ο κ. Αναστασιάδης επιβεβαίωσε ότι «δεν το βλέπει».
21. Η κ. Μογκερίνι έλαβε τον λόγο, ρωτώντας αν τα μέρη θα μπορούσαν να βρουν τρόπο να αρπάξουν τα πολύ σημαντικά βήματα που έγιναν σε σχέση με συμφωνία. Μπορούσε να δει πολύ ουσία να χτίζεται, αλλά φοβάται πως όλα αυτά θα μπορούσαν να χαθούν. Κάλεσε τα μέρη να μη χάσουν την ευκαιρία, αλλιώς θα κατηγορούσαν τους εαυτούς του σε ένα χρόνο από τώρα.
Ο κ. Τσαβούσογλου είπε ότι αυτή η διαδικασία δεν θα μπορούσε να πάει άλλους έξι μήνες ή ακόμη ένα χρόνο. Οι πλευρές έχαναν χρόνο. Η ώρα της απόφασης ήταν τώρα.
Ο Γενικός Γραμματέας είπε πως θα μπορούσε να παρουσιάσει ένα «Σχέδιο Γκουτέρες», αλλά αυτό θα είναι καταστροφή. Δεν θα το έκανε. Είναι στη διάθεση των πλευρών και είναι έτοιμος να καλέσει τους Πρωθυπουργούς. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος προσωπικά χρειάζεται να φύγει την επόμενη μέρα (Παρασκευή), θα μπορούσε να επιστρέψει στο Κραν Μοντάνα τη Δευτέρα. Μοιράστηκε τότε τη γνώμη του, η οποία ήταν πως δεν γνώριζε αν η τελική απόφαση θα μπορούσε να επιτευχθεί από τους πρωθυπουργούς, στο ζήτημα των στρατευμάτων. Επέμεινε, ωστόσο, ότι η ευελιξία που έδειξε η Τουρκία να προσαρμοστεί η Συνθήκη Εγγυήσεων στο πλαίσιο μια λύσης ήταν ένα σημαντικό βήμα και πως, αν και δεν ήταν τα πάντα, θα ήταν λάθος να μην αναγνωριστεί.
Η αίσθηση του είναι ότι θα ήταν χρήσιμο να μαζευτούν αυτοί που έχουν απευθείας δημοκρατική εντολή (π.χ. Πρωθυπουργοί) για να δουν αν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία. Η αίσθηση του ήταν πως στα τέσσερα εσωτερικά ζητήματα ένα πάρε – δώσε ήταν εφικτό.
24. Ο κ Κοτζιάς ρώτησε τον κ Τσαβούσογλου ακόμη μια φορά να διασαφηνίσει τη θέση του και ο κ. Τσαβουσογλου απάντησε ότι ακόμα ακούει «Μηδέν Εγγυήσεις, Μηδέν Στρατεύματα» από πλευράς της Ελλάδας και των Ελληνοκυπρίων, γεγονός που δεν είναι σημείο έναρξης για την Τουρκία. Και οι δύο έχουν ακούσει τη θέση της Τουρκίας «πολλές φορές».
Ο κ. Κοτζιάς είπε ότι κατάλαβε πως η Τουρκία ήθελε να διατηρήσει τα δικαιώματα επέμβασης.
25. Ο Γενικός Γραμματέας παρενέβη λέγοντας πως ο ίδιος καταθέτει ότι η Τουρκία θα μπορούσε να αποδεχθεί ένα τέλος στο δικαίωμα της επέμβασης μέσα στο πλαίσιο μιας λύσης, όταν όλα τα απαραίτητα στοιχεία θα ήταν στη θέση τους. (Σ.Σ.: δηλαδή μετά από τρεις εκλογικούς κύκλους, 15 χρόνια, να υπάρχει ρήτρα επανεξέτασης)
Ο κ. Τσαβούσογλου είπε ότι ο Γενικός Γραμματέας μόλις το είπε, άλλα δυστυχώς ο κ. Κοτζιάς και ο κ. Αναστασιάδης δεν το πιστεύουν.
26. Επιστρέφοντας στο άτυπο έγγραφο του, ο Γενικός Γραμματέας επέσυρε την προσοχή των αντιπροσωπειών σε τρία συγκεκριμένα στοιχεία: (i) τον κεντρικό ρόλο που δίδεται στον Γενικό Γραμματέα, (ii) την περιεκτική φύση του μηχανισμού, (iii) το γεγονός ότι η Τουρκία, η Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχουν οποιαδήποτε εκτελεστική εξουσία.
Με αυτή τη βάση δεν νομίζει ότι ο προτεινόμενος Μηχανισμός θα μπορούσε να εκληφθεί ως Συνθήκη Εγγυήσεων σε όλα, εκτός από το όνομα.
Στην παρατήρηση του κ. Αναστασιάδη ότι η πρόταση ήταν «ασαφής», ο Γενικός Γραμματέας απάντησε πως δεν ήταν ασαφής. Θα μπορούσε να απορριφθεί αλλά δεν ήταν ασαφής.
27. Λαμβάνοντας το λόγο για πρώτη φορά, ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του Γ.Γ ο κ. Άϊντε είπε πως κατά τη δική του αντίληψη θα μπορούσε να υπάρξει σημαντική αλλαγή στην ασφάλεια και τις εγγυήσεις, ότι υπήρχε επίσης προοπτική διάρρηξης του αδιεξόδου στη διακυβέρνηση και στον διαμοιρασμό της εξουσίας, ο κ. Ακκιντζί μετακινήθηκε στο εδαφικό, το περιουσιακό είναι λίγο πιο πολύπλοκο, αλλά με δουλειά, οι πλευρές μπορούν να φτάσουν εκεί. Συνεπώς, για αυτό δεν καταλαβαίνει γιατί η συμφωνία «ξεγλιστρά μακριά» από τα χέρια τους. Υπενθύμισε στις αντιπροσωπίες τους ανθρώπους που διαδηλώνουν στην οδό Λήδρας και πως «ολόκληρος ο κόσμος» ήταν έτοιμος να υποστηρίξει αυτή τη διαδικασία και τις πλευρές, η Ε.Ε. είπε ότι ήταν έτοιμη να «διευκολύνει σε οτιδήποτε». Ρώτησε αν υπήρχε κάτι που του έλειπε. Γιατί αυτό το δείπνο ήταν μια θλιβερή περίσταση; Οι ηγέτες θα έχουν πολλά να απαντήσουν.
28. Ο κ. Αναστασιαδης αντέδρασε εκνευρισμένος, λέγοντας ότι ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του Γ.Γ. αρνείται να αντιληφθεί πως είναι ο λαός που θα ψηφίσει σε δημοψήφισμα, σχόλιο επί του οποίου ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του Γ.Γ., Άιντε, απάντησε ότι χάρη στις προσπάθειες τους, οι ηγέτες έχουν πετύχει συμφωνία που είναι καλύτερη από το σχέδιο Ανάν. Επιβεβαίωσε ότι οι Ελληνοκύπριοι έκαναν ορισμένα σημαντικά βήματα στο θέμα της διακυβέρνησης και του διαμοιρασμού της εξουσίας. Ο κ. Αναστασιάδης επέμεινε ότι δεν ήταν σίγουρος για το ότι η νέα κατάσταση θα λειτουργήσει. Ο κ. Μαυρογιάννης ρώτησε εάν η λύση ήταν δυνατή με την απαίτηση για μια θετική ψήφο επί κάθε απόφασης.
29. Ο κ. Ακκιντζί σημείωσε ότι αποτελεσματική συμμετοχή σε Ομοσπονδιακούς θεσμούς ήταν σχεδόν εκεί και πως οι Τουρκοκύπριοι έκαναν κίνηση και δεν ζητούν μια θετική ψήφο σε όλους τους θεσμούς, το περιουσιακό θα πρέπει να οριστικοποιηθεί σύμφωνα με τις αρχές που τέθηκαν από τον Γενικό Γραμματέα.
Ρώτησε τον κ. Αναστασιάδη να συγκρίνει τη συμφωνία που έχει στο χέρι με το status quo. Δεν θα ήταν προτιμότερο να έχουν συμφωνία όπου οι Ελληνοκύπριοι θα ήταν, ως επί το πλείστον, ικανοποιημένοι για το δικαίωμα επέμβασης και τα στρατεύματα;
Ο κ. Ναμί πρόσθεσε ότι ο κ. Αναστασιάδης θα πρέπει να σκεφτεί τι θα πει στον κόσμο του όταν θα επιστρέψει πίσω στην Κύπρο (χωρίς συμφωνία). Επέμεινε ότι σε σχέση με τις εγγυήσεις και τα στρατεύματα δεν είναι η Τουρκία που τα ζητούσε, είναι οι Τουρκοκύπριοι. Η Τουρκία, μπορεί με διάλογο με τους Τουρκοκύπριους, να θυσιάσει συγκεκριμένα δικαιώματα όχι για την ίδια αλλά για τους Τουρκοκύπριους.
Η Τουρκία έδωσε ένδειξη, κατ’ ιδίαν, ότι θα μπορούσε να προετοιμαστεί να κάνει περαιτέρω κινήσεις.
Ο κ. Αναστασιαδης επέμεινε ότι για να ξέρει πώς θα προχωρήσει χρειάζεται να δει γραπτή πρόταση από την Τουρκία και να έχει περισσότερη σαφήνεια αναφορικά με το πλαίσιο της εφαρμογής.
Ο κ. Κοτζιάς δίνοντας συνέχεια στο μήνυμα του Ελληνοκυπρίου ηγέτη, είπε πως ο Πρωθυπουργός του θα ήθελε να δει γραπτό κείμενο από την Τουρκία που να λέει ότι είναι έτοιμη να εγκαταλείψει τη Συνθήκη Εγγυήσεων και το Επεμβατικά Δικαιώματα και να έχει επιπρόσθετη σαφήνεια για τον Μηχανισμό Παρακολούθησης της Εφαρμογής. Θα απαιτούσε επίσης περισσότερο προσανατολισμό για το ζήτημα των στρατευμάτων. Πώς μπορεί η Τουρκία να υποδεικνύει «ιστορική ευκαιρία» ή να αναμένει την Ελλάδα να «υπογράψει οτιδήποτε» χωρίς να θέσει κάτι γραπτώς;
31. Ο Γενικός Γραμματέας εισηγήθηκε όπως, για να σπάσει το αδιέξοδο και θεωρώντας πως θα εξασφαλίσει την έγκριση των μερών, να ετοιμάσει ένα μικρό κείμενο που θα καταγράφει με σαφήνεια την κατανόηση που είχε από τις συζητήσεις της ημέρας, ότι δηλαδή:
Η κυβέρνηση της Τουρκίας ήταν έτοιμη να εγκαταλείψει τη Συνθήκη Εγγυήσεων (και συνεπώς το δικαίωμα επέμβασης) στο πλαίσιο μιας λύσης, και η οποία θα μπορούσε να δώσει ικανοποιητικές λύσεις σε κάποιες των εναπομεινάντων ανησυχιών της τουρκοκυπριακής κοινότητας σε σχέση με την αποτελεσματική συμμετοχή και το περιουσιακό.
Μια άλλη πρόταση θα μπορούσε να προστεθεί λέγοντας ότι επιθυμία όλων των πλευρών είναι να συζητηθεί το θέμα των στρατευμάτων στην παρουσία των Πρωθυπουργών των εγγυητριών δυνάμεων.
32. Ο κ. Τσαβούσογλου επέμεινε, ότι χρειάζεται να αποσαφηνιστεί για όλα τα θέματα ανησυχίας των Τουρκοκυπρίων, συμπεριλαμβανομένου και του θέματος του πρωτογενούς δικαίου και ικανοποίησης στην εφαρμογή της λύσης, όπως οι τρεις θητείες εκ περιτροπής προεδρίας. (Σ.Σ.: δηλαδή ως προϋπόθεση για να δεχθεί η Τουρκία επανεξέταση εγγυήσεων και επεμβατικού δικαιώματος έθεσε το να περάσουν 15 χρόνια – τρεις εκλογικές θητείες εκ περιτροπής. Πρόκειται για την γραπτή του πρόταση στη 1 μ.μ. στη συνάντηση με τον Γ.Γ. που αποκάλυψε ο «Φ».).
Αποδοκίμασε το γεγονός ότι κάποιες πλευρές δεν έχουν μετακινηθεί από το «μηδέν εγγυήσεις, μηδέν στρατεύματα». Ήταν, είπε, πλήρως εξουσιοδοτημένος να μειώσει τα στρατεύματα σε ένα συμφωνημένο επίπεδο.
Ο κ. Αναστασιάδης ρώτησε αν το θέμα τους Πρωτογενούς Δίκαιου ήταν νέα προϋπόθεση κατά την άποψη της Τουρκίας, και ο Γενικός Γραμματέας απάντησε ότι, παρόλο που ήταν σημαντικό, αυτό το θέμα δεν ήταν μέρος του πακέτου.
33. Ο Γενικός Γραμματέας επανέλαβε ότι η πρόταση του ήταν να τεθεί γραπτώς με στόχο να φέρει τον Έλληνα Πρωθυπουργό στη διάσκεψη.
Ο κ. Κοτζιάς επέμεινε ότι εκείνο που ο Πρωθυπουργός Τσίπρας ήθελε ήταν μια γραπτή δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας που να τερματίζει τη Συνθήκη Εγγυήσεων με την έναρξη εφαρμογής της λύσης.
Ο κ. Τσαβούσογλου επέμεινε ότι δεν θα θέσει οτιδήποτε γραπτώς.
Ο Γενικός Γραμματέας επανέλαβε ότι η αντίληψη του ήταν, πως στην περίπτωση που ικανοποιηθούν 100% οι Τουρκοκύπριοι, υπάρχει μια θέληση από πλευράς Τουρκίας να επανεξετάσουν τη Συνθήκη Εγγυήσεων και τα Επεμβατικά Δικαιώματα.
Ο κ. Τσαβούσογλου είπε πως στην πρώτη του πρόταση η Συνθήκη Εγγυήσεων και η Συνθήκη Συμμαχίας θα ίσχυαν κατά αναλογία (mutatis mutandis).
Εισηγήθηκε στη συνέχεια ότι αυτές μπορούν να επανεξεταστούν –ίσως σε 15 χρόνια– όταν οι τουρκοκυπριακές απαιτήσεις θα εκπληρώνονταν και ο μηχανισμός εφαρμογής θα ήταν στη θέση του.
Χωρίς να δούμε ικανοποιητική εφαρμογή λύσης πως αναμένει κάποιος η Τουρκία να αποκηρύξει τα δικαιώματά της; (σημείωση «Φ»: Εδώ αποκαλύφθηκε πλήρως η θέση της Τουρκίας στο Δείπνο πάρα την προσπάθεια όλο το βράδυ να την παρουσιάσει ο Γενικός Γραμματέας ως σοβαρή υποχώρηση της Τουρκίας αλλά και να κρατά σε μια γενική ασάφεια την Ελληνική και Ελληνοκυπριακή πλευρά για την τουρκική θέση, ώστε να έρθουν οι Πρωθυπουργοί ελπίζοντας πως η Ελληνοκύπριοι θα αποδέχονταν τελικά την τουρκική πρόταση που τέθηκε ενώπιον του Γ.Γ. στη 1 μ.μ., δηλαδή παραμονή εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων, με διαφορετικό όνομα, και με ρήτρα επανεξέτασης σε 15 χρόνια. Ή με μια ευελιξία της Τουρκίας αναλόγως τι άλλο έπαιρνε για να μειωθεί ο χρόνος της επανεξέτασης.)
34. Ο κ. Κοτζιάς επιχειρηματολόγησε ότι ήταν λανθασμένη αντίληψη πως η Τουρκία έχει αλλάξει τις θέσεις της (επί των εγγυήσεων). Η εκτίμηση του είναι πως δεν υπάρχει καμία αλλαγή.
Δεν θα μπορούσε συνεπώς να εισηγηθεί στον Πρωθυπουργό του να έρθει στο Κραν Μοντάνα. Ή να ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη (να συναντήσει το Γ.Γ).
35. Ο κ. Ακκιντζί υπενθύμισε ότι ο Γενικός Γραμματέας είπε νωρίτερα εκείνη την ημέρα: πως το μονομερές δικαίωμα επέμβασης δεν ήταν βιώσιμο.
Βιωσιμότητα είναι μια μακράς διάρκειας έννοια. Αν το παρόν σύστημα θα πρέπει να ξεθωριάσει, θα απαιτείτο σαφήνεια τι θα έμπαινε στη θέση του.
Εισηγήθηκε ότι θα ήταν χρήσιμο ο Γενικός Γραμματέας να θέσει γραπτώς τι έχει αντιληφθεί, αλλιώς θα ήταν το τέλος.
Υπενθύμισε τη δήλωση της 4ης Ιουνίου του Γενικού Γραμματέα, ο κ. Αναστασιάδης επανέλαβε ότι χωρίς λύση στο θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων δεν θα μπορούσε να υπάρξει λύση. Μπορούμε πραγματικά να πούμε ότι έχουμε λύση στα χέρια μας, όταν η Τουρκία μιλά για επανεξέταση του δικαιώματος επέμβασης σε 10-15 χρόνια;
36. Ο Γενικός Γραμματέας είπε ότι: προφανώς έγινε παρεξήγηση από μέρους του. Η εκτίμηση του ήταν πως δεν υπάρχει ρεαλιστική ευκαιρία για μια συμφωνία και πως ήταν πιθανότερα καλύτερο να κλείσει τη Διάσκεψη, λέγοντας ότι τα απαραίτητα στοιχεία της λύσης δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν. Βάσει των όσων τα μέρη λένε, δεν θεωρεί ότι υπάρχουν ούτε και οι συνθήκες για να καλέσει τους Πρωθυπουργούς.
Λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις στο τραπέζι, ο Γενικός Γραμματέας δήλωσε πως χρειάζεται μια μικρή δήλωση να εκδοθεί πως η Διάσκεψη ολοκληρώθηκε μετά τη μη επίτευξη συμφωνίας. Κανένα επιπρόσθετο σχόλιο δεν θα γίνει.
37. Απαντώντας στα σχόλια του Γενικού Γραμματέα, ο κ. Αναστασιάδης είπε ότι οι προτάσεις του ήταν «άκυρες» (null and void).
O κ. Ακκιντζί απογοητευμένος είπε πως το αποτέλεσμα ήταν μεγάλη απογοήτευση και η αίσθηση του είναι πως οι δύο πλευρές ήρθαν σε ακτίνα συμφωνίας.
Ο κ. Ναμί είπε ότι οι τουρκοκυπριακές προτάσεις, συμπεριλαμβανομένου και του χάρτη ήταν επίσης εκτός του τραπεζιού.
Ο κ. Ακκιντζί πρόσθεσε πως έχει ήσυχη τη συνείδηση του, αλλά σαφώς δεν υπήρχε διαφορετική αίσθηση της επείγουσας ανάγκης επίλυσης του προβλήματος.
38. Ο κ. Κοτζιάς από την πλευρά του, είπε, θα μπορούσε να συνεχίσει να προσπαθεί. Είπε ότι η μεθοδολογία που υιοθετήθηκε -με την οποία οι εγγυήσεις θα μπορούσαν να συζητηθούν στο τέλος της διαδικασίας- έχει αποτύχει.
Η διαδικασία δεν προετοιμάστηκε επαρκώς. Δεν ήταν ρεαλιστικό να αναμένεται να λυθούν αυτά τα δύσκολα ζητήματα μέσα σε δέκα ημέρες.
39. Η κ. Μογκερίνι είπε ότι, σε αντίθεση με άλλες αντιπροσωπείες, οι προτάσεις της Ε.Ε παραμένουν, τετραγωνισμένες, στο τραπέζι. Η Ε.Ε παρέμενε πλήρως δεσμευμένη και προετοιμασμένη να διευκολύνει και να στηρίξει με οποιονδήποτε πιθανό τρόπο.
40. Ο κ. Τσαβούσογλου είπε ότι τώρα είδε γιατί αυτό δεν μπορούσε να λυθεί «για δεκαπέντε χρόνια».(σημείωση «Φ».: προφανώς μιλά για την πρόταση του για 15 χρόνια review των εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων.)
Για πρώτη φορά η Τουρκία έθεσε πρόταση που στην ασφάλεια και στις εγγυήσεις έφευγε από τη φιλοσοφία «κατ’ αναλογία» (mutatis mudandis).
Τούτου λεχθέντος, οι πλευρές δεν θα είναι εχθροί, θα ενεργούν ως «φίλοι», τα τουρκικά στρατεύματα δεν θα αποτελούν απειλή για τους Ελληνοκυπρίους, δεν θα υπάρξουν αρνητικές συνέπειες στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα, ήταν ξεκάθαρο πως οι Καλές Υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών δεν μπορούσαν να εκπληρώσουν την εντολή τους κάτω από αυτές τις συνθήκες.
Ευχαρίστησε το Ηνωμένο Βασίλειο επειδή πρότεινε νέες ιδέες σε σχέση με τον Μηχανισμό Παρακολούθησης και για την ετοιμότητα του να δώσει έδαφος στο πλαίσιο της λύσης. Ευχαρίστησε, επίσης, την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία τον ξάφνιασε ευχάριστα κατά τη διάρκεια της διάσκεψης.
41. Κλείνοντας ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα Άϊντε είπε πως λίγες ώρες προηγουμένως, είχαν φθάσει κοντά στη λύση, τόσο που ούτε οι ίδιοι δεν μπορούν να αντιληφθούν. Το μάθημα είναι, ωστόσο, ότι «αν σπρώχνουμε τα πράγματα πάρα πολύ, χάνουμε πράγματα».
42. Ο Γενικός Γραμματέας ευχαρίστησε τις αντιπροσωπείες και έληξε το δείπνο.
Σίλια Ρίτσαρσον
OASASG Κύπρος
12 Ιουλίου 2017
Μιχάλης Ιγνατίου
Πηγή: www.philenews.com
