Του Ηλία Καραβόλια
Ένα από τα πολλά θετικά της τεχνολογίας είναι ότι μπορούμε να προλαβαίνουμε πιθανά αρνητικά της φαινόμενα.
Βιώνουμε πχ. μια εκκωφαντική μετάλλαξη στην ανθρώπινη συμπεριφορά : την αντικατάσταση της ατομικής επιλογής από την κατευθυνόμενη επιλογή, αφού η τεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι ξέρουν τι ακριβώς θέλεις και σε προλαβαίνουν ώστε να μην κουραστείς να το επιλέξεις.
Μοιάζει σαν ο γνωσιακός καπιταλισμός να προσπαθεί να αντικαταστήσει τον πυρήνα της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού( ελευθερία ατομικής επιλογής και ανάληψης ευθύνης) με την κατευθυνόμενη επιλογή ( εξατομικευμένη και μαζικοποιημένη ταυτόχρονα).
Πολλά θεωρητικά σχήματα στην οικονομική ιστορία δεν αγνόησαν αυτό το ενδεχόμενο : δηλαδή, ότι το κεφάλαιο θα αξιοποιήσει τις μηχανές σε τέτοιο βαθμό ώστε να αναπαράγεται αλλά και να αναπαράγει νέες αγορές μέσω του συμπεριφορικού μας πλεονάσματος (Zuboff).
Αυτό που δεν είδαν πολλές σχολές σκέψης είναι αυτό που είδε το σύγχρονο πλασματικό κεφάλαιο της ψηφιακής οικονομίας : την ισχύ της ατομικής ψυχαναγκαστικής θεαματικής επιλογής.
Η τεχνητή νοημοσύνη φροντίζει σήμερα ώστε αυτό που θα σου υποδεικνύεται να είναι αυτό που δεν θα κουραστείς να ψάχνεις, οπότε και τα κόστη μειώνονται, ενώ (θεωρητικά) δεν πέφτεις θύμα της ασύμμετρης πληροφόρησης (Stiglitz).
Στην μικροοικονομική θεωρία αυτά τα κόστη αναζήτησης ήταν επι δεκαετίες μείζον ζητούμενο στην καταναλωτική και επενδυτική συμπεριφορά, μέχρι που το Internet ουσιαστικά δημιούργησε αγορές και κοινωνίες μηδενικού οριακού κόστους (Rifkin).
Από την σκέψη του Keynes διδαχθήκαμε ότι οι συναλλαγές επηρεάζονται από τα «ζωώδη ένστικτα» ( Akerlof-Shiller) που τώρα πια ποσοτικοποιούνται – με το microtargeting και το αλγοριθμικό συμπεριφορικό marketing- και δημιουργούν τα περίφημα «μικρομοτίβα και μακροσυμπεριφορές» (Schelling).
Κάπως έτσι η κατευθυνόμενη επιλογή στον μικρόκοσμο σου (κατανάλωση, ψήφος, επάγγελμα, κ.α) θα κατευθύνει και τον μακρόκοσμο…
