Του Θεοδόση Μπουντουράκη
Ύστερα από πολλά χρόνια επαγγελματικής ενασχόλησης με τα χρηματιστήρια και τις χρηματαγορές, νόμιζα -ο αφελής- ότι κάτι είχα αρχίσει τέλος πάντων να καταλαβαίνω γύρω από τα περίεργα αυτά ζώα που συνοπτικά ονομάζουμε «αγορές». Δυστυχώς οι πρόσφατες εξελίξεις ήλθαν να με διαψεύσουν πανηγυρικά και να μου δείξουν για μία ακόμη φορά ότι οι αγορές είναι απρόβλεπτες και ιδιόρρυθμες, και ότι πάντα σου διαφεύγουν εκεί που νομίζεις ότι τις έχεις καταλάβει!
Αυτή είναι άλλωστε και η μοιραία γοητεία τους αλλά και η αιτία της ύπαρξής τους. Αν οι αγορές υπάκουαν σε συγκεκριμένους κανόνες ή αν μπορούσαν να προβλεφθούν, τότε απλούστατα δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν. Η αβεβαιότης και η αδυναμία πρόβλεψης που τις χαρακτηρίζουν, είναι η βασική προϋπόθεσις της λειτουργίας τους. Άλλωστε, εφόσον οι αγορές κινούνται από την ανθρώπινη απληστία η οποία εναλλάσσεται με τον πανικό, τότε μόνο προβλέψιμες δεν μπορεί να είναι.
Η πορεία της αμερικανικής αγοράς (δείκτης SP 500) τον τελευταίο χρόνο είναι πολύ χαρακτηριστική και ενδιαφέρουσα. Πρόσφατα ανέβηκε στο υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών, και όλα δείχνουν ότι μάλλον θα συνεχίσει την ανοδική πορεία του παρά τα υψηλά αμερικανικά επιτόκια. Βέβαια μόνο φθηνή δεν τη λες, αφού το μέσο Ρ/Ε του SP 500, είναι γύρω στο 26. Με βάση τα μέχρι σήμερα παραδοσιακά δεδομένα ένα λογικό Ρ/Ε είναι γύρω στο 15-16 ενώ ένα φθηνό γύρω στο 8-10.
Με τα 10ετή κρατικά ομόλογα να αποδίδουν γύρω στο 4,50% ετησίως, το αντίστοιχο Ρ/Ε των ομολόγων είναι 22, ενώ των μετοχών είναι 26. Αυτό σημαίνει ότι αν αγοράσει κανείς μετοχές θα χρειαστεί 26 χρόνια για να ανακτήσει το αρχικό επενδεδυμένο κεφάλαιο, ενώ αν αγοράσει ομόλογα θα χρειαστεί αντιστοίχως 22 χρόνια. Τότε γιατί να αγοράσει κανείς μετοχές; Η απάντηση είναι διότι υπάρχουν οι περίφημες προσδοκίες που υποδαυλίζονται από την ακόρεστη απληστία, μέχρις ότου όλα αυτά διαψευσθούν.
Εκεί όμως που τα πράγματα έχουν ξεφύγει πέρα από κάθε λογική είναι ο κλάδος των εταιριών τεχνολογίας και μικροτσίπ, όπου με πρώτη και καλύτερη την περίφημη NVIDIA, είδαμε απίστευτα πράγματα, πέραν πάσης φαντασίας. Η μετοχή της NVIDIA πριν από έναν χρόνο κόστιζε 285 δολ. και σήμερα κάνει 900 δολ. Καταγράφει, δηλαδή, απόδοση της τάξης του 315%, η δε εταιρία έχει συνολική αξία 2,25 τρισ. δολ. ή 7%-8% του αμερικανικού ΑΕΠ και Ρ/Ε γύρω στο 75.
Η Apple, μία από τις πιο καθιερωμένες και καινοτόμους εταιρίες στην Ιστορία, έχει αντιστοίχως χρηματιστηριακή αξία 2,8 τρισ. δολ. και Ρ/Ε 28. Αυτό σημαίνει ότι για να επαληθεύσει τις σημερινές προσδοκίες η NVIDIA πρέπει να αυξάνει τα κέρδη της κατά περίπου 40% τον χρόνο για τα επόμενα 20 χρόνια. Πόσο πιθανό είναι κάτι τέτοιο;
Δεν το γνωρίζω, αλλά σίγουρα δεν είμαι ιδιαίτερα θετικός ως προς αυτήν την εκδοχή.
Και για να ελαφρύνουμε λίγο τη συζήτηση, εμένα αυτό το σκηνικό μου θυμίζει την περίοδο όταν στην αγορά είχε εμφανισθεί η προηγούμενη μεγάλη τεχνολογική επανάσταση, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ’90, το internet, και η αστραπιαία εξάπλωσή του παγκοσμίως. Αυτό το φαινόμενο οδήγησε τότε στη δημιουργία των εταιριών dot.com και τελικά στη δημιουργία του dot.com bubble στα χρηματιστήρια. Τότε κυριαρχούσε η τεράστια αισιοδοξία που δημιούργησε η εμφάνιση και εξάπλωση του internet, σήμερα κυριαρχεί η ανάλογη αισιοδοξία λόγω της εμφάνισης και των προοπτικών της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ). Αν η Ιστορία επαναλαμβάνεται, σήμερα είμαστε μάρτυρες μιας νέας χρηματιστηριακής φούσκας, αυτής που αφορά τις εταιρίες που εμπλέκονται στην ΤΝ, δηλ. κυρίως τους κατασκευαστές μικροτσίπ με πρώτη και καλύτερη την περίφημη NVIDIA. Η ιστορική dot.com φούσκα έσκασε το 2000, με αποτέλεσμα ο δείκτης NASDAQ να πέσει κατά 78% από το ρεκόρ που είχε καταγράψει λίγο πριν.
Είναι ιστορικά διαπιστωμένο ότι κάθε μεγάλη τεχνολογική επανάσταση δημιουργεί και μία χρηματιστηριακή φούσκα διότι η απληστία των επενδυτών είναι διαχρονικό φαινόμενο και δεύτερη ανθρώπινη φύση. Να θυμίσω την εμφάνιση του σιδηροδρόμου το 1840; την ανακάλυψη του τρανζίστορ το 1950; και πολλών άλλων τεχνολογικών επαναστάσεων που οδήγησαν σε αντίστοιχες χρηματιστηριακές φούσκες με μεγαλύτερη ή μικρότερη τραγική χρηματιστηριακή κατάληξη.
Νομίζω ότι ο βασικός παράγων που υποστηρίζει την αμερικανική οικονομία και τα χρηματιστήρια σήμερα, είναι η τεράστια χρηματική ρευστότητα που υπάρχει στην αγορά, και η πρωτοφανής καταναλωτική μανία που έχει καταλάβει όλη την κοινωνία. Η ρευστότητα της οικονομίας δημιουργείται από τις δαπάνες της Κεντρικής Κυβέρνησης οι οποίες όμως έχουν αυξήσει υπέρμετρα τον κρατικό δανεισμό. Σήμερα η Αμερική έχει συσσωρεύσει ένα δημόσιο χρέος ρεκόρ, ύψους 34 τρισ. δολ. ή 136% του ΑΕΠ, νούμερο που αν συνεχισθεί να αυξάνεται θα κατατάξει την Αμερική στις πιο υπερχρεωμένες χώρες του πλανήτη! Και εδώ παρατηρείται το παράδοξο, η μεν Κεντρική Τράπεζα να έχει αυξήσει τα επιτόκια στο 5,5% για να περιορίσει τη ρευστότητα της Οικονομίας (και τον πληθωρισμό), η δε Κεντρική Κυβέρνηση να αυξάνει τις Δημόσιες Δαπάνες (άρα και το Δημόσιο Χρέος) και να ενισχύει τη ρευστότητα και τον πληθωρισμό.
Προσωπικώς, αδυνατώ να κατανοήσω όσα συμβαίνουν στην οικονομική πολιτική των ΗΠΑ και στις αγορές, γι’ αυτό όπως -έγραψα και στην αρχή- ή στραβός είναι ο γιαλός, ή στραβά αρμενίζουμε. Είναι θέμα χρόνου. Το επόμενο χρηματιστηριακό κραχ, αν και όταν υπάρξει, θα μας δώσει την απάντηση. Και νομίζω ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί διότι έτσι τουλάχιστον διδάσκει η Ιστορία.
Πηγή: newmoney.gr
