Του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου
Κατά καιρούς γίνεται λόγος για το τέλος της Μεταπολίτευσης και μετάβαση σε νέα Μεταπολίτευση. Όπως έχει σημειώσει ο Νίκος Αλιβιζάτος, η Μεταπολίτευση θα τελειώσει μόνο αν ανατραπεί η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία.
Η 24η Ιουλίου 1974 έχει καθιερωθεί να τιμάται ως ημέρα επιστροφής της Δημοκρατίας, μετά την 7χρονη δικτατορία των Συνταγματαρχών. Τα ξημερώματα της 24ης Ιουλίου δεν επέστρεψε η Δημοκρατία. Επέστρεψε ο Κων. Καραμανλής από τη δεκαετή αυτοεξορία του στο Παρίσι, για να αναλάβει τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης της χούντας Ιωαννίδη, ως συνέπεια του πραξικοπήματος που οργάνωσε κατά του Μακαρίου που έδωσε το πρόσχημα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο την 20η Ιουλίου 1974. Ο Κων. Καραμανλής κλήθηκε από τον στρατηγό Φ. Γκιζίκη, τότε Πρόεδρο Δημοκρατίας του δικτατορικού καθεστώτος, έπειτα από καθοριστική παρέμβαση του Ευ. Αβέρωφ.
Η Δημοκρατία αποκαταστάθηκε με τις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 και εδραιώθηκε με το Σύνταγμα του 1975 που εγκαθίδρυσε τη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία. Η αναίμακτη μετάβαση από τη δικτατορία στη Δημοκρατία αποκλήθηκε διεθνώς “πολιτικό θαύμα”. Η επίλυση του πολιτειακού με το δημοψήφισμα του 1974 και το Σύνταγμα του 1975 εξασφάλισαν στους Έλληνες επί μισό αιώνα συνθήκες αδιατάρακτης δημοκρατικής ομαλότητας και πολιτικής σταθερότητας. Η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή οικογένεια από τον Κων. Καραμανλή και την ΟΝΕ από τον Κώστα Σημίτη έλυσε το δίλημμα Δύση ή Ανατολή. Η Ελλάδα ανήκει οριστικά στη δυτικοευρωπαϊκή οικογένεια χωρών και λαών.
Ορισμένοι, υπό την επήρεια ιδεολογικών αγκυλώσεων του παρελθόντος, θεωρούν τη Μεταπολίτευση αυτονόητη ιστορική εξέλιξη. Η αλήθεια είναι ότι το ιστορικό αυτό επίτευγμα φέρει την προσωπική σφραγίδα του Κων. Καραμανλή. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια.
Παράλληλα με τα επιτεύγματα αναπτύχθηκαν και παθογένειες που υπέσκαψαν το οικοδόμημα της Μεταπολίτευσης και την ποιότητα της Δημοκρατίας. Κομματοκρατία, συνώνυμη της αναξιοκρατίας, της μετριότητας και της διαφθοράς, πελατειακές σχέσεις και κρατισμός αποτελούν τις κύριες αιτίες που η χώρα οδηγήθηκε στη χρεοκοπία και τη δεκαετή πολυεπίπεδη κρίση (2009 – 2019). Η οικονομική χρεοκοπία στην οποία οδήγησαν η ανευθυνότητα και η ανικανότητα των επιγόνων των ηγετών της Μεταπολίτευσης, που κυβέρνησαν τη χώρα μετά το 2004, έφερε στην επιφάνεια την πολιτική, πολιτισμική και ηθική κρίση. Όλοι έχουμε μερίδιο ευθύνης. Είτε γιατί τις υπηρετήσαμε, είτε γιατί τις ανεχθήκαμε και σιωπήσαμε. Πολιτικοί, κατά κύριο λόγο, αλλά και πολίτες. Ο επιμερισμός των ευθυνών ανήκει στους ιστορικούς.
Κατά καιρούς γίνεται λόγος για το τέλος της Μεταπολίτευσης και μετάβαση σε νέα Μεταπολίτευση. Όπως έχει σημειώσει ο Νίκος Αλιβιζάτος, η Μεταπολίτευση θα τελειώσει μόνο αν ανατραπεί η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία. Οι εκλογές του 2019 και οι διπλές εκλογές του 2023 που είχαν ως αποτέλεσμα την πολιτική κυριαρχία κεντροδεξιάς ΝΔ και προσωπικά του Κυρ. Μητσοτάκη και τη βαθιά κρίση των δύο κομμάτων της κεντροαριστεράς, διαμόρφωσε νέο πολιτικό τοπίο και συνθήκες μετάβασης σε νέα εποχή, στα πλαίσια της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας.
Η αποχή που άγγιξε σχεδόν το 60% στις πρόσφατες ευρωεκλογές στέλνει στο πολιτικό σύστημα το πλέον εκκωφαντικό μήνυμα. Γιατί δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο φαινόμενο. Έρχεται με εμφατικό τρόπο να επιβεβαιώσει τη συνεχή απομάκρυνση των πολιτών από την εκλογική διαδικασία. Την τελευταία εικοσαετία (2004 – 2024) οι πολίτες που συνειδητά απέχουν από τις κάλπες φτάνουν τα τρία εκατομμύρια. Η συνεχής αύξηση της αποχής που πλήττει το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του διαμορφώνει μια κοινωνική στάση αποδοκιμασίας, όχι της Δημοκρατίας, αλλά του πολιτικο-κομματικού συστήματος που την υπηρετεί. Η κοινωνία αξιολογεί πολιτικές και πρόσωπα. Αξιολογεί τις δυνατότητές τους να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους. Στις ευρωεκλογές οι πολίτες έδειξαν προειδοποιητικές κίτρινες κάρτες και στα τρία κόμματα που ασκούν ή άσκησαν την εξουσία, ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ.
Για πρώτη φορά στη Μεταπολίτευση δεν υπήρξαν νικητές σε μια εκλογική αναμέτρηση. Όλοι πέρασαν κάτω από τον πήχη που οι ίδιοι είχαν τοποθετήσει.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης έχει δεσμευτεί να “γκρεμίσει τις παθογένειες της Μεταπολίτευσης και να κάνει την Ελλάδα κανονική ευρωπαϊκή χώρα”.
Με την εμπειρία των 50 χρόνων συμμετοχής μου στην πολιτική ζωή της χώρας, 30 χρόνια ως ενεργός πολιτικός και 20 ως ενεργός πολίτης, μπορώ να τον διαβεβαιώσω ότι για να γίνει η Ελλάδα κανονική ευρωπαϊκή χώρα και να καταπολεμηθούν οι παθογένειες απαιτούνται τολμηρές αποφάσεις, βαθιές τομές στο κράτος και το πολιτικό σύστημα και ρίξεις. Η πολιτική συγκυρία τις ευνοεί. Ο Κυρ. Μητσοτάκης είναι ο ισχυρότερος Πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης. Δεν υπάρχουν απέναντί του πολιτικές δυνάμεις ικανές να τις αποτρέψουν. Ούτε στο εσωτερικό της κυβερνητικής παράταξης δυνάμεις ικανές να τον αμφισβητήσουν. Η μεθοδευμένη από τους δύο πρώην Πρωθυπουργούς και το δημοσιογραφικό συγκρότημα που εκφράζει την εθνολαϊκιστική και φιλοπουτινική δεξιά εκτός ΝΔ, απόπειρα αποσταθεροποίησης δεν εκφράζει τίποτα περισσότερο από την πικρία της πολιτικής τους αποστατείας. Η ιδρυτική διακήρυξη της ΝΔ, που φέρει και τη δική μου υπογραφή, αποτυπώνεται πλήρως στην πολιτική φυσιογνωμία και την πολιτική στόχευση που έχει επιβάλλει ο Κυρ. Μητσοτάκης. Αντίθετα, όσοι επιδιώκουν την ιδεολογική περιχαράκωση της ΝΔ στα πλαίσια της Δεξιάς είναι στην πραγματικότητα αρνητές του Καραμανλή της Μεταπολίτευσης. Ο ιδρυτής της ΝΔ διευρύνοντας την παράταξη από τη δημοκρατική δεξιά μέχρι το κέντρο και τις παρυφές της Αριστεράς σε επίπεδο ιδεών και προσώπων της επέτρεψε να κυριαρχήσει επί 50 χρόνια.
Οι ευρωεκλογές του 2024 πρεπει να αποτελούν ορόσημο και σημείο καμπής. Έπειτα από 50 χρόνια η Μεταπολίτευση εμφανίζει σημεία κόπωσης και γήρανσης. Στις κάλπες προσέρχονται οι ηλικίες άνω των 50 ετών. Οι νέοι σε μεγάλο βαθμό απομακρύνονται.
Η Μεταπολίτευση έχει ανάγκη από αναζωογόνηση. Τρεις οφείλουν να είναι οι βασικές προτεραιότητες:
1. Η πλήρης και η απόλυτη διάκριση των εξουσιών πρέπει να αποτυπωθεί και να οδηγήσει σε αναθέσμιση της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας σε πολιτικό, διοικητικό και κοινωνικό επίπεδο. Η Συνταγματική αναθεώρηση είναι επιβεβλημένη.
2. Ριζική μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος με στόχο την αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης με την κοινωνία. Τρεις είναι οι βασικές τομές που απαιτούνται. Μείωση του αριθμού των Βουλευτών με καθιέρωση μονοεδρικών περιφερειών και λίστας. Καθιέρωση ασυμβίβαστου Βουλευτή και Υπουργού με παράλληλη αναβάθμιση του κοινοβουλίου και του status των Βουλευτών. Αποκρατικοποίηση των κομμάτων που λειτουργούν ως χρεοκοπημένες ΔΕΚΟ. Τα οργανωτικά τους σχήματα οφείλουν να στηρίζουν τα μέλη και όχι οι φορολογούμενοι πολίτες.
3. Έπειτα από 50 χρόνια μεταρρυθμίσεων και παλινδρομήσεων απαιτείται ολιστική μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος, προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εποχής και τις ανάγκες της κοινωνίας. Η “παιδεία από την αρχή”.
Είναι οι τρεις πυλώνες πάνω στους οποίους, κατά προτεραιότητα, ο Κων. Καραμανλής στήριξε τη Μεταπολίτευση. Θα προσθέσω και έναν τέταρτο πυλώνα, τη Μεταρρύθμιση του κράτους. “Το κράτος πρέπει να επανασχεδιαστεί με επίκεντρο της εξυπηρέτηση του πολίτη” αποτελεί εξαγγελία του Κυριάκου Πιερρακάκη πριν μετακινηθεί στο Υπουργείο Παιδείας.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης έχει την ιστορική ευθύνη να γίνει ο συγγραφέας της νέας πολιτικής σελίδας που οι συνθήκες επιβάλλουν και η συγκυρία απαιτεί.
Η ιστορική επέτειος των 50 χρόνων της Μεταπολίτευσης είναι ευκαιρία για αναστοχασμό και αυτογνωσία. Και είναι αυτά που επιβάλλουν την ανάληψη πολιτικής ευθύνης και δράσης. Και είναι αυτά που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο χρειαζόμαστε οι Έλληνες.
