Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Δεν είναι εποχή πια για να κάνουμε αξιολογήσεις περι δημοκρατικότητας, ανοχής κι εφαρμoγής όλων των δημοκρατικών κανόνων. Αυτό που έχει πλέον ξημερώσει και σχεδόν παντού εφαρμόζεται είναι μιά περίοδος σεβασμού της ισχύος και της αποφασιστικότητας. Και κρατών και ηγετών. Γι’ αυτο και οι έννοιες περι αυταρχισμού και της θέσης τους στην κλίμακα καλού – κακού ειναι πλέον εντελώς σχετικές. Η άνοδος του Τραμπ στην εξουσία στις ΗΠΑ επικύρωσε σχεδόν απολυτα αυτήν την πραγματικότητα. Υπήρξε ομως η ασυνέπεια, η ηθική καραβαράθρωση και η τραγική αποτυχία των πολιτικών και των αντιλήψεων της υποτιθέμενα φιλελεύθερης κεντροαριστεράς και στην Αμερική και σε ολόκληρο τον κόσμο που οδήγησε τις κοινωνίες στην σημερινή πραγματικότητα.
Η έννοια του αυταρχικού κράτους σήμερα δεν έχει καμμία σχέση με τις δικές μας παλαιότερες προσλαμβάνουσες παραστάσεις. Οταν η μεγαλύτερη δυτική δημοκρατία, οι ΗΠΑ, σήμερα ομιλούν ανοιχτά για πιθανή προσάρτηση της Γροιλανδίας, του Καναδά και του Παναμά γιατί ειναι δυνατόν να μας ενοχλούν συμπεριφορές επιθετικές προς τα έξω – και καταπιεστικές προς τα μέσα – χωρών όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Τουρκία; Η εικόνα μιάς δυσάρεστης πολιτείας κι ενός αντιπαθητικού καθεστώτος δεν είναι ίδια με παληά. Σήμερα τα αυταρχικά καθεστώτα δεν διευθύνονται απο κάποιον αντιπαθή ηγέτη αλλά από εξαιρετικά εξελιγμένα συστήματα περίεργων και συνήθως “κλεπτοκρατικών” κοινωνικών συσχετισμών, από υπηρεσίες ασφαλείας κι απο επαγγελματίες προπαγανδιστές. Οι διασυνδέσεις όλων αυτων δεν περιορίζονται σε μια χώρα αλλά επεκτείνονται σε περισσότερες. Οι κρατικές επιχειρήσεις της μιάς χώρας έχουν στενούς δεσμούς με διαβρωμένα οικονομικά κυκλώματα μιάς άλλης, προχωρώντας σε συμφωνίες και ανταλλαγές μαζί τους.
Συνεργάζονται οι υπηρεσίες ασφαλείας, οι υπεύθυνοι εξοπλισμών και ενόπλων δυνάμεων και οι καίριοι οικονομικοί παράγοντες. Ειναι πολυ δυσκολο να εντοπίσεις πλέον σήμερα την πολιτική απολυταρχία λόγω του τρόπου που είναι φτιασιδωμένη και συμπεριφέρεται. Ακόμα και οι προπαγανδιστες των καθεστώτων συνεργάζονται, μοιράζοντας συνδρομητές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προωθώντας πληροφορίες οι μεν στους δε. Η συμπεριφορά των χωρών αυτών είναι σαν μια ενιαία στάση πολλών ομοειδών εταιριών. Σαν κάποιος ποκυεθνικός υπερκολοσσός. Οχι σαν κάποιο πολιτειακό σύνολο με ενιαίο πολιτικό κέντρο. Η Αnne Applebaum στο βιβλίο της “Αυtocracy Inc.” (2024) περιγράφει γλαφυρά αυτή την παγκόσμια σήμερα πραγματικότητα. Που δεν διαφέρει και πολύ από μια λίγο παλαιότερη ανάλυση των David Treisman και Sergei Guriev με τίτλο, “Spin Dictators” (2023).
To νέο όμως παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο δεν αναταράσσεται μόνο απο τις νέες αυταρχικές, προβληματικές οσον αφορά την Δύση, κυβερνήσεις. Αυτό που προκαλεί εύλογες ανησυχίες είναι και οι παράξενες πρωτοβουλίες της Ουάσιγκτον. Κουβέντες για εισβολή και γιά προσάρτιση εδαφών παραδοσιακά φιλικών χωρών μέσα στη Δύση (Παναμά, Καναδά και Γροιλανδία, που αποτελεί εδαφος της Δανίας) προβληματίζουν. Οταν απειλούνται χώρες του ΝΑΤΟ από χώρα του ΝΑΤΟ, τι μέλλει γεννέσθαι; Που λχ στέκεται η Ελλάδα, που συνήθως διαμαρτύρεται στο ΝΑΤΟ για την Τουρκία, στην περίπτωση βίαιης προσάρτησης της Γροιλανδίας – παρά τις διαμαρτυρίες της Δανίας – από τις ΗΠΑ;
Δύσκολα διλήμματα…
