Λευκή Βίβλο έδωκεν, Λευκή Βίβλο θα λάβεις: Με Λευκή Βίβλο απαντάει η Ευρώπη στη Λευκη Βίβλο του Brexit της βρετανίδας πρωθυπουργού Τερίσα Μέι και της απειλής που ακούει στο όνομα Ντόναλντ Τραμπ.
Με την Λευκή Βίβλο του Brexit να επικρέμαται ήδη πάνω από την Ε.Ε. και τον αμερικανό πρόεδρο να έχει πολλάκις εκφραστεί στην Ε.Ε. ως “όχημα της Γερμανίας” και το Brexit ως “ενα φανταστικό γεγονός”, είναι λογικό να έχουν θορυβηθεί πολλοί εντός κι εκτός Ευρωζώνης. Για το λόγο αυτό, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ πρόκειται να παρουσιάσει την Τετάρτη τις προτάσεις του για την μετά-Brexit εποχή, ορίζοντας εν προκειμένω τέσσερις ή πέντε πρακτικούς δρόμους προς την ενότητα και την περαιτέρω συνεργασία μεταξύ των 27 κρατών-μελών.
Ορίζοντας αυτές τις «εναλλακτικές οδούς για συνεργασία μεταξύ των 27», Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δηλώνουν ότι η Λευκή Βίβλος του Γιούνκερ θα προσφέρει στους ηγέτες της Ε.Ε. ευρείες επιλογές για να ξεκινήσουν να τις εξετάζουν πριν από τη σύνοδο κορυφής της 25ης Μαρτίου στη Ρώμη με στόχο μια Ευρώπη διαφορετικών ταχυτήτων.
«Είναι ξεπερασμένο να φανταζόμαστε ότι όλοι κάνουμε μαζί το ίδιο πράγμα» υποστηρίζει ο Γιούνκερ και προσθέτει: «Θέλουμε να προχωρήσουμε ως «28»; Ή μήπως θα πρέπει εκείνοι που θέλουν να προχωρήσουν ταχύτερα να μπορούν να το κάνουν, χωρίς να επηρεάζουν τους άλλους;» διερωτήθηκε ο Γιούνκερ σ’ ένα συνέδριο στη βελγική πόλη Λουβέν λα Νεβ. Ο ίδιος πρότεινε μάλιστα ένα «δομημένο σχεδιασμό, ανοικτό για όλους».
Τι σημαίνει αυτό; Θα υπάρχει μια βάση με τα κράτη-μέλη να προσπαθούν «να συμφωνούν στα βασικά, είτε είναι 15 ή 28». Ο αριθμός θα μπορούσε «να ποικίλει ανάλογα με το θέμα», σε τομείς όπως η άμυνα, η οικονομία και η πολιτική. Θα μπορούσαν, λέει ο Γιούνκερ να υπάρχουν πολλοί ομόκεντροι κύκλοι γύρω από έναν σταθερό πυρήνα». Θα μπορούσαν να παραμένουν σε «τροχιά» συνδεδεμένες στην Ε.Ε. και η Βρετανία μετά το Brexit ή η Τουρκία «ή άλλοι, που δεν το ξέρουν ακόμη». Ωστόσο, είναι αμφίβολο κατά πόσο η πρόταση Γιούνκερ θα έχει την κατάληξη που περιμένει καθώς το ζήτημα είναι εξαιρετικά περίπλοκο και η συζήτησή του και μόνο προκαλεί την την οργή των κρατών-μελών του Βίσεγκραντ. Χώρες όπως η Πολωνία, φοβούνται ότι σε μια τέτοια περίπτωση ο «πυρήνας» θα αρχίσει να λαμβάνει μονομερείς αποφάσεις που θα έχουν επιρροή σε ολόκληρη την ήπειρο. Όπως και να’ χει, η βελγική εφημερίδα Le Soir δημοσιεύει τα τέσσερα πιθανά σενάρια που, αυτή τη στιγμή, είναι τα επικρατέστερα μέσα στο μυαλό του Γιούνκερ, επισημαίνοντας, ωστόσο, πως η Λευκή Βίβλος είναι ακόμη “ένα έγγραφο που ακόμη βρίσκεται σε διαδικασία επεξεργασίας”.
Σενάριο 1: η κατάσταση στην Ε.Ε. παραμένει ως έχει
Το πρώτο σενάριο περιλαμβάνει την εφαρμογή των διαφορετικών προγραμμάτων και πολιτικών ατζεντών, μια δέσμευση που τα συμβαλλόμενα μέρη επανέλαβαν κατά την Σύνοδο της Μπρατισλάβα τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Σενάριο 2: η “Επιλογή Φερχόφσταντ”
Στο δεύτερο σενάριο προκρίνεται η επιλογή του πρώην πρωθυπουργού του Βελγίου και νυν επικεφαλής της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Γκι Φερχόφσταντ, ο ο οποίος εδώ και μια δεκαετία περίπου επιχειρηματολογεί υπέρ της δημιουργίας ενός ομοσπονδιακού κράτους είκοσι επτά χωρών που θα διατηρήσει την πολυφωνία, την πολυπολιτισμικότητα και την πολυγλωσσία και θα στηρίζεται στις αξίες και τα ιδανικά του ευρωπαϊκού πολιτισμού: δημοκρατία, κοινωνική ευθύνη, οικονομία της ελεύθερης αγοράς, ελευθερία της έκφρασης, ανεκτικότητα, ανεξιθρησκία, ισότητα ανδρών και γυναικών. Μια ομοσπονδιακή Ευρώπη στα πρότυπα των Ηνωμένων Πολιτειών με ενιαία οικονομική διακυβέρνηση, Ευρωπαϊκό Υπουργείο Οικονομικών, κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική, ευρωπαϊκές ένοπλες δυνάμεις και ευρωπαίους στρατιώτες που θα φορούν την ίδια στολή.
Σενάριο 3: ενισχυμένη συνεργασία κάποιων συγκεκριμένων κρατών-μελών χωρίς δικαίωμα αρνησικυρίας σε όσους δεν θα συμμετέχουν
Σε αυτήν την επιλογή, κάποια κράτη-μέλη που επιθυμούν να προχωρήσουν με πιο γοργούς ρυθμούς, θα έχουν δικαίωμα να το πράξουν, ενώ όσα κράτη-μέλη επιλέξουν να μείνουν σε μια “δεύτερης ταχύτητας Ε.Ε.”, δεν θα έχουν τη δυνατότητα άσκησης βέτο σε κάποιες συγκεκριμένες αποφάσεις. Αυτό θα είναι, άλλωστε, και το κεντρικό θέμα στην ατζέντα της Συνόδου Κορυφής στις 6 Μαρτίου, η οποία θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι και στην οποία θα συμμετάσχουν, εκτός της Γαλλίας, ακόμη τρία ισχυρά μέλη της ευρωπαϊκής “οικογένειας”, η Ιταλία, η Ισπανία και η Γερμανία. Οι τέσσερις αυτές χώρες υποστηρίζουν πως δεν μπορεί σύμπασα η Ευρώπη να συνδέει τη μοίρα της με όποια χώρα-μέλος δεν προχωράει κι ότι πρέπει η Ευρώπη να μπορεί να προβαίνει σε βελτιωτικές κινήσεις χωρίς να περιμένει τις συμφωνίες κατά πλειοψηφία.
Σενάριο 4: μια “καινοτόμος” εκδοχή που συνδυάζει στοιχεία από τα τρία προηγούμενα σενάρια
Σύμφωνα με την Le Soir, ο Γιούνκερ δεν επιθυμεί το τρίτο σενάριο. Γι’ αυτό και θα υποστηρίξει την εφαρμογή ενός τέταρτου “καινοτόμου” σεναρίου που συνδυάζει στοιχεία από τα τρία προηγούμενα σενάρια -χωρίς ωστόσο να έχουν διαρρεύσει περαιτέρω λεπτομέρειες του σεναρίου αυτού. “Σύμφωνα με το δημοσίευμα της βελγικής εφημερίδας, κάποιος θα μπορούσε να πει πως τα τέσσερα πιθανά σενάρια είναι, λίγο έως πολύ, παρόμοια: δηλαδή μια έκκληση για “περισσότερη Ευρώπη”, αλλά με ελάχιστη διάθεση για την εφαρμογή ριζικών μεταρρυθμίσεων στην Ε.Ε.”, σχολιάζει ο Πίτερ Κλέπε του OpenEurope. “Επίσης, από το δημοσίευμα δεν εξάγεται κάποιο συγκεκριμένο συμπέρασμα πως, μετά το πρόσφατο Brexit, τα κράτη-μέλη ξαφνικά θα επιθυμούν διακαώς μια “πιο στενή ένωση”. Γιατί δεν ήταν μόνο το Brexit, αλλά η δύναμη των αντιευρωπαϊκών κομμάτων ανά την Ευρώπη που συνετέλεσαν ώστε να σταματήσει νωρίς κάθε προοπτική συμφωνίας ανάμεσα στα κράτη-μέλη”, προσθέτει ο Κλέπε.
