Του ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΥΡΙΓΟΥ
Ο δημόσιος διάλογος δηλητηριάζεται όταν μερικά πράγματα γράφονται λανθασμένα και ακολούθως αναπαράγονται. Προς αποκατάσταση της αλήθειας είναι απαραίτητο να διευκρινισθούν τα ακόλουθα:
Τα 12 μίλια χωρικών υδάτων είναι εθιμικός κανόνας: Στο άρθρο 3 της Συμβάσεως για το Δίκαιο της Θάλασσας (ΣΔΘ) ορίζεται το εύρος των χωρικών υδάτων έως 12 ν.μίλια από τις ακτές. Από το 2009 τα 149 από τα 152 παράκτια κράτη του κόσμου έχουν θεσπίσει αυτό το όριο. Εξαιρούνται Ιορδανία και Βοσνία, που εμποδίζονται για γεωγραφικούς λόγους, και η Ελλάδα. Επομένως τα 12 ν.μ. είναι εθιμικός κανόνας με υποχρεωτική εφαρμογή εφ’ όλων των κρατών ασχέτως εάν δέχονται τη ΣΔΘ.
Το καθεστώς κλειστών ή ημίκλειστων θαλασσών: Το Αιγαίο αποτελεί κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα όπως περιγράφεται στο άρθρο 122 της ΣΔΘ. Στο άρθρο 123 προβλέπεται ότι τα παράκτια κράτη στις κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες θα έπρεπε (should) να συνεργάζονται μεταξύ τους. Η συνεργασία περιορίζεται αποκλειστικώς σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, αλιείας και επιστημονικής έρευνας. Δεν εκτείνεται γενικώς στην άσκηση άλλων δικαιωμάτων, όπως η αύξηση των χωρικών υδάτων.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών της Τρίτης Συνδιασκέψεως για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982) η Τουρκία προσπάθησε να εισαγάγει στο άρθρο 15, που αφορά στην οριοθέτηση των χωρικών υδάτων μεταξύ κρατών, εξαιρέσεις συνδεόμενες με τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν στις κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες. Απέτυχε.
Εκτός από το Αιγαίο, υπάρχουν πολλές περιοχές του πλανήτη που αποτελούν κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες (π.χ. Βαλτική, Ερυθρά Θάλασσα, Περσικός Κόλπος). Ουδείς διανοήθηκε να ισχυρισθεί ότι το Ιράν ή το Ομάν (τα δύο παράκτια κράτη στα στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο) δεν μπορούσαν να αυξήσουν τα χωρικά τους ύδατα στα 12 ν.μ..
Η ελληνική λίμνη και ο διάπλους τουρκικών πλοίων: Η Τουρκία διατείνεται ότι σε περίπτωση αυξήσεως των χωρικών υδάτων σε 12 ν.μ. τα πλοία και αεροσκάφη της θα πρέπει να λαμβάνουν άδεια για να διαπλεύσουν ελληνικά χωρικά ύδατα. Η απάντηση είναι ότι εντός των χωρικών υδάτων υπάρχει παραδοσιακά το δικαίωμα αβλαβούς διελεύσεως. Τα διαπλέοντα πλοία, περιλαμβανομένων και των πολεμικών, δεν είναι υποχρεωμένα να ζητούν άδεια ή να ειδοποιούν το παράκτιο κράτος. Υπόκεινται όμως σε ορισμένους περιορισμούς, με βασικότερο το δικαίωμα του παράκτιου κράτους να αναστέλλει προσωρινά εντός καθορισμένων περιοχών της χωρικής θάλασσας τη διέλευση ξένων πλοίων.
Η ΣΔΘ παράλληλα με τον κανόνα των χωρικών υδάτων 12 ν.μ., δημιούργησε το νέο καθεστώς των «στενών διεθνούς ναυσιπλοΐας», στα οποία ασκείται ο λεγόμενος «πλους διελεύσεως» ή «διέλευση τράνζιτ» (transit passage). Τα στενά διεθνούς ναυσιπλοΐας ανήκουν στην αιγιαλίτιδα ζώνη ενός κράτους και συνδέουν περιοχές της ανοιχτής θάλασσας ή ΑΟΖ. Σε αυτά τα στενά η «διέλευση τράνζιτ» ασκείται χωρίς κανένα κώλυμα εκ μέρους του παράκτιου κράτους. Ακόμη και τα υποβρύχια μπορούν να διαπλέουν τα διεθνή στενά βυθισμένα. Αυτονόητο ότι δεν απαιτείται η παροχή προηγούμενης άδειας από το παράκτιο κράτος, ή έστω ειδοποίηση. Επομένως, όταν αυξηθούν τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο, οι Τούρκοι θα χρησιμοποιούν το νέο θεσμό της «διελεύσεως τράνζιτ».
